küçük bir akdeniz köyü olan akkuyu’ya nükleer santral alanı projesi için yer lisansı verilmesinden bu yana 39 yıl geçti. 2023'te türkiye’nin elektrik ihtiyacının yaklaşık yüzde 5’ini karşılaması planlanan akkuyu nükleer santrali projesi kapsamında akkuyu nükleer deniz yapıları'nın temeli bugün atıldı. 

tören yapıldığı sırada inşaat alanının dışında protestolar vardı. eylem yapan nükleer karşıtı platform üyeleri, inşaat alanının kapısını tutarak içeride bulunanların dışarıya çıkmasına engel oldu. jandarma ve çevik kuvvet polisleri, eylemcilere tazyikli suyla müdahale etse de, eylemciler dağılmadı. polis yetkilileri ile eylemciler arasındaki görüşmeler yapıldı. bir saat kadar süren eylem görüşmeler sonrası bitirildi ve törene katılanlar dışarı çıkabildi.

'güvenlikle ilgili önemli bir noktaya gelindi'

mersin'in gülnar ilçesindeki törene enerji ve tabii kaynaklar bakanı taner yıldız ve santrali inşa edecek rus devlet nükleer şirketi rosatom genel müdürü sergey kiriyenko da katıldı. 

enerji ve tabii kaynaklar bakanı taner yıldız, japonya'da 2011'de tsunami sonrası yaşanan nükleer kaza fukuşima'dan ders çıkarıldığını vurguladı ve "akkuyu bundan dersini aldı, güvenlikle ilgili önemli bir noktaya gelindi" dedi.

nükleer enerjisiz bir ülkenin gelişmiş olamayacağını belirten yıldız, "bugün akkuyu devrede olsaydı istanbul'un bütün elektrik ihtiyacını karşılayabilecekti. 14 milyar dolar daha az doğalgaz ithal etmiş olacaktık" diye konuştu. santrale karşı çıkan çevre örgütlerini de eleştiren bakan yıldız, çevresel etkilerle ilgili tüm şartların yerine getirdiğini belirtti. "şartlar yerine getirildiği halde karşı çıkıyorsanız, siz bu ülkenin kalkınmasına karşı çıkıyorsunuz" dedi. 

enerji bakanı,santral faaliyete geçtikten sonra koyda balık tutulabileceğini, bölgenin turizmine bir etkinin söz konusu olmayacağını da savundu. 

akkuyu nükleer güç santrali projesinin çed raporunun iptal edilmesi için greenpeace, tmmob, barolar birliği, tabipler birliği, belediye, nükleer karşıtı platform gibi sivil toplum kuruluşlarının açtığı davalar sürüyor. 

8 milyar dolarlık iş hacmi

enerji bakanlığı'nın verdiği bilgilere göre, akkuyu nükleer santrali için toplam 20 milyar doların üzerinde yatırımın gerçekleşmesi bekleniyor. santralin inşaatında yaklaşık 8 milyar dolarlık iş hacminin türk şirketlerince karşılanması bekleniyor.

akkuyu nükleer santrali projesinde hidroteknik yapıların inşası ihalesini cengiz inşaat kazandı. yaklaşık 22 milyar euroluk istanbul’un üçüncü havalimanı ihalesini de kazanan konsorsiyumun da ortağı.  

4 reaktörden oluşacak

türkiye’nin ilk nükleer güç santrali her biri bin 200 megavat gücünde 4 reaktörden oluşacak. ilk ünitenin 2019’da elektrik üretmesi, diğer ünitelerin ise birer yıl arayla devreye alınması planlanan santralin işletme süresi ise 60 yıl olarak tahmin ediliyor. projenin tüm maliyeti ise yaklaşık 20 milyar dolar. 

9 şiddetinde depreme dayanıklı olarak inşa edilecek santralin soğutma suyu direk denizden alınıp, nükleer santrali soğutacak ve yine aynı şekilde denize akıtılacak. soğutma denizden yapılacağı için soğutma kuleleri yer almayacak.

olası bir arıza durumunda radyasyon yayılma yolları kademeli olarak engellenecek. akkuyu sahasında kurulacak yapı iki katmandan oluşacak. dışta 1 metre kalınlığında özel bir betondan yapılmış muhafaza duvarı olacak. içinde de özel bir muhafaza kubbesi yer alacak.

santrali rusya yapıyor

santralin inşasını üstlenen rosatom bir rus devlet firması. 12 mayıs 2010’da imzalanan hükümetler arası anlaşmaya göre, rosatom inşa edeceği santralin yüzde 51’inin sahibi olacak ve santralin sökümü ile atık yönetiminden sorumlu tutulacak.

akkuyu nükleer santrali’nin resmi internet sayfasında, santralde kullanılacak tüm yakıtın rusya’dan getirileceği, atıkların da yine rusya’ya geri gideceği belirtiliyor. türkiye’nin atıkları satın almak istemesi durumunda ise atıklar türkiye’de kalabilecek.

[Dört reaktörden oluşacak Akkuyu Santrali, 9 şiddetinde depreme dayanıklı olacak. [Fotoğraf: AA]]

türünün örneği yok

rosatom’un akkuyu’da planladığı, türünün en gelişmiş versiyonu olduğu belirtilen vver 1200 modelinin faaliyete geçmiş örneği yok. yani rosatom hiç denenmemiş bir santral inşa edecek.

türkiye’deki faaliyetlerini akkuyu nükleer güç santrali (ngs) şirketi üzerinden yürüten rosatom, inşa edeceği ve sahibi olacağı santralin en fazla yüzde 49 hissesini satabilecek..

uranyum satın alınacak

enerji bakanlığı 2023 yılında dünyanın ilk 10 ekonomisi arasına girme hedefiyle paralel olarak, türkiye’nin enerji sektöründeki yüzde 72’lik dışa bağımlılığını nükleer santrallerle azaltmayı amaçlıyor.

nükleer karşıtları özellikle çernobil ve fukuşima çevre felaketlerinden sonra artan çevre ve insan sağlığı endişelerinin yanı sıra dışa bağımlılığın azalacağına inanmıyor. çünkü türkiye’de nükleer santrallerin hammaddesi uranyum yok. uranyum da aynı doğalgaz gibi satın alınacak.

bakanlık ise akkuyu nükleer santrali'nin, 2023 yılında elektrik üretmeye başlamasını ve sinop'ta inşa edilecek nükleer santral ile birlikte yılda 80 milyar kilovatsaat elektrik üretimi öngörüyor. 

akkuyu'dan sonra sinop

sinop'ta inceburun mevkiinde planlanan nükleer santral gerçekleşmesi halinde akkuyu'dan sonra türkiye'nin ikinci nükleer santrali olacak. santralin tesisine ve işletimine dair hükümetler arası anlaşma 3 mayıs 2013'te imzalanmış, 1 nisan 2015'te da cumhurbaşkanı tayyip erdoğan'ın imzasıyla yasal onayı almıştı. 

inşaatının 2019 yılına kadar başlaması planlanan sinop santrali'nin toplam maliyeti yaklaşık 20 milyar dolar, dört reaktörünün toplam gücü 4 bin 480 megavat olacak. 

kaynak: al jazeera, enerji bakanlığı, akkuyu nükleer a.ş., aa