insanların sürekli hareket ettiği, yer değiştirdiği günümüzde birden fazla pasaport sahibi olma kural haline gelmişken, göçmen kökenli ailelerin almanya’da doğup büyüyen  çocukları çifte vatandaş olamıyor. 2000 yılında yapılan düzenlemeyle anne babasından en az birinin almanya’da 8 yıl yaşaması koşuluyla, burada doğan çocuklar, 23 yaşına kadar çifte vatandaş olarak kalıyor, fakat 23 yaşından sonra iki vatandaşlıktan birini tercih etmek zorunda bırakılıyorlar.

2000’deki düzenleme, mağdur ettiği insanların sayısının artması ve almanya anayasası'na aykırılık taşıdığı gerekçeleriyle ciddi eleştiriler aldı. bu nedenle çifte vatandaşlık konusu, geçen yılki seçimlerin başlıca konularından biriydi. seçimlerde oy kullanma hakkına sahip 5.8 milyon yabancı kökenli seçmen kitlesinin varlığı, siyasi partileri bu konuda sözler vermeye itti.

'herkese çifte vatandaşlık' başka bahara

göçmen kökenlileri memleketleriyle almanya arasında seçim yapmaya zorlayan modelin kaldırılması ve alman vatandaşlığına geçişin kolaylaştırılması vadedildi.
seçim sonrası koalisyon görüşmelerinde sosyal demokratlar (spd) ‘herkese çifte vatandaşlık’ vaadi için bastırdı. ama hıristiyan demokratlar birliği (cdu) ile kardeş partisi hıristiyan sosyal birliği (csu)  herkesi kucaklayan bir çifte vatandaşlık düzenlemesini reddetti. partiler yoğun tartışmalara neden olan koalisyon görüşmeleri sonucunda orta noktayı buldular. spd’nin talebiyle gençleri 23 yaşından sonra  iki vatandaşlık arasında seçim yapmaya zorlayan ‘opsiyon modeli’ kaldırılacaktı. 

'almanya'da büyüdüğünü kanıtla'

koalisyon anlaşmasına göre, sadece almanya’da doğan türkiye kökenlilere çifte vatandaşlık hakkı verilirken, sonradan gelenlere bu hak verilmeyecek. almanya’da doğmuş göçmen kökenli gençler, 12 yıl almanya’da kalmaları ve bir okul bitirmeleri durumunda bu hakka sahip olabilecek. gençlerin almanya’da doğmuş olmaları yetmiyor, ayrıca burada büyümüş olduklarını kanıtlamaları gerekiyor.‘bir ülkede büyümek’ gibi soyut bir sürecin nasıl kanıtlanacağı sorusu tam yanıtını bulmuş değil.

'türklere çifte standart uygulanıyor'

türklerin almanya’da en yoğun olduğu kuzey ren vestfalya eyalet parlamentosu’nun türk kökenli milletvekili arif ünal yeni düzenlemenin haksızlığı gidermediğini savunuyor. ünal,  ''gençlerin düzenli olarak almanya’da oturduğuna dair yabancılar dairesi'nden belge getirmesi, okul kayıtlarına bakılması, ülkelerine gidiş-geliş tarihlerinin incelenmesi gibi şartlar konuşuluyor'' dedi. 

komisyonda görüşülen tasarıyı al jazeera’ya değerlendiren arif ünal çifte vatandaşlık hakkının bürokratik engellere bağlandığını ve türklere ‘çifte standart’ uygulandığını belirtirken, ‘’bu aslında bizim gençlerimize karşı bir güvensizliğin ifadesi’’ yorumunu yaptı. 

'koşulsuz çifte vatandaşlık istiyoruz'

türk kökenli vekil son 7 yılda almanya vatandaşlığı alanların yüzde 53’ünün çifte vatandaş olduğu bilgisini verirken türklere ayrımcılık yapıldığı görüşünde. ayrıca almanya’da 4. kuşağa kadar gelmiş türk kökenli göçmenlere karşı haksızlığın hala çözüme kavuşturulmadığına dikkat çeken ünal şunları söyledi:
''yani çifte vatandaşlık almanya’da istisna değil, artık kaide oldu. ama ne yazık ki bu kaide türkiye kökenliler başta olmak üzere birkaç ülkeye uygulanmıyor. bu adaletsizliktir. biz sadece gençlere değil, 50 yıldan beri bu ülkede yaşayan, bu ülkenin kalkınmasına önemli katkısı bulunan insanlara hiçbir koşul aranmadan çifte vatandaşlık verilmesini istiyoruz.''

eskişehir doğumlu vekil, neden türklere bu hakkın verilmediği sorusuna ise 'belirli politik çevrelerde türk kökenli insanlara karşı önyargı var. almanya’da yaşayan göçmen kökenlilerin en büyük grubunu türkler oluşturuyor. almanya’daki yabancı düşmanlığının da bunda büyük payı var'' yanıtını verdi.

giousouf: yeni tasarı olumlu

Hristiyan Demokratların ilk Müslüman Türk vekili Giousouf yeni çifte vatandaşlık tasarısını Al Jazeera'ye değerlendirdi.

hıristiyan demokratlar tarihinin federal düzeyde ilk müslüman türk kökenli milletvekili olması nedeniyle bu sorunu cdu milletvekili cemile giousouf’a da sorduk. ünal’ın aksine yeni düzenlemeyi olumlu bir adım olarak gören giousouf şunları söyledi:

''gönül isterdi ki burada doğan herkese çifte pasaport verilsin, ben bunu savundum. fakat, sayılara baktığımızda 2013 yılında iki pasaport arasında seçim yapmak zorunda kalan 5 bin kişi vardı. bunlardan sadece 140’ı almanya’da yaşamıyordu. yani, yeni kanunla sadece 140 genç alman pasaportunu tutamayacaktı''

cdu lideri ve  başbakan angela merkel’in  ''bu bizim için kolay olmadı. burada doğanlara güçlü bir mesaj vermek istedik'' diye övdüğü yasa göçmenleri de memnun etmişe benzemiyor. hamburg’daki türkiye kökenli arafat barat, ünlü futbolcular mario gomez ile mesut özil’in durumlarını karşılaştırırken, ''mario gomez’in brezilya, ispanya, portekiz ve almanya vatandaşlığı var. bizim mesut özil sadece alman vatandaşı olma hakkına sahip'' diyor. barat, çifte vatandaşlık almak için tüm yasal yollara başvuracağını vurguluyor.

Ailesi Gambiyalı Jamee, mevcut yasa değişmezse 23 yaşında seçim yapmak zorunda kalacak. [Osman Kaytazoğlu - Al Jazeera Türk]

'tek vatandaşlığa zorlamak haksızlık'

ne yeni ne de eski yasaya göre çifte vatandaşlık hakkı bulunan 18 yaşındaki ruşen bozkurt ise türk vatandaşlığından vazgeçmeyeceğini belirtirken, "zaten burada yaşamak zor, kendi kimliğimi kaybetmek istemem’ diyor.

ailesi gambiyalı, kendisi almanya doğumlu bittel jamee ise göçmenleri tek vatandaşlığa zorlamanın haksızlık olduğunu savunuyor. almanya hükümeti'ni göçmenleri vatanlarından koparmaya çalışmakla suçlayan jamee ‘’çifte vatandaşlığın neden mümkün olmadığını anlamıyorum. ben gambiya ve almanya vatandaşlığına sahip olursam memleketime kendimi daha çok ait hissederim. böylelikle memleketime gitmek istediğimde vize başvurusu yapmak zorunda kalmam. bu imkan tanınırsa iyi olur’’ diyor.

‘türkiye'ye arabayla gitmek işkenceydi’

soyadını vermek istemeyen 28 yaşındaki berlinli serkan ise 8 yıl önce geldiği ülkeden sınırdışı edilmekten son anda evlenerek kurtulmuş. mahkemelerde verdiği mücadeleyi anlatırken, "biz türkler burada hani tanımlanamayan cisim var ufo aynen o statüde yaşıyoruz" diyor.
yine berlin’de konuştuğumuz alman vatandaşı, 38 yaşındaki hüseyin ise türk vatandaşıyken memlekete gitmenin tam bir ‘işkence’ olduğunu söylüyor. eskiden arabayla türkiye’ye giderken az üç ülkeden vize almak gerektiğini belirten hüseyin, konslolosluklarda da uzun kuyruklar oluştuğunu söylüyor.