cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan, ak parti ve chp bir koalisyon için zemin ararken bir kez daha erken seçimi gündeme getirdi. bu kez bir azınlık hükümetiyle seçim formülüyle.

çin’den endonezya’ya giderken uçakta gazetecilerin sorularını yanıtlayan erdoğan, "koalisyon görüşmelerinden olumlu sonuç çıktı, çıktı. çıkmadığı takdirde, hemen milli iradeye müracaat edelim ki, tekrar kararı millet versin ve böylece de şu andaki durumdan bir an önce kurtulmuş olalım" dedi.

cumhurbaşkanı erdoğan, "azınlık hükümetine karşı mısınız?" sorusuna ise "benim karşı olduğum kalıcı azınlık hükümetidir. seçime götürmek kaydıyla bir azınlık hükümeti pekâlâ mümkündür. kendisine görev verilen bir partiye diğer bir partinin veya partilerin dışarıdan destek vermesi suretiyle oluşturulacak bir azınlık hükümeti ülkeyi seçime götürebilir" yanıtını verdi.

seçim koşullu azınlık hükümeti

erdoğan’ın bu sözlerinden yapılabilecek ilk çıkarım ak parti’nin dışardan chp ya da mhp’nin ya da her ikisinin de vereceği destek ile bir azınlık hükümeti kurması ve ülkeyi seçime götürmesi.

chp koalisyon görüşmeleri yürüttükten sonra ak parti’ye bir azınlık hükümetinde destek vermesi olasılığı düşük görünüyor. ancak mhp verebilir. ak parti’nin “erken seçim” koşuluyla bir azınlık hükümeti kurması halinde, mhp’nin güven oylamasında çekimser kalması bile destek olacak. çünkü muhalefet yani chp ve hdp güvensizlik oyu olan 276’ya ulaşamayacağı için azınlık hükümeti kurulması mümkün.

meclis kararıyla seçim

bir diğer olasılık ise meclis’ten seçim kararı çıkartılarak gidilecek bir seçim.

hükümeti kurmakla görevlendirilen kişiye tanınan süre 45 gün. üzerinde konuşulan olasılıklardan biri, hükümeti kurmakla görevlendirilen davutoğlu’nun bu süre bitmeden meclis gündemine erken seçim kararı çıkartmayı getirebileceği.

bu durumda meclis’te belirlenen bir tarih için örneğin 60 ya da 70 gün sonrası için seçim kararı alınabilir ya da yasa çıkartılabilir. bu durumda halen görevde olan ak parti hükümeti ile seçime gidilir. bu durumda güvenoyuna gerek yok.

ak parti’nin bunu bir teklif ya da yasa olarak gündeme getirmesi halinde yine muhalefetin desteğine ihtiyacı var. bu durumda da gözler yine mhp’ye çevriliyor. mhp açıkça vereceği bir desteğin yanında, meclis başkanlığı seçiminde olduğu gibi çekimser kalarak da destek verirse bu da seçime gitmek için bir yöntem.

90 gün sonunda seçim

anayasanın 114. ve 116. maddeleri seçimlerde bakanlar kurulu’nu ve seçimlerin cumhurbaşkanınca yenilenmesini düzenliyor.

116. madde şöyle:

“kırk beş gün içinde yeni bakanlar kurulu kurulamadığı veya kurulduğu halde güvenoyu alamadığı takdirde cumhurbaşkanı, türkiye büyük millet meclisi başkanına danışarak, seçimlerin yenilenmesine karar verebilir.

başbakanın güvensizlik oyu ile düşürülmeden istifa etmesi üzerine kırk beş gün içinde veya yeni seçilen türkiye büyük millet meclisinde başkanlık divanı seçiminden sonra yine kırk beş gün içinde bakanlar kurulunun kurulamaması hallerinde de cumhurbaşkanı türkiye büyük millet meclisi başkanına danışarak seçimlerin yenilenmesine karar verebilir.

yenilenme kararı resmî gazetede yayımlanır ve seçime gidilir.”

bu şekilde seçime gidilmesi halinde ülke yönetimi geçici bakanlar kurulu tarafından sağlanacak ve seçimlere 45 günün sonundaki 90. günü takip eden ilk pazar günü seçime gidilecek. bu da bir koalisyon hükümeti kurulamaması halinde kasım ayını işaret ediyor.

bu durumda ak parti hükümet yetkisini üç parti ile paylaşmak durumda. çünkü anayasanın 114. maddesine göre bakanlar kuruluna siyasi parti gruplarından oranlarına göre üye alınıyor. bu da akp – chp – mhp ve hdp’li hükümet anlamına geliyor.

anayasa’nın 114. maddesi şöyle:

“116 ncı madde gereğince seçimlerin yenilenmesine karar verildiğinde bakanlar kurulu çekilir ve cumhurbaşkanı geçici bakanlar kurulunu kurmak üzere bir başbakan atar.

geçici bakanlar kuruluna, adalet, içişleri ve ulaştırma bakanları türkiye büyük millet meclisindeki veya meclis dışındaki bağımsızlardan olmak üzere, siyasî parti gruplarından, oranlarına göre üye alınır.

siyasî parti gruplarından alınacak üye sayısını türkiye büyük millet meclisi başkanı tespit ederek başbakana bildirir.

teklif edilen bakanlığı kabul etmeyen veya sonradan çekilen partililer yerine, türkiye büyük millet meclisi içinden veya dışarıdan bağımsızlar atanır.

geçici bakanlar kurulu, yenilenme kararının resmî gazetede ilânından itibaren beş gün içinde kurulur.

geçici bakanlar kurulu için güvenoyuna başvurulmaz.

geçici bakanlar kurulu seçim süresince ve yeni meclis toplanıncaya kadar vazife görür.”

ancak hem mhp’nin hdp’nin içinde yer alacağı bir hükümette olmaya yanaşmaması hem de ak parti’nin 3 parti ile iktidarı paylaşmak istememesi, cumhurbaşkanı'nın seçimlere karar vermesi olasılığını azaltıyor. bunun yerine üzerinde en çok durulan formüller seçim koşullu azınlık hükümeti ve meclis’ten seçim kararı çıkarılarak mevcut hükümetle seçime gidilmesi.

kaynak: al jazeera