abd başkanlık seçimlerinden çıkan sürpriz sonuç, dünya ekonomisini de etkiledi. anketlerin gösterdiğinn aksine cumhuriyetçi aday donald trump’ın başkan seçilmesi sonrası türk lirası da abd doları karşısında değer kaybetti. seçim sonuçları en fazla, yatırım planlarını demokrat aday hillary clinton’ın seçilmesine odaklamış olan asya piyasalarını etkiledi. asya’daki işlemlerde dolar kuru rekor seviyeye yükseldi.

trump’ın başkan seçilmesi ve piyasalarda beklenen etkilerini ekonomi uzmanlarına sorduk. uzmanlara göre henüz uzun vadeli tahminler yapmak için erken. trump’ın vaatlerini ne kadar gerçekleştirebileceği, abd içinde başkanlığı dengeleyen diğer kurumların tutumları da piyasalarda etkili olacak.

"güven ortamı yaratırsa olumlu gelişmeler olabilir"

bahçeşehir üniversitesi rektör yardımcısı uluslararası ekonomi uzmanı prof. dr. elif çepni, abd’nin ekonomik sıkıntılarının devam ettiğini ve yeni dönemde de buna odaklanacaklarını, müttefiklerine yönelik olumlu adımların piyasaları da rahatlacağını söylüyor:

“şu an sağlıklı yorum yapmak için erken. dünya 2008 krizinden bu yana istikrara kavuşamadı. abd’nin de verileri var, bunlar yarın değişecek veriler değil. 473 milyar dolar cari işlem açığı var. bütçesinde, dış ticaretinde, cari işlemlerinde açık varken bir günde bir şey değişmeyecek. uzun bir süredir beklenen faiz artırımı da henüz yapılamadı, demek ki ekonomi henüz canlanmamış. aynı sıkıntılarla boğuşmaya devam edecekler.

iç sorunlarıyla bir müddet boğuşacak olan abd’de trump’ın bundan sonraki tavrı belirleyici olacak. meksika için kampanyası boyunca vaat ettiği şeyleri finanse edecek durumda değiller. abd yönetim sisteminde başkanı dengeleyici unsurlar var, güçler ayrılığı var. dolayısıyla seçim kampanyası boyunca sürdürdüğü söylemleri yapamayabilir.

eğer güven ortamı yaratırsa, clinton destekçilerine barış eli uzatırsa, komşuları ve müttefikleriyle dostane ilişkisine devam ederse bu bir ümit yaratabilir. iktisatta en önemlisi olumlu beklentilerdir. çünkü abd güçlü bir ekonomi, beşeri sermayesi çok güçlü. güven ortamı oluşturabilirse olumlu gelişmeler olabilir, bekleyip göreceğiz.

roosevelt’in bir sözü var: korkmamız gereken en önemli şey korkudur. trump’ın eylemleri sonucu halkın beklentileri olumsuz olursa ekonom de kötüye gider.”

korumacı ticaret politikasının türkiye’ye etkisi

ekonomi stratejisti ercan uysal da kısa vadede trump’ın vaatlerini yerine getirmesi halinde türk ekonomisinin olumsuz etkilenme ihtimali olduğunu söylüyor:

“donald trump’ın başkan seçilmesinin türk ekonomisine olası etkilerini kısa ve orta/uzun vadeli olarak ele almak gerekir.

kısa vadede, yani 9-12 ay zaman aralığında, trump söz verdiği vergi indirimlerini uygulamaya koyarsa abd’de bütçe açıkları artar. buna bağlı olarak abd faizlerinin yükselmesini ve abd dolarının güçlenmesini beklemek gerekir. bu da türkiye gibi yüksek dış borç çevirme oranına sahip ülkeler için daha maliyetli dış borçlanma anlamına gelir. diğer yandan türk lirası değer kaybetmeye devam ederse özel sektörün hali hazırda tarihi zirvesinde olan toplam borçluluk oranı ve yabancı para açık pozisyonu şirketlerin bilançolarına baskı yapmaya devam etmesi beklenmelidir.

orta/uzun vadede ise, trump’ın korumacı ticaret politikaları türkiye’nin de dış ticaret yapısını gözden geçirmesine ve özellikle gümrük birliği’ni sorgulamasına yol açabilir.”

"türk şirketlerini etkileyecek"

bahçeşehir üniversitesi iktisat bölümü’nde görevli yrd. doç. emin köksal ise trump’ın koruyucu ekonomi politikası uygulaması halinde türk şirketlerin etkileneceği görüşünde:

“trump’ın başkanlık koltuğuna oturmasıyla birlikte para politiklarıyla ilgili değişiklikler olacaktır. vaatlerini uygularsa amerikan ekonomisini ve amerikalı üreticileri daha fazla koruyucu bir politika uygulayacak. amerikan şirketlerini güçlendirmeye çalışacak, ithalatı azaltmak isteyecektir. bu durum da türk şirketleri ve türkiye ekonomisi gibi asya ve avrupa piyasalarını da etkileyecek. asya piyasasından ilk gelen tepki de bu sebeple oldu diye tahmin ediyorum.”