ülkelerindeki iç savaş yüzünden türkiye’ye sığınan suriyelilerin sayısı başbakanlık afet ve acil durum yönetimi başkanlığı afad’a göre 1 milyon 103 bin. ancak sadece 218 bini kamplarda kalıyor. yani 900 bin kadar suriyeli sığınmacı kendi imkânları ile kiraladıkları evlerde kalıyor. ancak ev kiralayan suriyelilerin sayısı arttıkça kiralık ev fiyatları da artıyor.

suriyelilerin yoğun olarak ikamet ettiği sınıra yakın kilis, gaziantep, hatay, urfa’nın yanı sıra istanbul, ankara, izmir gibi büyük şehirler de kira artışlarından etkilendi. hatta 200 binden fazla suriyelinin yaşadığı tahmin edilen istanbul’da kiralık ev bulmak artık çok zor.

istanbul’da suriyelilerin en yoğun yaşadığı fatih’teki emlakçılar, bazı ev sahiplerinin evlerini yüksek fiyatlara kiraladığını bazılarının ise kesinlikle suriyeli tercih etmediğini söylüyor. yoğun kiralık ev taleplerinin ardından az sayıda kiralık ev kalması fiyatları da artırdı. bu durumdan hem suriyeli sığınmacılar hem de türk kiracılar mağdur oldu.

kiralar iki kat arttı

fatih’te uzun yıllardır emlakçılık yapan hakkı özdemir’e göre son yıllarda kiralar en az yüzde 70 arttı. bazı yerlerde ise yüzde yüzü geçiyor.

Fatih’te emlakçılık yapan Hakkı Özdemir’e göre kira fiyatları en az yüzde 70 arttı. [Fotoğraf : İlker Taş]

“mesela önceden bin lira kira değeri olan yer bin 800 veya 2 bin 200 oldu. yani yüzde yüzü de geçiyor artış. ev sahipleri ise 5-6 aylık kirayı peşin alıyorlar. evde 5-6 kişiden fazlası yaşamasın diye de şart koyuyorlar."

iki aydır ev arıyor

emlak ofisinde kiralık ev arayanlarla karşılaşıyoruz. fatma doğan onlardan biri ve suriyelilere tepkili:

“ev bulamıyoruz, bu suriyeliler nerden çıktı başımıza? iki aydır arıyorum ama bulamıyorum, ev yok. biz bodrumda oturuyoruz, normal bir daireye çıkmaya çalışıyoruz, 2 buçuk milyar. benim eşimin maaşı 1 milyar. ne yapalım biz?” 

Fatma Doğan iki aydır ev aradığını ancak kira fiyatlarının yüksekliğinden dolayı ev bulamadıklarını söylüyor. [ Fotoğraf : İlker Taş]

suriyelilere ev vermiyorlar

kiralık ev arayan suriyeliler de dertli. iki ay önce eşiyle birlikte istanbul’a çalışmaya gelen suriyeli a.c (suriye'deki akrabalarının güvenliğini tehlikeye atmamak için adını ve görüntüsünü vermiyor) onlardan biri:

“iki ay önce bu civarda kiralar bayağı düşüktü. yaklaşık yüzde 30 arttı fiyatlar. 1200’den 1600’e çıktı. ev kiralamak için dokuz gün bekledik. beş, altı ev baktık ama kiralayamadık çünkü yabancılara ev vermek istemiyorlardı. bin 250 liraya 2+1 ev tuttuk, o da 30 yıllık bir ev.”

Suriyeli sığınmacılar ev kiralarının yüksekliğinden ve Suriyelilere ev vermek istemeyen mal sahiplerinden yakınıyor. [Fotoğraf : İlker Taş]

'suriyelilerden çekinecek bir şey yok'

suriyelilerin zor durumlarının farkında olup evini makul fiyata kiralayanlar da var. levent aydın, zeytinburnu’ndaki evini altı ay önce suriyelilere kiralamış. hem kendinin hem de binadaki komşuların bir sıkıntısı olmadığını söylüyor:

“çekinecek bir şey olmadığı kanaatindeyim. ülkemize sığınmışlar. onlara kol kanat germek gerekir diye düşünüyorum. normal türklere ne kadar kiraya vereceksem, onlara da o fiyata kiraya verdim.”

'kira artışında birinci etken kentsel dönüşüm'

istanbul’da artan kira fiyatları ile ilgili görüştüğümüz istanbul emlak komisyoncuları odası başkanı nizamettin aşa ise istanbul’da artan kira fiyatlarında birinci etkenin kentsel dönüşüm süreci olduğunu söylüyor. kiraların yükselmesinde ikinci etkenin ise suriyeli sığınmacılar olduğunu belirten aşa, “hali vakti iyi olan suriyeliler iyi semtlerde ev satın alıyor ya da kiralıyor. suriyeli sığınmacılar bağcılar, güngören, esenler, gaziosmanpaşa gibi fiyatları düşük olan semtlere akın ediyor. bu bölgelerde yaklaşık yüzde 50 artış oldu..neredeyse ev de yok.” diyor.

Suriyeli sığınmacılar, Kadifekale semtindeki evlerde yaşıyor.

[[Fotoğraf: Turaç TOP / Al Jazeera]]

suriyelilerin yaşamayı  tercih ettiği kentlerden izmir’de de benzer bir durum var. kadifekale, basmane, ballıkuyu, agora ve eskiizmir semtlerinde kiralarda artış oldu.

ev sahipleri başını sokacak bir yer bulma telaşındaki suriyelilere daireleri yüksek fiyatlardan kiraladı. daha yüksek kira geliri başlangıçta ev sahiplerine cazip geldi ancak ilerleyen günlerde, kontratsız kiralanan daireler, bir evde çok sayıda suriyelinin bir arada yaşaması ve çevreden gelen şikayetler ev sahiplerinin başını ağrıttı.

bu gerekçelerle, izmir’de bu bölgelerde konuştuğumuz emlakçılar suriyelilere ev kiralamaya eski kadar sıcak bakmıyor. kadifekale’de 24 yıldır emlakçılık yapan ayhan altıntop da onlardan biri:

“ev kiralayanların çoğu dilenci. çok kalabalık kalıyorlar. kimin eve girip çıktığı belli değil. bir süre sonra da ev sahiplerinin haberi olmadan birbirlerine kaldıkları evi kiralayıp yüklü miktarda borç bırakıp yok oluyorlar. biz de arada kalıp ev sahiplerine mahçup oluyoruz. ben bu yaşananlardan sonra suriyelilere ev vermem. oturdukları yerin de düzenini, huzurunu bozuyorlar. üç kuruş fazla kazanacağım diye ne gerek var bunlara”

'kamplarına dönsünler'

emlakçı yusuf tunçlar ise sığınmacıların şehirlerde yaşamasına izin verilmemesi gerektiğini savunuyor:

“tabii ki yaşadıkları çok zor. vatanlarından ayrı kalmaları üzücü. ancak büyükşehirlere gelmelerine izin verilmemeliydi. keşke kamplarında kalsalardı. onlara neden geldiklerini sorduğumda, ‘burada yaşamak daha rahat’ diye cevaplıyorlar. ama hiç de rahat değiller. doğru düzgün evleri barkları yok. çevrelerine de rahat vermemeye başladılar. kamplarına dönerlerse herkes rahatlar.”

Emlakçı Ayhan Altıntop, Suriyeli kiracılara tepkili.

[[Fotoğraf: Turaç TOP / Al Jazeera]]

'destek olmalıyız'

basmane etiler mahallesi’nin muhtarı talip çoban ise, yaşanan sıkıntılarla birlikte sığınmacılara destek olunması gerektiğini vurguluyor. sorun çözülemiyorsa suriyelilerin kamplara dönmesi gerektiğini söyleyen çoban ekliyor: 

“suriyelilerin kimisi sadece sıcak bir yuvada yaşamanın peşinde. kimi ise iyi niyeti suistimal ediyor. bunların da ayrımı yapılmalı.” 

kaynak: al jazeera