teknolojinin iş hayatında yaygınlaşması sadece milyon dolarlık şirketleri değil aynı zamanda küçük esnafın, zanaatkârın çalışma şeklini de değiştiriyor. bir zamanlar kulaktan kulağa yöntemi ile isimlerini duyuranlar şimdi bunun için interneti kullanıyor.

artık whatsapp kullanıp, müşteri adreslerini google maps ile bulan esnaf, iş bitiminde müşterilerinden olumlu yorum alabilmek için ek çaba gösteriyor. onlardan biri de boya ustası salih katipoğlu.

istanbul'da yaşayan salih katipoğlu, işinin neredeyse tamamını internet üzerinden aldığını ifade ediyor. teknolojiyle işini entegre etmeyi başaran katipoğlu, kendilerinin de değiştiğini ve zaman ayak uydurduğunu belirtiyor; teknolojinin, işini iyi yapanları ortaya çıkardığını düşünüyor.

işinizde interneti ne kadar kullanıyorsunuz?

yüzde 99.9 internet üzerinden çalışıyorum. bu dört-beş yıllık bir tecrübeyle geldiğim bir durum. dört yıl önce internetin imkanlarını sadece yüzde 10 civarında kullanırken bugün işimin neredeyse tamamını internet üzerinden yürütüyorum. internet üzerindeki imkanların sürekliliğinin olması çok önemli. bu sayede internet üzerinden iş alıp internet üzerinden hizmet veriyorum ve teknolojinin sunduğu imkanları kullanıyorum. navigasyon veya mesajlaşma uygulamaları kullanarak müşterilerle bir konu hakkında anında görüntü veya bilgi paylaşma imkanımız oluyor. bu sayede referans veya ağızdan ağıza yayılan bir insan olmaktan çok internet üzerinden işini ilerleten birisi haline geldim.

internet üzerinden çalışmak ne gibi farklılıklar getirdi?

geçmişle kıyasladığımız zaman çok şey değişti. insanların beklentilerine çok daha iyi cevap verebiliyoruz. klasik ‘badanacı geldi’ yerine boya ustası geldi yaklaşımı başladı. yaptığınız için fiyatını daha iyi sunabiliyorsunuz. her 10 işten 9’unuzu alamasanız bile bir tanesini kaçırmıyorsunuz. burada her müşterinin beklentisinin farklı olması öne çıkıyor. bazı müşteriler çok üst düzey hizmet bekliyor, bazıları da ‘ev zaten temiz, bir kat boya at çık’ şeklinde istekte bulunabilir. yeni iş şeklimizde çok daha yeni insanlarla tanışıyoruz ve yaptığımız işin hak ettiği seviyeyle bulunmanız gereken yeri keşfedebiliyorsunuz. gerçekten ‘ben neyim, nerede olmam gerekiyor, nasıl iş yapmam gerekiyor’ bunları fark edebiliyorsunuz.

internet üzerinden çalışırken işlerinizi nasıl planlıyorsunuz?

çok fazla teklif geliyor. biz gelen her 10 işten yaklaşık dördünde müşterinin bizimle çalışmak istediğini anlıyoruz. genel olarak da müşterinin ciddiyetini anlayabiliyoruz. böylece verdiğimiz fiyatın yaklaşık olduğunu ve keşif hizmetinden sonra fiyatın ve tarihin netleşeceğini biliyoruz. edindiğimiz tecrübelerin ardından, ‘fiyat verdik, tamam yarın başlıyoruz’ anlayışından çıktık artık. bunlar size yanlış yaptırabiliyor. örneğin bir fiyat veriyorsunuz ve gidip keşif yaptığınızda istediğiniz fiyatın çok düşük kaldığını görebiliyorsunuz. edindiğimiz tecrübelerin ardından artık deneme-yanılma yöntemiyle, daha temkinli davranmaya başlıyorsunuz.

sizi gibi teknoloji kullanmayan esnaf nasıl para kazanabiliyor?

beraber çalıştığım ustalar, geçmişlerinde haftanın beş günü kahvede, evde ya da başka bir yerde vakit geçiriyordu. geride kalan iki günde ise karşılarına çıkan az-çok işle ilgileniyorlardı. benimle çalışmaya başladıktan sonra aynı ustalar değil beş gün haftada altı gün çalışmaya başladılar. bazen acil durumlarda geceleri bile çalışabiliyoruz. işinizi layıkıyla yaptıktan sonra boş vaktiniz kalmıyor. kahvehane geleneğimiz ne kadar güçlü olsa da, insanlar internet üzerinden çalışmaya başladıklarında bu ortamlardan uzaklaşmaya başlıyor. yeni girdiği ortamlardaki insanlara ayak uydurmaya çalışıyor. gittiğiniz bazı evlerde galoş giymek zorunda bile kalmanız sizi değişmeye zorluyor. bütün bunların aslında güzel gelişmeler olarak karşımıza çıkıyor.

işin gelmesinden işin yapılmasına kadar teknolojiyi hangi seviyede kullanıyorsunuz?

örneğin sizinle daha önce sohbet ederken dört teklif geldi ve sonra aracımı almaya giderken dördüne de cevap verdim. özellikle acil durumlarda, müşterilerime anında cevap verebiliyorum. teklif vermenizden sonra müşteri referanslarınızı, aldığınız yorumları, sertifikaları titizlikle inceliyor. daha sonra diğer alternatifleri inceliyor. verdiğimiz fiyatın kesin olmadığını bildikleri için, müşteriler ücretsiz keşif talep ediyor. bu aşamada müşterinin ciddiyetini de göz önüne alarak fiyat konusunda yardımcı oluyoruz ve yüzde 99 işi alıyoruz. çünkü en iyi fiyat ile en kötü fiyat arasında 100 lira oynar. en iyi işçilikle en kötü işçilik arasındaki fark da aynıdır. zaten iyi bir hizmet aldıktan sonra müşteri 100-200 liranın hesabını yapmıyor. çünkü hizmetin ardından müşteri eşiyle kötü olmak, temizlik ve diğer konularda eşiyle tartışmak istemiyor. biz bunu çok iyi biliyoruz ve bizden sonra temizlikle uğraşan kadınların ‘ustanın allah belasını versin’ demesini istemiyoruz. bu yüzden eve girdiğimiz andan itibaren ilk işimiz maske takmak ve eşyaları tamamen muhafaza altına almak oluyor. bu noktada müşteri de nasıl çalıştığınızı ve eve ne derece önem verdiğinizi anlıyor. bu sayede müşteri ağızdan ağıza yayılmanızı ve size geri dönüş olmasını da sağlıyor. kısaca süreklilik ortaya çıkıyor.

internet üzerinden müşteri almak yorum aşamasında endişe oluşturuyor mu?

ben simetri takıntısı da dahil olmak üzere birçok müşteriyle çalıştım. keşif aşamasında müşterinin gözümü korkutacak biri olup olmadığını da anlamaya çalışıyorum. müşterileri yüzde 100 memnun edebilmek gibi bir durum zaten asla söz konusu değil. biz elimizden geldiği kadarıyla memnuniyet sağlamaya çalışıyoruz. bazı müşterileri memnun etmek daha da zor olsa da her zaman en iyisi için kafa yoruyorum. iş teslim edildikten sonra bazen telefon geldiğinde, ‘memnun kalmadıkları bir yer mi oldu’ endişesi yaşıyorum. bunun da önüne kendim geçebilmek için, işi teslim ettikten iki gün sonra mesaj atıyorum. gerektiği halde kendilerine geri dönüş yapabileceğimizi, eğer bir sorun yoksa yorumlarını almak için kendilerini web sitemize yorum yazmaya davet ettiğimizi iletiyoruz. bu şekilde hem tepkileri ölçebiliyoruz, hem de bir sıkıntı olacaksa bile bu konuda hazırlıklı olup çözümü hazırlıyoruz.

sizin gibi küçük esnafa interneti kullanma aşamasında tavsiyelerde bulunabilir misiniz?

yaptığım işi sadece teknolojiyle bağdaştırmıyorum. dürüstlük, sadakat ve samimiyet çok önemlidir. bunlar olduktan sonra insanların mutlaka bir şekilde keşfedileceğine inanıyorum. internetin faydasını şu şekilde özetleyebilirim; nasıl teknoloji kilometrelerce derinlikteki altınına erişilmesini sağlıyorsa, internet de işini layıkıyla yapan insanların keşfedilmesini sağlıyor. küçük esnaf, bir müşteri geldiğinde ‘bu işi şu kadara halledeyim gitsin’ zihniyetinden kurtulmalı. müşteri bize geldiğinde olabildiğinde yarımcı olmaya çalışıyoruz. en iyi ürün ve hizmet bizdedir yaklaşımıyla kandırmaya çalışmıyoruz, gerekirse başka yere yönlendiriyoruz. kısaca internet dışında bize gelen müşterilere de aynı hizmeti sunuyoruz. avrupa’da boya gramla, kiloyla satılıyor. türkiye’de böyle bir sistem yok. dahası, avrupa’da usta sertifikalıdır, altında hummer jip vardır ama türkiye’de böyle bir şeyden söz edemezsiniz. türkiye’de boyacı bir teneke boyayı alıyor, halk otobüsüne atlayıp müşteriye gidiyor. işimizi internete odaklayarak çalışma konseptimizi değiştirir ve sertifikalı olmak gibi belli düzenlemeler getirilirse, türkiye’de bu iş çok daha iyi yerlere gelecek. türkiye’de ustalar beş gün oturuyor, geride kalan iki günde 500-600 tl kazanırsam ‘allah bereket versin’ diyerek işin içinden çıkıyor. bu yaklaşımla gerçek anlamda bir boya sanatı yapmamız mümkün olmaz.

küçük esnaf kesinlikle ‘müşteriyi kandırayım, kısa yoldan köşeyi döneyim’ dememeli. eğer siz iyi niyetle yaklaşırsanız, bu size o müşterinin geri dönüşü anlamına gelir. günümüzde küçük esnaf dahil herkes teknoloji ve interneti kullanıyor. ancak burada önemli olan internetin ve teknolojinin insanlara ne kadar ulaştığı. bu aşamada küçük esnafın yapması gereken ilk şey teknoloji aracılığıyla inşalarla nasıl iletişim kurulacağını anlamaları.

küçük esnaf gelecekte işlerini tamamen internete mi taşıyacak? geleceği nasıl görüyorsunuz?

artık her sistemin internet üzerinde kurulu olduğunu düşünüyorum. teklifi internet üzerinden alıyoruz, internet üzerinden iletişim kuruyoruz hatta iş arasında yemeğimizi bile internetten sipariş veriyoruz. artık bunun bir kaçışı yok. en basitinden bankacılık işlemlerini bile internet üzerinden yapıyoruz. neredeyse bir tek içtiğimiz çayın parası cebimizden çıkıyor. artık kimse kalkıp bir nalbura gitmiyor, boyacıya iş sormuyor. bu aşamada daha da ilerleme sağlanabilmesi için sertifikalı çalışmak büyük önem taşıyor. çünkü sertifika zanaatıyla çalışan insanın önünü açıyor. teknoloji ve belli düzenlemeler içinde yapılan iş, rekabeti de artırıyor. insanlar en iyi usta olmak, en çok referans verilen kişi haline gelmek, en iyi yorumları almak için daha iyi çalışıyor. referans ve yorum gerçekten çok önemli. müşteri ustanın aldığı sertifikalarına, yorumlara ve referanslara bakarak anında geri dönüş yapabiliyor.

internet kesinlikle hayatımıza çok güzel faydalar getirdi. bunun daha da ilerleyeceğini, hayatın daha da kolaylaşacağını ve insanların teknolojiyle hareket ederek hayattaki basamakları daha kolay aşacağına inanıyorum.

kaynak: al jazeera