abd dışişleri bakanlığı tarafından açıklanan 2013 insan hakları raporu'nun 51 sayfa ayrılan türkiye başlığında gezi parkı olaylarına atıfta bulunularak, "yetkililer, aşırı güç kullanarak, yedi kişinin hayatını kaybetmesi dahil, kitlesel zayiata, ifade ve basın özgürlüğünün genel anlamda azalmasına yol açtı" ifadesi kullanıldı.

raporda, "17 aralık yolsuzluk operasyonu ve sonrasındaki skandalda, hükümet binlerce polis ve yargıcın yerini değiştirirken kolluk kuvvetleri ve yargı, yürütmenin etkisi altındaydı" dendi.

‘rapordan başlıklar’

abd dışişleri'nin raporunda türkiye’ye ilişkin kısımda sorunlar şöyle sıralandı:

- ceza yasası ve terörle mücadele kanunu, ifade özgürlüğü, basın ve interneti kısıtlayan birçok madde içeriyor. yetkililer, sene sonunda halen cezaevinde olan birçok gazeteciyi, çoğu terörle mücadele yasası ya da yasadışı bir örgütle ilişkili olma suçlamasıyla hapse attı.

- devleti ya da hükümeti kamuoyu önünde eleştirmenin dava ya da soruşturma açılmasıyla sonuçlanacağı korkusu nedeniyle, otosansür yaygın bir hale geldi.

- hükümet bazı dini, politik ve kürt milliyetçilerine ya da kültürel bakış açılarına sempati gösterenlere baskı uyguladı, soruşturmaya tabi tuttu.

- yetkililer, protestocuları dağıtmak için aşırı güç kullandı; gazeteciler, akademisyenler, avukatlar ve öğrenciler dahil gösteriler sırasında binlerce kişiyi gözaltına aldı ve bu kişileri terörle mücadele yasası kapsamında suçladı. özellikle de, yetkililer, yedi kişinin ölümü dahil kitlesel yaralanmalara, ifade ve basın özgürlüğünün aşınmasına neden olan, yazın yaşanan gezi parkı protestolarına cevap verirken aşırı güç kullandı.

- terörizm ve devlete karşı tehdide dair geniş kapsamlı yasalar ve bu tür davalardaki soruşturmalarda yaşanan şeffaflık eksikliği adalete erişimi kısıtladı.

- yargı sistemi politizeydi ve kaldırabileceğinden fazla yük üstlendi. 

- yetkililer, keyfi gözaltıları uygulamaya devam etti, tutuklular yargılama öncesi belirsiz dönemlerde uzun süre alıkondu ve uzun süren yargılamalar gerçekleştirdi.

- soruşturmalardaki gizlilik kararları, savunmanın kanıtlara erişimini kısıtladı ve şüphelilerin yargılama haklarının korunup korunmadığı şüphelerini besledi.

- savcılar ve yargıçlar arasındaki yakın ilişki, usulsüzlük ve önyargı görüntüsü verdi.

- savcı ve hâkimlere tanınan geniş yetkiler, özellikle devlet güvenliğine ilişkin kapsamlı soruşturmalar sırasında ceza yasalarının tutarsız ve belirsiz uygulamalarına katkı sağladı.

- 17 aralık yolsuzluk operasyonu ve sonrasındaki skandalda, hükümet binlerce polis ve yargıcın yerini değiştirirken kolluk kuvvetleri ve yargı, yürütmenin etkisi altındaydı.

- hükümet, kadınlar, çocuklar, ve lgbt (lezbiyen, gay, biseksüel ve transeksüel) bireyleri gibi toplumun kırılgan kesimlerini sosyal suiistimaller, ayrımcılık ve şiddetten yeterince etkili bir şekilde korumadı.

- ‘namus cinayeti’ denen kadına karşı şiddet belirgin bir sorun olarak devam etti, çocuk evlilikleri sürdü.

- türkiye’deki diğer insan hakları problemleri ise güvenlik güçlerinin, yargısız infazlar, işkence iddiaları ve aşırı güç kullanımına karıştığı iddiaları, fazla kalabalık olan ve eksiklikler içeren cezaevleri, dini azınlıklara karşı dini özgürlük kısıtlamaları ve suiistimaller, yolsuzluk ve özellikle güneydoğu’da hükümetin insan hakları örgütlerine getirdikleri kısıtlamalardı.

- dokunulmazlık, bir problem olarak kalmaya devam etti. hükümet, güvenlik güçlerinin suiistimalleri ve hükümetin diğer bölümlerinin yolsuzlukları hakkındaki raporları soruşturdu ama gözaltı ve soruşturmalar azdı ve mahkûmiyetler yine nadirdi.

raporda, türk hükümetinin, suriyeli mültecilerin ihtiyaçlarını karşılama konusunda etkili davranması ve ülkedeki kampların uluslararası standartların üzerinde olması ise olumlu olarak yansıyan maddeler arasında yer aldı.

kaynak: al jazeera