türkiye 15 temmuz darbe girişiminden dört gün sonra abd’ye fethullah gülen’in tutuklanması için dört ayrı dosya iletti.

bunlar; ankara cumhuriyet başsavcılığı’nın hazırladığı ve ankara 4. ağır ceza mahkemesi tarafından kabul edilen, fethullah gülen terör örgütü / paralel devlet yapılanması (fetö / pdy) hakkındaki çatı iddianame,

istanbul 13. ağır ceza mahkemesi’nin, fetö/ pdy’nin selam tevhid soruşturmasına kumpas kurduğu iddiasıyla ilgili iddianame,

istanbul 14. ağır ceza mahkemesi’nin fetö / pdy’nin "tahşiyeciler"e kumpas kurduğu iddiasına dair mahkeme tarafından kabul edilen iddianame,

ve bursa 2. ağır ceza mahkemesi’nin kabul ettiği fetö/ pdy iddianamesi.

türkiye 1981 tarihli suçluların iadesi anlaşması’na dayanarak gülen hakkında geçici tutuklama kararı alınmasını talep etti.

türkiye 9. maddeye işaret ediyor

adalet bakanı bekir bozdağ, 19 ağustos’ta, anlaşmanın 9.maddesine göre gülen’in tutuklanması gerektiğini söyledi:

“abd yetkili makamları 9. maddeye göre karar verilene kadar onu yakalamak ve tutuklamak zorundadır. tedbir için onu tutuklayacak ve sonra dosyaları inceleyecek. ardından abd'nin iç hukukuna göre iade kararını değerlendirecek ondan sonra ona göre davranacak. biz yargılama yapmıyoruz biz yargılama yapabilmek için iade talebinde bulunuyoruz. delillerimizi ortaya koyuyoruz, diyoruz ki yargılama yapılması için iade edin. “

elektronik ortamda iletilen dosyalar ayrıca 85 koli ile de gönderildi. abd'ye gönderilen belgelerin yanısıra, 15 temmuz 2016’daki darbe girişiminin gülen’in emir ve komutasıyla gerçekleştirildiğine ilişkin devam eden soruşturmalar var.

dört abd’li uzman geliyor

geçtiğimiz haftalarda abd’ye giden meclis komisyonunun temasları sırasında iki ülke uzmanlarının gülen’in iadesi konusunda çalışması kararlaştırıldı. bu çerçevede üçü abd adalet bakanlığı, biri de dışişleri bakanlığı’ndan olmak üzere dört uzman 22 ağustos pazartesi günü itibariyle ankara’da olacak.

abd heyeti, abd başkan yardımcısı joe biden’ın 24 ağustos’ta gerçekleşecek ziyareti öncesinde muhataplarıyla dosyaların ayrıntılarını görüşecek. biden’in yapacağı görüşmelerde bu çalışmalar değerlendirilecek. daha sonra da türkiye’den bir heyet abd’ye aynı amaçla gidecek.

kerry beklenirken, biden geliyor

joe biden’in geleceğini başbakan binali yıldırım açıkladı.

daha önce dışişleri bakanı john kerry'nin geleceği duyurulmuştu. kerry'nin yerine, abd’nin iki numarasının gelecek olması, türkiye’nin gülen konusundaki ‘hassasiyeti’ne bir karşılık olarak yorumlandı. ancak ankara'da, biden'ın ziyareti yine de ‘geç kalmış’ bir ziyaret olarak değerlendiriliyor.

başbakan yıldırım, çankaya köşkü’nde medya temsilcileri ile yaptığı görüşmede şunları söyledi:

“şu darbe teşebbüsü olmadan önce bir takım itirazlar vardı. ama 15 temmuz’dan sonra böyle düşünmeleri dostluk ve iyi niyetle bağdaşmaz. bu konuda olumlu adımlar atılmıyor mu, atılıyor. 15 temmuz sonrası abd’nin yaklaşımı 15 temmuz öncesine göre çok farklı.

abd hakkında yayılan kanaati önlemenin tek yolu bu adamı buraya teslim etmektir”

biden’a verilecek mesaj

yıldırım’ın sarf ettiği “abd hakkında yayılan kanaat” ifadesi  biden’a verilecek birkaç mesajdan birini oluşturuyor. yani darbe girişiminin abd'nin bilgisinde ya da desteğinde gerçekleştiği kanaati.

türk hükümetine göre de kamuoyu nezdinde de, abd’nin gülen’in pensilvanya’da kalmaya devam etmesine izin vermesi, geçmişte yaşanan darbelerin abd ile ilişkisiyle birlikte düşünüldüğünde varolan algıyı pekiştiriyor.

bu algı abd yönetimini rahatsız ediyor. darbe girişiminden bir gün sonra  rahatsızlığını ortaya koydu. 16 temmuz günü dışişleri bakanlığı sözcüsü john kirby, dışişleri bakanları kerry ile çavuşoğlu’nun yaptığı telefon görüşmesi hakkında bilgi verdi. sözcü, çavuşoğlu'na, "abd'nin darbe girişiminde payı olduğu yönündeki ima ve iddiaların 'tamamen yanlış' ve abd-türkiye ilişkilerine ‘zarar verici nitelikte' olduğunun söylendiğini açıkladı.

türkiye 2016 mayıs’ında fethullah gülen’i terör örgütü lideri, gülen yapılanmasını terör örgütü olarak resmi belgelerine geçirmişti. abd ise tıpkı türkiye’nin bir başka hassasiyet noktası olan pkk’nın suriye’deki uzantısı pyd gibi, pdy’yi yani paralel devlet yapılanması’nı terör örgütü olarak nitelendirmedi. abd dışişleri bakanlığı sözcüsü john kirby, 2 haziran 2016’da gülen yapılanması için “terör örgütü olarak görmüyoruz” dedi.

biden’a ankara'da verilecek mesajlar arasında, gülen'le ilgili kararın, türk–amerikan ilişkilerinin bundan sonraki seyrini de belirleyeceği var.

başbakan yıldırım daha önce, gülen’in iade edilmemesi halinde yaşanacak durumu şöyle anlatmıştı:

“bu şahsın, bu adamın arkasında, bu çete liderinin, bu terör örgütü başının arkasında duracak ülke göremiyorum. bunun arkasında duracak ülke, türkiye'ye dost değildir, türkiye'ye karşı ciddi bir savaşın içindedir."

biden beklentinin farkında olarak geliyor

21 temmuz’da joe biden, başbakan yıldırım’ı aradı. gülen’in iadesi konusunda “türkiye’nin beklentisinin farkında olduklarını” söyledi.

başbakanlık açıklamasında görüşmeye ilişkin şu bilgi verildi:

"abd başkan yardımcısı biden, milletimizin darbe karşısında ortaya koyduğu cesareti överek, abd’nin darbe teşebbüsünü en başında kınadığını, müttefikleri türkiye’ye destek vermeye devam edeceklerini, fethullah gülen’in iadesi konusundaki beklentimizin farkında olduğunu, bu hususta bağımsız abd mahkemelerince karar verilmesi gerektiğini, her hâl ve karda, konuya dâir türkiye ile birlikte çalışacaklarını ifade etmiştir.

sayın başbakanımız, fethullah gülen ve başında bulunduğu terör örgütünün zararlı faaliyetleri konusunda abd yönetimini uzun zamandır uyardığımızı, bu çerçevede, 15 temmuz günü girişilen terörist kalkışmanın elebaşı konumundaki fethullah gülen’in iadesi için gerekli başvuru evraklarını abd’ye ilettiğimizi, bir müttefik olarak abd’den beklentimizin gülen’in türkiye’ye iade edilmesi olduğunu vurgulamıştır."

beyaz saray’dan yapılan açıklamada ise biden’ın, darbe girişimine karışan kişiler hakkındaki soruşturmaların, halkın demokratik kurumlara ve hukukun üstünlüğüne güvenini güçlendirecek şekilde yapılması çağrısında bulunduğu belirtildi.

“başkan yardımcısı, abd’nin, darbe girişimini soruşturan türk makamlarına destek vermeye, abd’li hukuk uzmanlarının da [türk] muhataplarıyla bu konu üzerinde çalışmaya hazır olduğunu vurgulamıştır” denildi.