ukrayna, avrupa birliği ile mart ayında siyasi bölümünü imzaladığı ortaklık anlaşmasının ekonomik bölümünü, cuma günü imzalamaya hazırlanıyor.

ortaklık anlaşması, ukrayna’nın avrupa birliği’ne üyeliğini öngörmemekle birlikte, ukrayna’nın ab’ye entegrasyonu açısından önemli bir aşama olarak değerlendiriliyor. ukrayna’nın ab başmüzakerecisi valeriy pyatnitskiy, ukrayna’nın bu anlaşmanın imkanlarından yararlanması halinde, orta vadede, ab üyeliğinin kolaylaşacağını söylüyor.

söz konusu anlaşmaya göre, avrupa birliği, tarım ve sanayi ürünlerinin büyük bölümüne gümrük vergilerini ya yüzde 1’in altına düşürecek, ya da tamamen sıfırlayacak. diğer taraftan bu imkanlardan yrarlanabilmek için, ab standartlarına uygunluk sertifikasının alınması gerekiyor.

ab ile ortaklık ve serbest ticaret anlaşması’nın imzalanmasını savunan çevreler, bu anlaşmanın özellikle ukrayna tarım sektörüne büyük avantaj sağlayacağını, ülkenin ihracatının üçte bir oranında artacağını ve sadece yıllık ihracat gelirlerinin 500 milyon avroyu bulacağını, ayrıca, bu şartlarda, yeni iş imkanlarının yaratılacağını söylüyor. yine bu anlaşmayı savunanlara göre, anlaşmanın imzalanması, beraberinde, ukrayna’nın avrupa’daki finans kuruluşlarından kredi almasını kolaylaştıracak ve bu durum, ukrayna’nın içinde bulunduğu ekonomik darboğazdan çıkmasını kolaylaştıracak.

"işsizliğe yol açabilir" endişesi

anlaşmaya mesafeli yaklaşanlar ise, avrupa birliği’nin sadece ab uyum sertifikası alan mallara kolaylık sağlayacağına dikkat çekiyor. yine bu kesimin değerlendirmesine göre, anlaşma, ukrayna’nın sanayi sektörünün rekabet imkanını ortadan kaldıracak ve işsizliğe yol açacak.

diğer taraftan anlaşmayı savunanlar, anlaşmanın  ukrayna’ya ekonomik faydalarının kısa dönemde değil, orta dönemde görüleceğini ve serbest ticaret rejiminin, ukraynalı sanayicileri, avrupa standartlarına uymaya zorlayacağını söylüyor.  

müzakereler 7 yıl önce başladı

ukrayna’yla ab arsında ortaklık ve serbest ticaret anlaşmasına yönelik müzakereler, 2007 yılında başlamıştı.

müzakereler, rusya yanlısı olarak nitelendirilen viktor yanukoviç’in  cumhurbaşkanlığınagelmesidnen sonra da devam etti. 2010 yılında iktidara gelen yanukoviç yönetimi, rusya yönetiminin beklentilerinin aksine, ekonomik açıdan önceliklerinin rusya değil, avrupa birliği olduğunu ortaya koymuştu. müzakerelerin tamamlanmasına rağmen, anlaşma, ukrayna’nın eski başbakanı yuliya timoşenko’nun hapis cezasına çarptırılması nedeniyle, imzalanmadı.

ukrayna ile avrupa birliği’nin ortaklık ve serbest ticaret anlaşmasını, geride bıraktığımız kasım ayında, litvanya’nın başkenti vilnius’taki doğu ortaklığı zirvesi’nde imzalanması bekleniyordu. ukrayna ekonomisinin o dönemde bir yıla yakın bir süredir durgunluk dönemine girmiş olması, nedeniyle bu nlaşam, gerek hükümet, gerekse muhalefet tarafından, bir kurtuluş yolu olarak sunuluyordu.

erteleme, muhalifleri sokağa dökmüştü

ancak, ukrayna yönetiminin son anda bu anlaşmayı imzalamayı ertelediğini açıklaması, muhalif kitleleri sokağa döktü. böylelikle, yanukoviç’in devrilmesine gidecek olaylar sürecinin ilk kıvılcımı çakılmış oluyordu. dönemin ukrayna başbakanı nikolay azarov, hyükümetin bu konuda erteleme kararı almasının, rusya’nın yoğun baskılarından kaynaklandığını söyleyecekti.

ukrayna’da iktidara batı yanlısı yönetimin gelmesinin ardından, mayıs ayında avrupa birliği, ukrayna’ya, 1 kasım tarihine kadar sürecek olan ekonomik ayrıcalıklar tanıdı. ukrayna yönetimi, bu serbest ticaret rejiminin kesintisiz devam etmesi için, anlaşmanın imzalanmasının hemen ardından parlametoda en kısa sürede onaylanmasını sağlamaya çalışacak.

siyasi gözlemciler, bu anlaşmanın ekonomik öneminden çok, siyasi önemin vurgu yapıyor. zira, uzmanların değrlendirmesine göre, bu anlaşmanın imzalanması, ukrayna’nın rusya’dan uzaklaşıp batı sistemine eklemlenmesini sağlayan en önemli adımlardan biri olacak. ukrayna avrupa çalışmaları derneği’nden dr. ihor todorov, rusya’nın özellikle bu nedenden ötürü ukrayna’nın ab ile ortaklık anlaşmasını imzalamasını yıllarca engellemeye çalıştığını ifade ediyor.

rusya yönetimi, ukrayna’ya, rusya, belarus ve kazakistan’ın oluşturduğu gümrük birliği’ne katılma önerisinde bulunmuş, ancak rusya yanlısı olarak bilinen eski cumhurbaşkanı viktor yanukoviç bile, buna sıcak bakmamıştı. ukrayna’da geçtiğimiz günlerde yapılan bir kamuoyu yoklaması,  ukrayna halkının (kırım’da yaşayanlar hariç) hala yüzde 30’unun, rusya ile gümrük birliği’n sıcak baktığını ortaya koydu. buna karşılık, rusya’yla kesinlikle ekonomik entegr4asyon istemeyenlerin oranı, yüzde 55.  ayrıca rusya’yla yaşanan siyasi gerginlikler, batı yanlısı eğilimlerin güçlenmesine neden oldu. bu da, ukrayna yönetiminin bu konuda kamuoyundan destek almasını sağlıyor.

 rusya, ukrayna’nın ab ile serbest ticaret anlaşması imzalaması halinde, rus pazarının da zarar göreceğini söyleyerek, bu şartlarda rusya’nın ukrayna’ya gümrük vergileri uygulayacağını açıkladı. rusya’nın hala ukrayna’nın ithalat ve ihracatta bir numaralı ortağı olması, ukrayna’nın rusya’nın yaptırımlarına karşı zayıf durumda kalmasına neden olmakta. ancak ab yetkilileri, rusya’nın olası önlemlerine karşı ukrayna’yı koruyacaklarını söylüyor.