yalnızca bu sene 700 bin sığınmacının kapısına dayanması nedeniyle zor zamanlar geçiren avrupa birliği (ab) , mülteci krizini çözmek için 'anahtar ülke' olan türkiye ile ilişkilerini yeniden canlandırmak istiyor.

bu amaçla başbakan ahmet davutoğlu’nu brüksel’de bir zirveye davet eden ab, mülteci krizinin çözümü için bir an önce külfetin paylaşımını öngören ‘ortak eylem planını devreye sokmak istiyor.

bugüne kadar ab’nin ‘ahde vefa’ ilkesini bir çok kez çiğnediğini düşünen türkiye’nin ise başta ilişkileri canlandırmak olmak üzere bazı talepleri var.

bu talepler arasında vizesiz avrupa sürecinin hızlandırılması, müzakerelerde yeni fasıllar açılması, düzenli ortak zirveler toplanması ve sığınmacı kriziyle baş edebilmek için yeni, sürekli ve taze mali kaynaklar var.

zirvenin sonucunda yayınlanması beklenen taslak sonuç bildirgesinde bütün bu konulara atıf var. ancak zirve taslak metni, türkiye’nin talepleri doğrultusunda değişebilir.

vizesiz avrupa 2016 sonunda olabilir

taslak metinde, geri kabul anlaşmasının uygulanması durumunda ekim 2016'da türk vatandaşları için vizelerin kaldırılması önerisi var.

türkiye ve ab, 2013 yılında vize serbestliği diyaloğunu başlatmıştı. buna göre, avrupa’ya türkiye üzerinden yasadışı yöntemlerle giden ve iltica talepleri kabul edilmeyen üçüncü ülke vatandaşları, kendi ülkelerine gönderilmek üzere türkiye’ye iade edilecek. bu sürece geri kabul süreci deniliyor. bunun uygulanmasına karşılık türk vatandaşları da vizesiz avrupa’ya girecek.

zirve metni taslağının 5. maddesinde göre  "ab-türkiye geri kabul anlaşması haziran 2016'dan itibaren tamamen uygulanabilir olacak." geri kabul anlaşması uygulanırsa avrupa komisyonu vizesiz seyahatle ilgili ekim 2016’da bir rapor yayınlayacak ve türkler’in vizesiz avrupa girmesini önerecek.

ancak türkiye, daha önce avrupa komisyonu’nun tavsiye kararlarının uygulanmaması gibi bir tecrübeye sahip. türkiye’nin zirvede konuyla ilgili daha somut taleplerde bulunması beklenebilir.

bununla birlikte türkiye zaten vize muafiyeti sağlanmazsa geri kabul anlaşmasını altı ay içinde feshetme hakkına sahip.

yeni fasıllar açılacak

türkiye, ab ile ilişkilerini canlandırıp, müzakerelerde yeni başlıklar açılmasını da istiyor. başbakan ahmet davutoğlu da, zirve öncesinde yaptığı açıklamada, ‘bugün katılım müzakerelerini canlandırmak için tarihi bir gün’ ifadesini kullandı.
zirve taslak metinde de "her iki tarafın türkiye'nin ab üyelik sürecini hızlandırılmasına ihtiyaç duyulduğu noktasında" hemfikir olduğu belirtiliyor.

taslakta 15 aralık 2015'te, ekonomik ve parasal politika başlığının açılacağı söyleniyor. oysa türkiye daha fazla fasıl açılmasından yana.

türkiye “yargı ve temel haklar” başlığıyla  “adalet, özgürlük ve güvenlik” başlığının da müzakerelere açılmasını istiyor.  türkiye’nin açmaya hazır olduğu diğer üç başlık ise, enerji; eğitim ve kültür; dış güvenlik ve savunma politikaları.

taslak metinde türkiye’nin açılmasını istediği bu başlıklardan söz edilmese de "komisyon, üye ülkelerin pozisyonlarına bağlı olmaksızın, 2016'ın ilk çeyreğinde bazı fasılların açılması için çalışmalarını tamamlayacak" deniliyor.

buradaki ‘üye ülkelerin pozisyonlarına bağlı olmaksızın’ tanımı önemli. çünkü, güney kıbrıs rum yönetimi, türkiye’nin açılmasını istediği bütün bu fasılları bloke ediyor.

yeni mali yardımlar

türkiye'deki suriyeli sığınmacılar için finansman sağlanması da taslak kararlarda yer alıyor. belgede, "ab, başlangıç olarak 3 milyar avro kaynak sağlayacak" deniliyor. yük paylaşılması olarak nitelenen desteğe dair gelişmeler ışığında yeni değerlendirmeler yapılacağı ifade edilen taslakta, böylece daha fazla fona da kapı aralanıyor.

ancak bugüne kadar sığınmacılara 7 milyar euro harcayan türkiye, taslakta metinde sözü edilen fonunun yalnızca bir yıl için olmasını ve yenilerinin ne zaman geleceğinin de bilinmesini istiyor. 

ortak zirveler tamam

türkiye için ab’nin ikili ilişkilerde siyasi angajmana girmesi de önemli. ankara’ya göre bunun göstergelerinden biri de düzenli olarak yapılacak zirveler. zira 2004’den beri türkiye ve ab arasında bu zirveler yapılmıyor.

taslak metin, bu konuda türkiye’nin taleplerini karşılıyor. zira taslak metinde "bugüne kadar tam olarak anlaşılamayan, daha sık üst düzey diyaloğun ab-türkiye ilişkisinin geniş potansiyelini keşfetmek açısından gerekli olduğu hususunda tarafların görüş birliği içinde olduğu" ifade ediliyor.

"düzenli görüşmeler ile güvenlik ve dış politika konularındaki işbirliğinin terörizmle mücadeleyi de içine alacak şekilde zenginleştirilmesi gerektiği" vurgulanıyor ve şöyle deniliyor:

"bu çerçevede, her iki taraf senede iki kez uygun formatlarda zirve yapmayı kararlaştırdı.”

"bugüne kadar tam olarak anlaşılamayan, daha sık üst düzey diyaloğun ab-türkiye ilişkisinin geniş potansiyelini keşfetmek açısından gerekli olduğu hususunda tarafların görüş birliği içinde olduğu" ifade ediliyor. "düzenli görüşmeler ile güvenlik ve dış politika konularındaki işbirliğinin terörizmle mücadeleyi de içine alacak şekilde zenginleştirilmesi gerektiği" vurgulanıyor veve şöyle deniliyor:

"bu çerçevede, her iki taraf senede iki kez uygun formatlarda zirve yapmayı kararlaştırdı.”

kaynak: al jazeera