cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan'ı, afganistan’ın başkenti kâbil’de yeni cumhurbaşkanı eşref gani askeri törenle karşıladı. iki lider başbaşa görüştü. cumhurbaşkanı olarak altıncı yurtdışı ziyaretini afganistan’a yapan erdoğan’ın ziyareti öncesi kâbil’deki güvenlik önlemleri en üst seviyeye çıkarıldı.

erdoğan daha sonra nato barış gücü kapsamında afganistan’da bulunan uluslararası güvenlik yardım kuvveti (isaf) nato türk barış gücü tugayı'nı ziyaret edecek. bu ziyaret türk askerinin 2014 sonrası görevinin belirlenmesi açısından da önemli. zira taliban'la mücadele gerekçesiyle 2001'den bu yana abd öncülüğünde afganistan'da görev yapan nato güçleri, 2014 sonunda ülkedeki askerlerinin tamamını çekmeyi planlıyor. yani 13 yıllık işgal son bulacak.

"seçimler normalleşme için önemli"

al jazeera’nin sorularını yanıtlayan cumhurbaşkanlığı genel sekreter yardımcısı ibrahim kalın, bunun afganistan'a devlet başkanı düzeyinde yapılan ilk ziyaret olduğunu vurguladı. ibrahim kalın, hamid karzai’den sonra ülkede ilk defa demokratik bir geçiş olduğunu, bunu normalleşme için çok önemli bulduğunu söyledi.

eşref gani’nin cumhurbaşkanı olduğu seçimlerle ilgili, “bu seçimlerin olmasını baştan beri destekledik ve cumhurbaşkanı eşref gani de, abdullah abdullah da bizimle iyi ilişkileri olan, geçmişte birçok beraber proje yaptığımız iki isim. ilginçtir, eşref gani'nin 2011'de foreign policy'de yayımlanmış bir makalesi var. çok önemli bir yazıdır. iyi bir öngörü ile yazılmış bir yazı. o zamandan türkiye'ye yakın ilgisi olduğunu gösteriyor” dedi.

ibrahim kalın, raşit dostum’un cumhurbaşkanı birinci yardımcısı olmasını ise, “türk topluluğunun afganistan tarihinde ulaştığı en üst makam” diye niteledi. “afgan toplumundaki bütün unsurları; afgan, tacik, paştun ve diğerlerini rahatlatacak ve temsil edecek bir yapının kurulduğunun işareti bu. bizim için çok sevindirici” dedi.

"700 asker vereceğiz"

türkiye’nin afganistan’da 1,5 milyar dolara yakın projesi olduğunu ifade eden ibrahim kalın, isaf’ın yıl sonunda ülkeden ayrılmasının ardından kararlı destek misyonu’nun başlayacağını söyledi. “biz de oraya 700 kadar asker vereceğiz. bu sayı artabilir. toplamda yaklaşık 12 bin asker olacak” dedi.

kalın, “2017'ye kadar mı?” sorusuna, “evet ama devam edecek, ucu açık şu anda. amerikalılar, italyanlar, almanlar, biz asker vereceğiz. şu anda 600'e yakın askerimiz var orada” diye cevap verdi. afgan askerini eğitim programlarından da bahsetti.

“afgan güvenlik güçlerini eğitim programlarımız var epeydir yürüttüğümüz. şu ana kadar toplamda 17 bine yakın asker ve polisi afganistan'da ve türkiye'de eğittik. afgan ordusunun tamamı şu anda 170 bin.  120 - 130 bin de polis öngörülüyor. 300 - 320 bin gibi güvenlik güçleri olacak toplamda, onun neredeyse yüzde 10'unu biz eğitmiş oluyoruz. bu eğitimler devam edecek. bizim yaptığımız bir diğer şey, afganistan dışişleri bakanlığı'nın bütün iletişim altyapısını bizim dışişleri bakanlığımız kurdu. sıfırdan kurduk ve onlara teslim ettik. diplomatlarını eğitiyoruz, ortak programlar yapıyoruz, burslar veriyoruz. önümüzdeki üç yıl içinde de afgan güvenlik güçlerine eğitim ve diğer masrafların karşılanması için 60 milyon dolar bağışta bulunacağız.”

"2015'te türkiye'de zirve yapmak istiyoruz"

ibrahim kalın bu ziyarette türkiye - afganistan - pakistan üçlü mekanizmasının da gündem başlıklarından biri olacağını belirtti.

“en önemli konularından biri pakistan ile ilişkiler. hem sınır sorunları, hem taliban meselesi hem uyuşturucu meselesi. bir sürü konu var orada. onu rahatlatmak için kurduğumuz bir türkiye - afganistan  - pakistan üçlü mekanizması var. o da gayet iyi gidiyor. en son toplantı 13 - 14 şubat'ta istanbul'da yapıldı. şimdi cumhurbaşkanımız orada tekrar teklif edecek. bir sonrakini muhtemelen 2015'in başında, belki de ihtiyaç olursa bu yılın sonunda tekrar türkiye'de yapmak istiyoruz. o mekanizma pakistan - afganistan ilişkilerinde çok faydalı oldu. çok ciddi yumuşamaların, gelişmelerin yaşanmasını sağladı. mesela sayın navaz şerif seçildikten sonra afganistan'a gitti. afganistan'daki devir teslim törenine pakistan cumhurbaşkanı gitti. bu çok üst düzey ziyaretler mekanizmanın neticelerinden birisi oldu.”

türk askeri 2003'ten beri afganistan'da

isaf’a 2003 yılından beri katkı sağlayan türk silahlı kuvvetleri (tsk) de afganistan’da görev yapıyor. isaf'ın rakamlarına göre, 3 eylül 2014 itibariyle afganistan’da 393 türk askeri var.

afganistan’da 48 katılımcı ülkenin halihazırda 41 bin 124 askeri bulunuyor. en fazla asker 28 bin 970 ile abd’nin.

birleşmiş milletler (bm) verilerine göre, 2014’ün ilk yarısında taliban saldırılarında ölenlerin dörtte biri siviller oldu. ocak – haziran 2014 döneminde bin 564 sivil öldü, 3 bin 289 sivil de yaralandı.

kaynak: al jazeera, isaf