türkiye destekli özgür suriye ordusu (öso) operasyonuyla önce cerablus, ardından azez‘e kadar olan bütün sınır hattı işid’den temizlendi. güneye doğru bölge bölge değişen yaklaşık 5-10 kilometrelik alan öso kontrolünde. öso’nun yeni hedefi, el bab. operasyon için abd ve türkiye arasında sağlanacak uzlaşma bekleniyor.

cumhurbaşkanı tayyip erdoğan, g-20 zirvesi için bulunduğu çin'den türkiye'ye dönmeden önce düzenlediği basın toplantısında, işid’den temizlenen alanda uçuşa yasak bölge için moskova ve washington’a çağrıda bulunmuştu:

“fırat'a kadar birleştirmek suretiyle artık gerek bizdeki şu anda bulunan suriyeli vatandaşlar gerekse suriye'den iltica etmek isteyenler şu anda kendi topraklarında, kendi evlerinde daha huzurlu yaşama imkânını bulacaklar. onlarla ilgili, gerek eğit-donat ile ülkemizde eğitilmiş olan ılımlı muhalifler gerekse oranın süratle uçuşa yasak bölge olarak ilan edilmesi ki sayın obama'ya da teklifim budur, sayın putin'e de teklifim budur, bu şekilde koalisyon güçleri ile bu sağlanabilir. bu adımı atmanın da gayreti içerisindeyiz.”

el bab operasyonunun hedefi hem işid hem pyd koridorunu engellemek

al jazeera’ye bilgi veren, cerablus operasyonunun en önemli gruplarından sultan murad tugayı komutanı yusuf salih el bab operasyonu için hazırlıkların tamamlandığını, mare ve çobanbey üzerinden güneye doğru inileceğini söyledi. suriye’nin kuzeybatısında rejimle savaşan sultan murad birliklerinden bir kısmı da operasyon için bölgeye kaydırıldı. salih, bunun için ankara’dan haber bekledikleri bilgisini verdi:

“şimdiki hedefimiz güneye inmek. el bab’ı işid’den temizleyeceğiz. ancak orada ypg unsurları da var. bu sebeple ankara ve washington arasında uzlaşmanın sağlanmasını ve ankara’dan haber gelmesini bekliyoruz. operasyon başladığında sadece ankara değil, abd öncülüğündeki koalisyon da destek verecek.”

washington, tsk destekli öso birliklerinin amerika destekli ypg ile çatışmasını istemiyor. ancak ankara ve öso, el bab’ı işid’den temizlemenin yanı sıra menbic ve tel rıfat arasını ele geçirip batıdaki afrin’e doğru olası pyd koridorunun güneyden örülerek oluşturulmasını önlemek de istiyor. bu sebeple uzlaşma beklenirken çoğunluğunu ypg’nin oluşturduğu suriye demokratik güçleri’nin (sdg) de el bab’a ilerlememesi gerektiği konusunda öso ve ankara uyarıda bulunuyor.

öso komutanı salih, "washington-ankara anlaşmasını bekliyoruz ama bu esnada ypg'nin afrin veya menbic'den kendi kendine karar verip de el bab'a yürüdüğünü görürsek biz de ilerleriz, o zaman abd desteği olmayabilir ama tsk desteğiyle sdg'yi durdurmaya gideriz. hem işid hem ypg ile savaşacak gücümüz var" diyor.

öso kaynakları, şimdilik menbic’in hedef olmadığını, şehrin geleceğiyle ilgili görüşmelerin de ankara ve washington arasında sürdüğünü söyledi.

mcgurk suriye’den sonra türkiye'ye geldi

bu görüşmelerin kilit ismi, obama’nın işid’le mücadele özel temsilcisi brett mcgurk geçen hafta önce suriyede pkk’nın ülkedeki uzantısı pyd’nin kontrol ettiği bölgeye ardından da türkiye’ye geldi.

kobani’ye (ayn el arab) giderek sdg’nin yöneticileriyle görüşen mcgurk, abd’nin sdg’ye işid’le mücadelede verdiği desteğin devam edeceğini vurgularken, fırat’ın doğusuna çekilme sözünü tutmaları gerektiğini de bir kez daha hatırlattı. amerika dışişleri bakanlığı yetkilisinin al jazeera’ye verdiği bilgiye göre, suriye’deki görüşmelerinin ardından türkiye’ye geçen mcgurk, iki tarafta da “işid’le mücadeleye odaklanmak gerektiğini ve işid’le mücadele eden grupların kendi aralarındaki çatışmaların sona ermesi gerektiği” mesajını verdi.

al jazeera’ye bilgi veren yetkili, mcgurk’ün herhangi bir ateşkes anlaşması üzerine çalışmadığını özellikle belirtti.

pyd: abd, el bab için öso’ya destek verecek gibi görünüyor

pyd kaynakları, mcgurk’ün görüşmelerinde ypg ve pyd unsurlarının fırat’ın doğusuna çekilmesi konusunun ısrarla üzerinde durduğunu belirtti. abd ile yapılan görüşmelere de katılan, tek taraflı ilan edilen kobani kantonundan isminin yazılmasını istemeyen pyd’li bir kaynağın söylediğine göre sdg el bab’a ilerlemek istese de abd liderliğindeki koalisyonun bunu desteklemeyeceğini düşünüyor:

“türkiye, afrin ve kobani kantonlarının birleşmesini istemiyor, abd de bu hassasiyeti dikkate alıyor. bu sebeple menbic’den pyd unsurlarının çekilmesi için bastırıyor. el bab’a yürüyecek olan türkiye destekli öso birliklerini de destekleyecek gibi görünüyor. bir yıla yakın süredir gönderilmeyen himars füzelerini de el bab operasyonunda türkiye’ye destek vermek üzere gönderildiğini düşünüyoruz. gerçekçi olalım, bu durumda biz el bab’a ilerlemek istesek de koalisyon desteği olmadan bunu yapamayız. ancak elimizde olan bölgelerden de çıkmak istemediğimiz için bazı çatışmalar kaçınılmaz olacaktır.”

ankara’nın bir yıla yakın süredir abd’den talep ettiği ama alamadığı himars füzeleri, geçtiğimiz günlerde gaziantep’te konuşlandırıldı. bu sistemle birlikte 50 amerikan askeri personeli de gaziantep’e geldi.

amerikan askerlerinin sistemin kullanımı teknik uzmanlık gerektirdiği için mi yoksa füzelerin ne amaçla kullanıldığını görmek amacıyla mı geldiği ise belirsiz.

menbic’de bundan sonra ne olacak?

el bab operasyonu için görüşmeler sürerken bir diğer soru da menbic’de bundan sonra ne olacağı. ypg’nin başını çektiği sdg’nin abd’nin hava operasyonları desteğiyle menbic’i almasının ardından ankara, ypg unsurlarının fırat’ın doğusuna geçmesi talebini tekrarladı. abd, bu konuda verdiği sözü tutacağını söylüyor.

türkiye ile amerika arasında bu konuda bir güven bunalıma yaşanıyor. cumhurbaşkanı erdoğan, amerika’dan yapılan ‘fırat’ın doğusuna çekildiler’ açıklamasını doğru olmadığını, bu bilginin türkiye’nin ancak kendi kaynaklarıyla teyid edebileceğini söylemişti.

hürriyet’in haberine göre çin’de düzenlenen g20 zirvesinde obama-erdoğan görüşmesinde bu konu da görüşüldü. obama, menbic’de pyd unsuru kalmadığını tekrar söylediğinde erdoğan buna karşılık, “pyd çekildiğine göre öso birlikleri menbic’e çatışmasız girecektir” ifadesini kullandı.

öso kaynakları ise, şu anda menbic’in ilk hedef olmadığını belirtiyor.

washington: işid karşıtı olmayan türk manevralarını desteklemeyeğiz

al jazeera’ye konuşan abd’li bir dışişleri bakanlığı yetkilisi de, işid’in olmadığı bölgelerdeki tsk operasyonlarına destek verilmeyeceğini söyledi, “işid karşıtı olmayan herhangi bir türk manevrasını desteklemiyoruz ve desteklemeyeceğiz” dedi.

bölge aşiretlerinin liderlerinden oluşan menbic idari konseyi, şehrin işid’den temizlenmesinin ardından yönetimi ele alıyor. bu aşamada washington, ypg unsurlarının şehirden ayrılması için baskısını sürdürüyor. ancak pyd kaynaklarına göre konsey içinde etkili olan, savaşta aktif olarak yer almamış bazı sdg’li isimler bölgede kalabilir.

türkiye sınırında işid’e karşı verilen mücadeleyi ve sağlanan ilerlemeyi desteklediğini belirten abd’li yetkili al jazeera’ye, görüşmelerle ilgili de şunları söyledi:

“suriye’de türk ordusu ve işid’e karşı savaşan diğer güçler arasındaki sükûneti memnuniyetle karşılıyoruz. bu gelişmeyi, bölgede işid’e karşı mücadele eden gruplar arasındaki herhangi bir çatışmayı engellemek açısından cesaret verici buluyoruz...

abd daha önce de açıkça belirttiği gibi, türkiye ve muhaliflerin sınır boyunca batı yönünde yapacağı işid karşıtı operasyonları desteklemeye hazır. fırat’tan mare hattına kadar olan bölgenin kapatılması hedefinin tamamlandığını görmek istiyoruz. işid karşıtı olmayan herhangi bir türk manevrasını desteklemiyoruz ve desteklemeyeğiz.”

fırat nehri’nden mare hattına kadar olan bölgede türkiye’nin operasyonlarını destekleyeceğini belirten abd’li yetkili, “buna el bab’ın dâhil olup olmadığı” sorusunu ise, bunun ‘operasyonel detay’ olduğunu belirterek cevaplamadı.

abd, ypg’yi rakka operasyonuna hazırlıyor

yetkili, sdg’nin işid karşıtı operasyonlarını da desteklemeye devam edeceklerini; sdg’nin etkili bir güç olduğunu ve bunun için ‘fedakârlık yapmaktan kaçınmayacağını’ kanıtladığını belirtti:

“ypg’nin fırat’ın doğusunda kalma konusunda abd’ye verdiği sözleri tutması gerektiğini vurgulamaya devam ediyoruz. ypg’nin fırat’ın batısındaki herhangi bir manevrasını, aynı zamanda işid karşıtı olmayan güçlere karşı herhangi bir hareketini desteklemiyoruz ve desteklemeyeceğiz. askeri koalisyonumuzun hedefi işid’i yok etmek ve en sonunda rakka’yı işid’den temizlemek olarak kalmalıdır. bir sonraki hedefimiz bu ve bu bakışı kaybedemeyiz.”

pyd’li kaynaklar, washington’ın bu tavrının bir ‘hayal kırıklığı olmadığını, başka bölgelerde ypg ile birlikte çalışmaya devam edeceğini’ belirtti. aynı kaynaklar, washington ve ankara arasındaki görüşmeler sürerken kendilerinin de artık bir koridor için değil ancak menbic’den afrin’e geçişin sağlanabileceği bir yöntem için bastırdıklarını, bunun görüşmelerinin sürdüğünü söylüyor:

“washington, işid’le savaşında ypg’den vazgeçmeyecek. abd, ypg ile birlikte rakka’da işid’e karşı savaşmak istiyor. biz rakka’da savaşmanın karşılığında afrin’e giden yolun bizim için açık kalmasını talep ediyoruz. koridor olmasa da afrin'e geçişe imkân sağlayabilecek bir formül aranıyor.

pyd şu an afrin'den doğuya, tel rıfat'a yürüyecek birliklerini hazırlıyor. ama abd 'evet' demeden oradan harekete geçmek pek mümkün değil. birkaç gün bekleyip washington-ankara görüşmelerinin sonuçlanmasını beklememiz gerekiyor."

el bab’ın yaklaşık 10 kilometre güneyinde rejim unsurları kontrolü elinde bulunduruyor. rejim kontrolündeki bölge, batıda ypg’nin elindeki tel rıfat’a kadar uzanıyor.

kaynak: al jazeera