üç aydır hükümet karşıtı gösterilerin sürdüğü ukrayna’da rusya yanlısı politika izleyen cumhurbaşkanı viktor yanukoviç’in başkent kiev’i terk etmesi ülke siyasetinde dengeleri değiştirdi. yanukoviç’e karşı sokaklarda olan kitleyi temsil edenler yönetimi ele geçirince ülkede dengeyi ilk kaybeden yer özerk bölge kırım cumhuriyeti oldu. moskova’nın kiev’i kaybetmesiyle kırım’da çoğunlukta olan rusya yanlıları önce bölge başkenti simferopol’daki parlamentoyu bastı, ardından silahlı milisler kentin havaalanı ve bölgeye giden yollarını kontrol altına aldı.

kiev’deki bağımsızlık meydanı’ndaki yakunoviç karşıtı gösterileri destekleyen ukraynalıların ve bir zamanlar bölgenin en önemli unsuru tatar türklerinin de olduğu bölgedeki durumu al jazeera türk olarak yakından takip ediyoruz. gerginliğin adres değiştirmesi üzerine deniz berktay, kiev'den kırım'a geçti. biz de ikinci ekip olarak istanbul'dan kırım’a hareket ettik.

silahlı milislerin simferopol, yani tatar türklerinin deyişiyle akmescit’teki havalimanını bastığı haberi, istanbul’dan uçağımız kalkmadan birkaç saat evvel geldi. buna rağmen simferopol’e uluslararası uçuşlarda sorun olmadığını bildiren havayolu şirketi kalkışa izin verdi. ancak içimizdeki şüphe simferopol’e inişe az bir süre kala gerçeğe dönüştü. pilotumuz güvenlik gerekçesiyle istanbul’a geri dönmemiz gerektiğini bildirdi. bölgede gerilim tırmanıyordu ve çare yoktu, bir şekilde ulaşmalıydık. ertesi sabah erkenden kırım sınırına 300 kilometre uzaktaki odessa’dan karayoluyla geçmeye karar verdik.

[[AJT]]

cumartesi sabahı bindiğimiz odessa uçağı sorunsuz şekilde ukrayna topraklarına indi. vakit kaybetmeden simferopol’e doğru yola çıktık, ancak öncelikle rusya yanlısı milislerlerin kontrolleri sıklaştırdığı kırım sınırına ulaşmalıydık. sınırı geçtiğimiz takdirde işin kolaylaşacağı düşüncesini taşıyorduk. bbc muhabiri john simpson ve  kameramanı göktay koraltan da aynı amaç peşindeydi. kırım’a birlikte girme kararı aldık. iki araç arka arkaya yola koyulduk.

hem bir liman kenti olan odessa’da, hem de yolumuzun üzerindeki eski sovyet kentlerinin tüm özelliklerini taşıyan miykolayv ve herson’un ilk bakışta askeri gerilimden uzakta günlük yaşamını sürdürdüğünü gördük. ancak insanların gözü kulağının haber bültenlerinde olduğunu anlamak, siyasilerden ülkedeki gerilim içindeki bekleyişi sonlandıracak mesajlar beklediklerini anlamak uzun sürmedi. bulunduğumuz her yerde televizyonlardan ve radyolardan insanların saat başı bültenleri pür dikkat dinlediğini gördük.

geniş düzlüklerden geçen karayolunda ilerleyişimiz devam ederken artık simferopol tabelaları belirmeye başladı. bir süre sonra araların yavaşaldığı ve konvoy oluşturduğu kırım sınırındaki kontrol noktasına ulaştık. rusya yanlısı milislerin aramalarını sıklaştıırdığı ve gazetecilere zorluk çıkardığı haberlerini almaya başlamıştık. şoförümüz bir kez daha sınırda fotoğraf çekmememiz konusunda kesin uyarıda bulundu.

sınıra yaklaştığımız sıralarda rusya parlamentosunun ukrayna’ya müdahale yetkisi veren kararını öğrenmemiz tedirginliğimizi bir kat daha artırdı.

sınırda karşılaştığımız manzara şuydu: kim ve hangi ülkeye mensup olduğu belli olmayan, bazıları askeri kamuflajlı bazılarıysa sivil kıyafetli yüzleri maskeli 50 civarında silahlı milis, agresif bir şekilde araçlarda arama yapıyor ve çoğunu geri döndürüyordu. çok geçmeden bizim aracımıza da geldiler, aramaya başladılar ve taşıdığımız malzemeden gazeteci olduğumuzu anladılar. işimizin zorlaştığını anladık. hiçbir şey sormadan ve açıklamamıza izin vermeden her şeye el koymaya başladılar. bagajdaki kişisel eşyalarımız, teknik ekipmanlarımız ve olası bir çatışma bölgesine gittiğimiz için mecburen yanımızda taşıdığımız çelik yeleklere el koydular.

daha sonra pasaportumuzu kontrol edip bizi araçtan indirdiler ve biraz ileride amirleri olduğunu düşündüğüm kalpaklı bir milisin yanına götürdüler. kırım'a girişlerin kapatıldığını ve geçmemize izin vermeyeceklerini söylediler ve sorgulamaya başladılar. niçin ve ne amaçla geldiğimizi anlamadan bırakmayacaklarını belirttiler. bu sırada sırt çantamı ve üzerimi aradılar. içlerinden biri fotoğraf makinemi alıp doğrudan hafıza kartını çıkardı ve el koydu. bir diğeri üzerimde bulduğu cep telefonlarındaki fotoğrafları kontrol etmeye başladı, bazılarını sildi. bu sırada bbc ekibinin kamera ekipmanlarına da el kondu.

milislerin tavrından buradan geçmenin imkanı olmadığını çok net anladık. bir süre bekletildikten sonra serbest bırakıldık. geri dönüp sınırın yaklaşık 500 metre gerisinde beklemeye başladık. bu sırada geri döndürülen gazetecilerin araçları yanımızda çoğalmaya başladı. başımıza gelenleri öğrenen türkiye’nin odessa başkonsolosu nur sağman da telefonla arayarak geçmiş olsun dileklerini iletti. yardımcı olmaya çalışacaklarını ancak sınırdaki muhataplarının kim olduklarını bilmedikleri için durumun zorluğunu anlatmaya çalıştı.

hava kararınca agresif bir milis grubunun yakınında durmamızın riskli olacağını iyice anladık ve 100 kilometre geride bıraktığımız herson’a döndük. geceyi burada geçirecek ve sabah erken saatteki ilk trenle sınırı geçerek simferopol’e gitmeyi bir kez daha deneme kararı aldık.