temel aktivite özelliğinden dolayı dünya üzerinde en yaygın sporlardan biri olmasına karşın halterin, şampiyonalarda dengede giden iki güç odağı var. ancak bundan böyle ‘vardı’ dememiz icap edebilir. zira sporun başladığı ve geliştirildiği avrupa, lokomotif rolünü iyiden iyiye asya’ya kaptırmış görünüyor.

son 15 yıl içinde halterdeki etkisi belirsizleşen avrupa takımları, almatı 2014’te şampiyona tarihindeki en başarısız sonuçlarından birini aldı. erkekler ve kadınlardaki 15 dünya şampiyonunun 12 tanesi asya ülkelerinden çıkarken, avrupa kıtasından sadece rusya (iki kişi) ve arnavutluk dünya şampiyonluğu sevinci yaşayabildi. asya’nın avrupa’ya karşı ezici üstünlüğü, altın madalya sayılarında da 34-11 gibi bir farkla ortaya çıktı.

almatı 2014, şu anda devam etmekte olan şampiyona formatı 16 yıl önce oluştuğundan bu yana, avrupa’nın en başarısız dünya şampiyonalarından biri oldu. daha önce 2005 ve 2009 yıllarında da 11 altın kazanabilen avrupa ekipleri, bazı sıkletlerde neredeyse hayalet gibiydi.

örneğin 10 yıl önce halil mutlu’nun fırtınalar estirdiği erkekler 56 kiloda en iyi sonucu alan avrupalı, b finalinde yarışıp toplamda 14’üncü olabilen moldovalı oleg sirghi’ydi. kadınlar 58’de ilk sekiz içinde altı asyalı, iki latin amerikalı bulunurken, 53 kiloda en iyi sonucu yapan 13 halterci içinde yalnızca iki avrupalı vardı.

‘üç komşu’ etkisi

hafif sıkletlerde bu derece keskin bir düşüş, daha önce görülmüş bir şey değil. bunun nedenlerinin başında elbette balkanlar’daki halter geleneğinin doping skandalları nedeniyle tırpan yemiş olması geliyor. halter tarihinin en başarılı üç ülkesinden biri konumundaki bulgaristan, 2008’deki devasa doping dalgasından bu yana nal topluyor. 90’lı yılların adından söz ettiren halter devi yunanistan, (belki inanması güç gelecek ama) 2003’ten beri dünya şampiyonalarında yalnızca bir bronz madalya kazanabildi. doping yüzünden büyük sarsıntı geçiren bir başka ülke türkiye, komşusu yunanistan kadar madalya tablosundan silinmese de, eski gücünün çok uzağında…

rekabet içindeki birbirine komşu üç güçlü halter ülkesinin zayıflaması ve yerel kamuoyunda ilginin düşmesi bir yana; polonya, ukrayna, romanya ve ermenistan’da da tat kalmadı. avrupa’yı sürükleyen doğu ekollerinin arasında şimdilik sadece rusya ayakta kalabildi. ama rusların etkisi de ağır sıkletlerle sınırlanmış görünüyor.

1998-2006 döneminde dünya halter şampiyonası’nda 134 altın kazanan avrupalılar, 2007’den sonra 93 kez kürsünün zirvesine çıkabildi. aynı dönemde asya ülkelerinin elde ettiği birincilik sayısı sırasıyla 175 ve 174.

asyalılar gücünü korurken, şampiyonluklar da çin, iran ve kuzey kore’nin dışına yayılıyor. artık kazakistan, tayland, vietnam, tayvan, özbekistan gibi ülkeler de madalyalar almaya başladı. yani işin özeti; avrupa’da bir dönem spora yön veren ülkeler klasmana giremezken, madalyalı asya ekiplerinin sayısı her şampiyonada artıyor.

tarihin en yüksek toplamı

almatı’daki 81. dünya halter şampiyonası’nda 683 sporcu mücadele ederken, bu rakam tarihe en yoğun katılımlı şampiyona olarak geçti. 2006-2009 döneminde ciddi sallantı geçiren halter, 2010 sonrasında hareket kazandı. son organizasyon, kırılan 12 dünya rekorunun da etkisiyle şampiyon derecelerinin toplamında tarihin en yüksek toplamına ulaştı. 2006’da 15 siklet birincisinin toplam 4 bin 690 kilo yaptığı halterde bu rakam 4 bin 851’e kadar yükseldi.

kadınlarda ağır sıkletin (+75 kilo) şampiyonu rus tatyana kaşirina’nın kapanış gününde beş dünya rekoru sergilediği performansı yeni bir dönemin kapısını aralamış görünüyor. tarihte 300 kilo toplam barajını 2005’te aşıldığı kadınlar halterinde bu standardı 348’e yükselten kaşirina, erkekler 69 kilonun şampiyonluk seviyesi 350 sınırına erişti.

kadınlar 53 kilonun galibi olarak henüz 21 yaşında üçüncü kez dünya şampiyonluğuna uzanan - bir de olimpiyat altını var – kazak zülfiya çinsanlo’nun başarısına da değinelim. çin’den kazakistan’a geçişi olay olan dungan kökenli çinsanlo’nun koparmada gösterdiği azim, görülmeye değerdi. silkmeye göre daha zayıf olduğu koparmada 98 kiloyu denerken parmağını burkan çinsanlo, arkada elini sardırırken, çinli rakibinin taktiksel kilo artırmasıyla üst üste ikinci kez podyuma gelmek zorunda kaldı. süresinin azaldığını fark eden genç sporcu, koşarak geldiği podyumda bitime üç saniye kala hazırlık yapmadan altına girdiği 98 kiloyu kaldırmayı başardı. bu müthiş kaldırışla moral bulan çinsanlo, silkmede de 134 ile dünya rekoru kırıp, asya oyunları’nda geçildiği tayvanlı hsu’dan rövanşı aldı.

sadece sibel

şampiyonada 13 halterciyle temsil edilen türkiye, a finalinde sibel özkan konak, nurcan taylan, bünyamin sezer ve ayşegül çoban ile yer aldı. 48 kiloda sibel özkan’ın iki gümüşü dışında madalya bulamayan ay-yıldızlı ekipte eski olimpiyat şampiyonu taylan ile avrupa şampiyonlukları bulunan sezer sıfır çektiler. b ve c finalinde olan diğer sporculardan da kayda değer bir derece çıkmadı. milli takım, puan sıralamasında kadınlarda 19, erkeklerde ise ancak 46’ncı sırada kendisine yer bulabildi.

şevket f. erbay, tenis dünyası ve atletizm dünyası dergilerinin yayın yönetmeni. eurosport türkiye’de farklı branşlarda spikerlik yapıyor. uzun bir yol-popüler wta tour tarihi (1973-2004) kitabının yazarı.

bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve al jazeera'nin editöryel politikasını yansıtmayabilir.