irak ekonomi bakanı hoşyar zebari’nin çarşamba günü yaptığı açıklamaya göre, geçen hafta üzerinde mutabık kalınan anlaşmayla, kürt yönetimi, günlük petrol ihracatının yarısı olan 150 bin varil petrolü, ceyhan’daki irak hükümetine ait tankerlere göndermeye başladı. bağdat da ilk etapta kürt yönetimine bütçe payı olarak 500 milyon dolar ödeme yaptı. 

bakan zebari, ikby’den pompalanan petrolün irak milli petrol teşkilatı’na (somo) ait tankerlere salı günü ulaştığını, bağdat tarafından ilk ödemenin de ertesi gün yapıldığını açıkladı.

dünya piyasasında petrol fiyatlarının düştüğü ve işid'le mücadele için mali kaynağa ihtiyaç duyulduğu bir dönemde yapılan uzlaşmadan sonra taraflar, nihai anlaşma görüşmelerine de hız verdi. 

anlaşma öncesi

anlaşmazlığın perde arkasında irak anayasası'ndaki çelişkili maddeler yatıyor. erbil, anayasada özerk bölgelere tanınan hakka atfen kendi petrolünü bağdat'tan bağımsız işleyip satmak istiyordu. bağdat merkezi hükümetiyse, petrolün hangi bölgede olursa olsun yalnızca somo aracılığıyla ihraç edilmesi gerektiği fikrini savunuyor.

henüz meclisten onay almayan 2007 tarihli hidrokabon yasası ise bağdat'ın tüm petrol gelirlerinden erbil'e yüzde 17 pay vermesini öngörüyor. 

bağdat yönetimi, kürtlerin merkezi hükümetten izinsiz petrol satışı yaptığı gerekçesiyle, kürt yönetimine merkezi bütçeden gönderdiği payı kesti. bu pay ağırlıklı olarak memur maaşlarının ödenmesinde kullanılıyordu.

erbil-bağdat anlaşması, gerginliği bitirme açısından tarihi bir önem taşıyor. eski başbakan nuri maliki sık sık erbil'e petrol ödeneklerini kesme tehdidinde bulunmuş, kuzey irak petrollerinin türkiye üzerinden satılmasını uluslararası mahkemelere taşıma resti çekmişti. 

türkiye sorunun çözümü için üçlü mekanizma ve taraflar anlaşana dek gelirlerin türkiye'deki bir banka hesabında tutulmasını önerdi. ancak maliki hükümeti buna yanaşmadı.

kaynak: reuters, al jazeera