suudi arabistan destekli al hayat gazetesinde yazan suriyeli kürt yazar hoşeng ose, işid'in musul'u işgalinin iran cumhurbaşkanı hasan ruhani'nin türkiye ziyaretine ve washington ile tahran arasında cenevre'deki doğrudan görüşmelerin başlamasına denk gelmesinin bir tesadüf olmadığını belirterek iran ve suriye'nin işid'e nüfuz ettiği iddiasında bulunuyor:

'türkiye'ye mesaj' 

'suriye ve iran'ın terörist işid örgütüne nüfuz ettiği herkesin malumu. yoksa irak başbakanı, ordunun ve silahlı kuvvetlerin başkomutanı nuri maliki, işid'le savaşmaları için orduyu anbar'a gönderirken tahran'dan alınan bir karar olmadan musul'da ordu komutanlarına çekilmeleri ve çatışmamaları yönünde emirler göndererek işid'in kenti işgal etmesine nasıl alan açabilir?!'

tahran'ın işid'in musul'u işgal etmesine alan açarak birçok mesaj göndermek istediğine dikkat çeken yazar üç mesajın altını çiziyor: türkiye'ye bağdat-tahran'ın onayı olmadan kürdistan petrolünün satışına girmesinin tehlikeli olduğuna dair uyarıda bulunmak. abd ve batıya iran'ın bölgenin jandarması olduğu mesajı vermek. irak kürdistan'ına ülkeden ayrılma eğilimindeki siyasi ve ekonomik projelerle tahran'ın sabrının tükendiği uyarısında bulunmak.

'işid ile esed birbirini karşılıklı kullandı'

ürdün düstur gazetesi yazarlarından ureyp rentavi, suriye muhalefetinin ve dostlarının işid'in esed rejiminin işi olduğu yönündeki iddialarının doğru olmadığını belirterek rejim ile örgüt arasındaki ilişkiyi 'karşılıklı faydalanma ve kullanma' tabiriyle açıklıyor:  

'suriye muhalefeti ve müttefikleri, işid'in esed'in işi ve bu ikisinin bir paranın iki yüzü gibi oldukları şeklinde yalanlar uyduruyorlar. üst düzey amerikalı bir yetkiliden de bu manada sözler duymuştum. tarihi gerçekler ve işid'e kucak açan coğrafya bu iddiayı çürütmektedir. bununla birlikte  'karşılıklı faydalanma ve kullanma' varsayımını inkar etmiyoruz. esed rejiminin işid korkuluğunu kullanmakta başarı sağladığında kuşku yok.'  

'iran'ı frenleyecek bölgesel bir çözüm şart'

aynı gazetede yazan yaser zeatire de irak'ta son birkaç gün zarfında yaşanan gelişmelere komplo teorisi üzerinden bakmanın zorlama bir yaklaşım olacağına işaret ederek olan bitenin hem maliki'yi hem de iran ve tüm dünyayı şaşırttığını kaydediyor.  maliki'nin askerlerinin hayatlarını kaybedecekleri bir savaşa girmeye hazır olmadığı ihtimalini baskın gören yazar, sorunu irak'taki mezhepçi politikalara ve sünnilerin parlamentoda kazandıkları düşük sandalye oranlarına bağlıyor:

'irak'ta maliki'nin sebep olduğu ve seçimlerden sonra artan mezhepçiliğin yanı sıra sünni arapların parlamentoda sınırlı sayıda sandalye kazanması işid'in daha fazla halk desteği almasına yol açtı. aşiret devrimcilerinden ve belki başka örgütlerden azımsanmayacak bir kesim örgütle insicam kurdu.'

son olayların sadr-maliki ihtilafında olduğu üzere aralarındaki anlaşmazlıklara rağmen şii sahayı yeniden birleştireceğine dikkat çeken yazar, herkes için ağır sonuçları olacak kapsamlı bir iç savaş uyarısında bulunarak iran'ın emellerini frenleyecek bölgesel bir çözüme varılmaya çağırdı.

'domino teorisi devreye girdi'

lübnan nehar gazetesi yazarlarından racih huri 'irak ve bölgenin bölünmesi' başlıklı makalesinde irak hükümetine 10 gün önce ulaştığını iddia ettiği işid'in ninova'yı ele geçirebileceği yönündeki batılı istihbarat raporuna, abd'nin irak ordusuna işid'le savaşında verdiği askeri ve lojistik desteğe rağmen 24 saat içinde örgütün ninova, tikrit ve musul'u ele geçirmesinin ve irak ordusunun dağılmasının komplo olarak değerlendirilemeyeceğini kaydediyor.  ninova'nın hiç savaşmaksızın teslim edilmesinin ve işid'in suriye'deki savaşı için nakletmeye başladığı modern silahları ele geçirmesinin çok şaşırtıcı olduğuna dikkat çeken yazar olan biteni bölgeyi bölmeyi amaçlayan bir dominonun hayata geçirilmesi şeklinde değerlendiriyor:

'en şaşırtıcı husus, 1 milyonluk irak ordusu ve 10 bin kadar işid mensubunun olması. maliki iran'ın adamı ve hem iran'ın desteğini ve korumasını hem abd'nin desteğini alıyor. bu yüzden insanın komplo hikayesine inanması için aptal olması gerek. olan biten bölgedeki bölünme dominosunun hayata geçirilmesinin başlangıcıdır.'

'irak iki iç savaşın eşiğinde'

londra kaynaklı ra'yulyevm gazetesinin genel yayın yönetmeni abdulbari atwan ise makalesinde irak'ı iki iç savaşın beklediğini ve kanlı libya modelinin uzak ihtimal olmadığını, irak topraklarında suudi arabistan ile iran arasında vekaleten yürütülen savaşın fiilen başladığını, işid ve müttefiklerinin yeni dönemin başlığı olduğunu belirtiyor:

'kanaatimizce irak, şu an yakında kapsamlı şekilde patlayacak iki iç savaşın eşiğinde duruyor. ilki iran ile suudi arabistan arasında suriye topraklarında yaşananlara benzer şekilde vekaleten yürütülecek sünni-şii mezhep savaşı. ikincisi kürtler ile araplar arasında işid ittifakının kerkük'e saldırısıyla ve peşmerge güçleriyle çatışmasıyla işaretlerini vermeye başlayan etnik savaş.'

atwan, suriye'deki savaşın lübnan hizbullah'ını rejimin yanında savaşmaya mecbur bırakması gibi irak'taki mezhep savaşının da iran'ı aynı yolla tuzağa çekeceği görüşünde. irak'taki bütün felaketlerin baş sorumlusunun abd olduğunun altını çizen yazar şii'si, sünni'si ve kürdiyle tüm iraklıların bugün saddam hüseyin dönemine rahmet okuduklarını ifade ediyor.

kaynak: al jazeera