türkiye ile israil arasındaki ilişkilerin normalleşmesini içeren uluslararası anlaşma, meclis’in ardından cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan’ın da onayını aldı. cumhurbaşkanı erdoğan, "türkiye cumhuriyeti ile israil devleti arasında tazminata ilişkin usul anlaşmasının onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanun"u yayımlanmak üzere başbakanlığa gönderdi.

israil tazminat ödeyecek

anlaşmaya göre israil, 31 mayıs 2010 tarihinde yaşanan mavi marmara hadisesi sırasında yakınlarını kaybeden ailelere tazminat olarak, türkiye tarafından açılacak bir hesaba 20 milyon dolar ödeme yapacak. bu meblağ defaten ödenecek.

türkiye, bu meblağın havale edileceği banka hesabını israil'e diplomatik kanallardan bildirecek. israil, anlaşmanın yürürlüğe giriş tarihini takip eden 25 işgünü içinde parayı bu hesaba havale edecek.

söz konusu meblağın dağıtımı, benimsenebilecek dağıtım yöntemlerine uygun olarak, münhasıran türkiye'nin yetkisinde olacak ve bu konuda israil hükümeti için herhangi bir sorumluluk doğmayacak.

israilli askerlere yönelik davalar düşecek

türkiye ve israil, diğer tarafa veya diğer taraf adına hareket edenlere hukuki veya başka bir sorumluluk yüklemeyecekleri ve bu anlayışın, taraflardan herhangi birinin veya taraflar adına hareket edenlerin cezai veya hukuki sorumluluğu kabul ettiği veya üstlendiği şeklinde yorumlanmayacağı hususlarında mutabık kaldı.

bu anlaşma, israil'in, israil adına hareket edenlerin ve israil vatandaşlarının, türkiye cumhuriyeti veya türk gerçek veya tüzel kişileri tarafından mavi marmara hadisesiyle ilgili olarak kendilerine yönelik doğrudan ya da dolaylı olarak türkiye'de yapılmış veya yapılacak her türlü hukuki ya da cezai talebe ilişkin her türlü sorumluluktan tamamen muaf tutulmalarını sağlayacak.

herhangi bir türk gerçek veya tüzel kişisi tarafından veya bu kişiler adına, israil hükümeti veya gerçek veya tüzel kişilerine karşı herhangi bir para talebi öne sürülmesi veya taleplerin sürdürülmesi halinde, yukarıdaki hükümlere bakılmaksızın, israil hükümeti, onun adına hareket edenler veya israil vatandaşlarının tüm kayıpları, masrafları, hasarları ve harcamaları türk hükümeti tarafından karşılanacak.

bu anlaşma, tarafların, yürürlük için gerekli iç hukuk usullerinin tamamlandığına dair birbirlerine diplomatik kanallardan yaptıkları yazılı bildirimlerden sonuncusunun alındığı tarihte yürürlüğe girecek.

ambargoya ilişkin bir madde yok

anlaşma metninde mutabakat sağlanmasının ardından türkiye, temmuz ayı başında gazze'ye yardım gemisi göndermişti. meclis'e sevk edilen anlaşma metninde gazze'ye yönelik ambargonun kaldırılması veya hafifletilmesine dair bir ibâre ise bulunmuyor.

anlaşmanın gerekçesi

mavi marmara olayının ardından yaşanan gelişmelerin anımsatıldığı tasarının gerekçesinde, şunlar kaydedilmişti:

"nitekim 22 mart 2013 tarihinde israil başbakanı binyamin netanyahu, söz konusu tarih itibarıyla başbakanlık görevinde bulunan cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan'ı telefonla arayarak, israil birliklerinin can kaybı ve yaralanmaya yol açan her türlü hatasından dolayı türk halkından özür dilediklerini bildirmiş ve erdoğan da bu özrü türk halkı adına kabul etmişlerdir.

bunun yanında netanyahu, söz konusu görüşmede ayrıca sivil halkın kullanacağı malların gazze'ye girişine ilişkin kısıtlamaların kaldırıldığını ve filistin topraklarındaki insani koşulların iyileştirilmesi için birlikte çalışmaya hazır olduklarını beyan etmiştir. yine anılan görüşmede, saldırıda hayatını kaybedenlere ödeme yapılmasını içeren bir anlaşma imzalanması hususunda da mutabakata varılmıştır.

israil'in şartları yerine getirmesine mukabil ilişkilerin normalleşmesi, hem türkiye'nin barış ve istikrar temelli siyasetinin hem de ikili ilişkilerin stratejik açıdan taşıdığı önemin bir gereğidir. diğer yandan ilişkilerin normalleşmesi iki ülkenin olduğu kadar filistin'in de refah ve güvenliğine katkı sağlayacaktır. zira türkiye, anlaşma sonrasında filistin devletine ve halkına daha fazla yardım etme imkanı bulacak, ayrıca israil-filistin sorununun çözümü noktasında yapıcı katkılarını farklı platformlarda sunabilecektir."

İsrail'le anlaşma metni

kaynak: al jazeera ve aa