barış ve demokrasi partisi (bdp) yerel seçime türkiye'de bir ilk olan eşbaşkanlık sistemiyle girdi. biri kadın, diğeri erkek adaylar birlikte hizmet vermek için aday gösterildiler. 

partinin seçime girdiği 241 bölgeden 200'e yakınında eşbaşkanlık sistemi için çift aday gösterildri. sistemin nasıl yürütüleceği ise merak konusu.

bdp, 11 nisan'daki parti meclisi (pm) ve 12 nisan’daki merkez yürütme kurulu (myk) toplantılarında bu konuyu masaya yatıracak. toplantıda eşbaşkanların görevleri, işbölümü, makam ve belediye araç-gereçlerinin kullanımı konusunda karar alınacak. kararlar genelgeyle eşbaşkanlara duyurulacak. 

bu toplantılarda sistemle ilgili önerileri masaya getirecek olan bdp muş milletvekili ve yerel yönetimlerden sorumlu eş genel başkan yardımcısı demir çelik al jazeera türk'ün sorularını yanıtladı. 

belediyecilikte eşbaşkanlık sistemi nedir?

"dünyada ilk örneği bdp tarafından bu seçimle uygulamaya alındı. belediyelerde yasal mevzuata uygun, yasal çerçevesi belirlenmiş bir durum değil. ancak biz katılımcı demokrasiyi esas alıyoruz. bunun gereği olarak toplum dinamiklerini belediye meclisinde, yönetiminde ve bütçede uygulanmasını isteyen siyasal anlayıştan geldiğimizden, yaşamın cereyan ettiği her yerde toplumun kendi kendini yönetmesine fırsat veriyoruz. türkiye genelinde otoriterizmi, merkeziyetçiliği aşamıyorsak, hiç olmazsa katılımcı demokrasinin gereğini yerine getirmek gerektiğine inanıyoruz. yasalar toplumun gerisindedir. toplumun temel esas alanı meşru olanıdır. bu yüzden eşbaşkanlığı uygulamaya aldık."

kaç belediyenizde eşbaşkanlık var?

"kazandığımız 101 belediyenin 98’si eşbaşkanlık olarak devam edecek. üç beldede de eşbaşkanlık sistemi uygulaması halkın iradesine sunmadığımızdan yok. önümüzdeki aylarda bu üç belediyeyi de eşbaşkanlık sistemine kavuşturacağız."

belediye eşbaşkanları dönüşümlü mü başkanlık yapacak?

"hayır, dönüşümlü yapmayacaklar. 2019 yerel seçimlerine kadar aynı siyasal temsiliyet ve özlük haklarına sahip olacaklar. birlikte, beraberce yönetecekler. dönüşümlü olursa eşbaşkanlık olmaz. beş yıl boyunca eşbaşkanlık statüsü kazanan tüm arkadaşlarımızın belediye hizmetlerini üretmesinde, yürütmesinde, sevk ve idaresinde eşit, siyasal temsiliyet olacak."

"eşbaşkanlar eşit yetkide"

başkanların biri resmi olacak, diğeri ise resmi değil. bu uygulamaya nasıl yansıyacak?

"kanunda, belediye başkanı olarak seçilen kişi siyasal temsiliyete sahiptir. eşbaşkanlıkta bu, imza yetkisiyle sınırlandırılacaktır. belediyelerle ilgili her türlü karar, öncelikle grubumuz sonrası iki eşbaşkanın oluru ve onayı alındıktan sonra alınacak. iki eşbaşkan mevcut siyasal temsiliyetin, de facto (fiili) yarattığımız bu alanın yürütücüleri pozisyonundadır. kanun ve yasaların değil, toplumun meşru demokratik taleplerini yerine getirecekler. belediye başkanı imza yetkisiyle sınırlı. imza atmadan önce her ne olursa olsun, evrak, iç işlemler, kararlar, eşbaşkanlar karara vardıktan sonra imzasını atar. şeklen bir imza olacak. resmi olmayan eşbaşkanı, belediye başkan yardımcısı olarak değerlendirmiyoruz. bu işimizi belki kolaylaştıracak. ama biz bunu öngörmüyoruz. belediye başkan yardımcılığı olmayacak. belediye başkanları yardımcılığı statüsü yasalarla belirlenmiştir. özlük haklarına kavuşmasını sağlayabilir ama bu eşbaşkana yüklediğimiz misyonla örtüşmez."

eşbaşkanların görev dağılımı olacak mı?

"mutlaka işbölümüne dayalı kolektif (ortaklaşa) idare birliği olacak. bu, diğerinin bu alanda söz yetkisi olmayacağı anlamına gelmez. hizmetin daha kolay, pratik verilmesi noktasında işbölümü olacak. işbölümü kalın çizgilerle çerçevesi sınırları belirlenmiş olmaktan öte, işlerin kolay zamanda ve demokratik yürütülmesine hizmet edecek tarzda olacak."

maaşı kim alacak?

"karşılaşacağımız sorunlardan biridir. biz insanın insani temel ihtiyaçlarını karşılayacak gelirin yeterli olduğunu düşünüyoruz. birçok kadromuz bu düzeyde bir konumda. resmi olmayan eşbaşkanımız, belediye meclisimizin ilk sırasında yer alan arkadaşımız. belediye meclis üyeliğinden eşbaşkanlığa gelen arkadaşlarımızla resmi belediye başkanı olan arkadaşımızın maaşlarının toplamının ikiye bölünmesi olabilir. ya da farklı bir yöntem uygularız. kişisel düşüncem, esas alacağımız ortaklaşmacı kültürdür. bunu toplantımızda netleştireceğiz."

makam odasında kim oturacak?

"tek kişinin makam odasını kabul etmiyoruz. şekli bir durumdur. koşullar, var olan belediye başkanına tahsis edilen salon uygunsa, iki arkadaşın beraberce aynı ortamda kalmasını öngörüyoruz. fizik koşulları uygun değilse, farklı odalarda da olabilirler. aynı ortamı paylaşabilirler. memurlar aynı ortamı paylaşabiliyorsa eşbaşkan arkadaşlarımız niye paylaşmasınlar? fiziki koşullar uygunsa yan yana birlikte çalışmaları temel arzumuzdur."

makam aracını kim kullanacak?

"makam aracı da, binek araçları da kurumsal işleyişlerin yürütülmesine hazır halde bulunacaktır. kimin ihtiyacı olursa, kurumun işinin yürütülmesine hizmet edecekse, o ihtiyacı karşılayacaktır."

eşbaşkanlar arasında bir konuda görüş ayrılığı yaşanırsa ne yapılacak?

"15 yıllık yerel yönetim deneyimlerimizden hareketle söyleyebilirim ki, sorun mutlaka olacak. mülkiyete, iktidara dayalı bir toplumda yaşıyoruz. kişilerin bir kısım ihtiyaçlarıyla iktidar çelişebilir, çatışabilir. farklı gelenekten, kültürden gelenler arasında çatışma yaşandı, yaşanabilir. bundan sonra da yapacağımız eleştiri, özeleştiri, parti içi hukukla sorunu çözmek olacaktır. inadım inat, parti anlayışına ters, bireyci, bencil arkadaşlarımız olursa geçmişte olduğu gibi ihraç etmekten tutun her türlü cezaya tabi tutarız."

belediye faaliyetleriyle ilgili davalar açılırsa...

"yasa karşısında sorumlu olan belediye başkanı resmi olarak seçilendir. cezai durum söz konusu olursa, bedeli sadece tek başına resmi belediye başkanına yüklemek haksızlıktır. her türlü cezayı birlikte göğüslemeye ve karşılamaya hazırız. 14 nisan 2009’da partimize yönelik kck adı altında açılan davlarla birçok arkadaşlarımız tutuklandı. tutuksuz yargılananlar var. ‘ben de kck’liyim’ diye imzalar verdik. bu uygulamanın aynısını yapmaya hazırız. herhangi bir durumda eşbaşkanımız, meclis üyelerimiz, resmi belediye başkanımızı yalnız bırakmayacak şekilde kendisini ihbar edecek."

kaynak: al jazeera