işid’i musul’dan çıkartmak için bağdat yönetimine bağlı güçler ve peşmergenin başlattığı operasyonun beşinci gününde beklenmedik bir saldırı oldu. işid, kerkük’ü vurdu.

kerkük’ün batı tarafını koruyan kürdistan demokratik partisi'ne (kdp) bağlı peşmerge güçlerinin komutanı kemal kerkuki, işid’in bu son hamlesine şaşırmadığını söylüyor, “böyle bir saldırıyı bekliyorduk” diyor. kerkük’te bazı ihmaller ve yanlışlıklar olduğunu kabul etse de işid’ın tehlike olmaktan çıktığını savunuyor:

“daiş uğraşıyor. ancak bölgemizi ele geçiremez. defaatle denediler ve kırıldılar. geride çok cenaze bıraktılar, yapamadılar. daiş istiyor ki bu gibi eylemlerle musul üzerindeki baskıyı azaltsın. ama bizim çok peşmergemiz var ve eğitimliler. iyi silahları var. onlardan hiç korkumuz yok. daiş’ı nasıl durduracağımızı öğrendik.”

irak bölgesel kürt yönetimi (ibky) başkanı mesut barzani’nin silah arkadaşı ve eski kürt parlamento sözcüsü kemal kerkuki, iki yıldır işid'e karşı verilen askeri mücadelenin içinde. komutasındaki cephe hattı kerkük’ün dibis ilçesinden başlayıp güneydeki molla abdullah bölgesine kadar uzanıyor.

kerkük’ün batısındaki bu hat çok önemli. kentin yıllardır savaşlara ve mücadelelere konu olan doğal zenginliklerinin kimin elinde olacağını bu cephe belirliyor. bu konuda hedeflediği noktaya ulaşsa da, kerkuki havice’deki işid varlığından endişeli:

“petrol bölgeleri, doğal gaz, elektrik, su, yüksek noktalar... hepsi bu kahraman peşmergelerin elinde. daiş ise sünni arapların bölgesinde, havice çevresine yayıldılar. halkla karıştıkları için, sivillere zarar olmasın diye ağır ilerliyoruz.”

kerkük'ün batı cephesinde sıkıntıları olmadığını savunan kerkuki, musul operasyonu için takviye birlikler gönderdiklerini de söylüyor. 

haşdi şabi ve irak ordusu’nu istemiyoruz

musul operasyonu başlamadan yalnızca iki gün önce irak başbakanı haydar ibadi kerkük’ü ziyaret etti. valilikte yaptığı görüşmelerden sonra o da soluğu stratejik batı cephesinde aldı. kerkuki, harita üzerinde ibadi ve beraberindeki heyete, bölgedeki son durum hakkında bilgi verdi.

irak başbakanının işid’e karşı yapılacak büyük operasyon öncesinde yaptığı bu ziyaret şüphesiz bağdat yönetiminin musul’dan sonra kerkük konusuna yöneleceğinin en büyük işareti. kerkuki’ye göre hem ibadi hem de haşdi şabi komutanı ve bedir tugayları lideri hadi el amiri, güçlerinin bölgeye gelmesi için teklifte bulundu:

“irak başbakanı sayın haydar ibadi geldi ve bölgeyi denetledi. havice’nin kurtarılması ile ilgili süreç hakkında konuşurken, buraya takviye irak gücü gönderebileceklerini söylediler. biz yeterli sayıda peşmergemiz olduğunu ve başka hiç bir güce ihtiyaç duymadığımızı söyledik.”

kerkuki peşmerge, irak ordusu ve haşdi şabi’nin  birbirine karışmasını sakıncalı buluyor. emir komuta zincirinin ve sorumluluk hissinin zarar göreceğini düşünüyor.

taraflardan birinin yapacağı olumsuz davranışın bütün ortaklara mal olmasından endişeleniyor. bir grubun, başarısızlıklarını diğer grupların üzerine yıkacağına ve bunun da işid karşıtı cepheye zarar vereceğine inanıyor.

konu ‘şimdilik’ teklif olarak kaldı. kerkuki de ‘şimdilik ihtiyacımız’ yok diyerek diplomatik bir dille teklifi geri çevirdi. ama musul operasyonu tamamlandıktan sonra ibadi’nin ve amiri’nin bölgeyi yeniden ziyaret edeceğini öngörmek çok da zor değil.

işid’in kalesi havice

havice, kerkük’ün batısında, musul’un güneyinde... bölgedeki işid varlığı hem kerkük’ün güvenliği hem de musul operasyonunun selâmeti açısından kritik bir nokta.

birçok askeri uzman, havice alınmadan musul operasyonunun başlatılmasını taktik bir hata olarak değerlendiriyor. zira irak güçleri her an arkalarında bıraktıkları önemli bir düşman unsurunun tehdidi altında olacak.

öyle anlaşılıyor ki merkezi irak hükümeti ve bölgesel kürt yönetimi arasında havice ile ilgili tam bir mutabakat sağlanmadı. kerkuki ‘şimdiye kadar bağdat yönetimi ile birkaç görüşme yapıldı, ancak somut bir anlaşma sağlanmadı. biz açıkça burada ordu ve haşdi şabi gücüne ihtiyaç duymadığımızı söyledik. onlar havice’nin kendi taraflarına düşen alana istedikleri kadar güç yığsınlar. oradan istedikleri kadar daiş’i vursunlar. ama buraya karışmasınlar’ sözleriyle havice’deki ‘taktik tercihin’ bağdat ve erbil arasındaki ‘siyasi’ hilaflar nedeniyle yapıldığını açıkça ortaya koyuyor.

batı ve kuzey cephesinde kdp peşmergeleri, güney ve doğu cephesinde kürdistan yurtseverler birliği (kyb) peşmergleri, güneyde türkmen ve arap haşdi şabi güçleri...

buna bir de musul operasyonu nedeniyle kuzeye kaydırılan irak ordu birlikleri eklendi. kerkük’ün etrafındaki bu güçler işid’e karşı savaşmak dışında çok az konuda anlaşıyor. işid tehdidi bittiğinde de, aslında hepsinin üzerinde hem fikir olduğu belki de tek konu ortadan kalkmış olacak...

kaynak: al jazeera