gıda ve tarım örgütü (fao) iki ay önce, h5n8 kuş gribi virüsünün rusya’nın güneyinde yer alan tuva cumhuriyeti’ndeki yabani kuşlarda görüldüğü ve su kuşlarının sonbahardaki göçüyle birlikte salgının güneybatı doğrultusuna taşınabileceği uyarısında bulunmuştu. dünya hayvan sağlığı örgütü’ne göre (oie) kanatlı hayvanlar için oldukça bulaşıcı olan virüs, polonya ve macaristan’a ulaşarak batıya, hindistan’ın kerala şehrine genişleyerek güneye yöneldi.

yabani kuşlardan yerli kanatlılara bulaştı

fao’nun veterinerlik sorumlusu juan lubroth, "gelişmeler geçtiğimiz haftalarda gösterdiki virüs yabani kuşlardan yerli kanatlılara bulaşmış durumda" diyor. h5n8 virüsü yabani hayvanların yanı sıra hindistan’ın dört eyaletinde, macaristan’ın güneydoğusundaki ölü bir kuğuda ve totkomlas’daki bir hindi sürüsünde görüldü. macaristan’daki resmi makamlar, virüsün bulunduğu yabani hayvanların haziran’da rusya’da bulunanlarla çok benzer olduğunu ve su kuşlarının sonbahardaki göç yollarında olduğunu belirtti. bu son gelişme kıtalar arası hareket eden bu tür virüslerin 2005’ten bu yana dördüncüsü olma özelliği taşıyor. 

göç yollarındaki ülkeler tehlike altında

avrupa ve orta asya bölgesi fao hayvan sağlığı sorumlusu andriy rozstalnyy ise, bölgedeki tüm ülkelerin virüs akını konusunda dikkatli olması gerektiğini söylüyor:

"tüm kanatlı hayvan kümeslerinde biyogüvenlik önlemleri alınmalı ve gözetim mekanizmaları güçlendirilmeli anatidae kuş ailesinin göç yollarında bulunan ortadoğu, avrupa birliği, batı afrika, eski sovyetler birliği bölgesi ve güney asya’nın olduğu alanlar da dahil tüm ülkeler risk altında."

ne gibi önlemler alınabilir?

kanatlı ya da yabani hayvanlardaki virüsün hangi ülkelerde tespit edileceğini önceden tahmin edilemediğini belirten rozstalnyy, kanatlılardaki virüsün yayılmasını önlemek için alınması gereken bazı önlemelerin olduğunu vurguluyor. rozstalnyy, virüsün 2017’nin mart ve nisan aylarında avrupa ve orta asya’ya yayılma riskinin olduğunu da söylüyor. fao’ya göre alınması gereken önlemler şöyle:

• avcılık faaliyetlerinde vurulan ya da ölü bulunan kuşların daha fazla teste tabi tutulması gerekiyor. kanatlı hayvan üreticilerinin su kuşlarının toplandığı alanlarda daha dikkatli olması gerekiyor.
• h5 virüsünün tespit edildiği tüm durumlarda gen dizilimi yapılmalı ve sonuçları küresel kamuoyuyla zamanında paylaşılmalı. bu işlem, virüsün nasıl yayıldığına dair ipucu verecektir.
• h5n8 virüsünün potansiyel olarak bulunabileceği yerlerde (şu anda avrupa’da olduğu gibi) su kuşlarının avlanması kuş gribinin kanatlılara da yayılma riskini artırıyor.

yerli hayvanlar su kuşu ile beslenmemeli

• ticari kanatlı hayvan üreticileri ve ev temelli kanatlı hayvan yetiştiricileri su kuşu avcılığında bulunurken virüsün giyisiler, ayakkabı, araç ve gereçlerle bulaşma riskini göz önünde bulundurarak dikkatli olmalılar.
• avlanan kuşlardan kaynaklı atıklar, potansiyel olarak bulaşıcı kabul edilmeli ve güvenli şekilde atılmalı.
• kedi, köpek, kanatlılar gibi yerli hayvanlar su kuşlarıyla beslenmemelidir.
• yabani kuşları kontrol etmek için alınması gereken önlemler arasında sıkı bir şekilde uygulanan hareket kontrolü, izolasyon ve ihtiyaç olduğunda virüsten etkilenen sürülerin telef edilmesi geliyor. 

insana yönelik risk düşük ama...

• yerli kanatlı hayvanlar için yüksek düzeyde virütik olan h5n8 virüsünün 2016’da tespit edilen ırkının insan sağlığına yönelttiği sağlık riski düşük görünüyor. bugüne kadar h5n8 virüsüyle ilişkili kuş gribinin neden olduğu a influenza türünün insanlara bulaştığı hiçbir vaka görülmedi. buna rağmen ölü kuşlarla temasa geçilmemeli ve bu kuşlar gıda için kullanılmamalı.
• kuş ölümleri olduğu takdirde ulusal makamlar bilgilendirilmeli. örnek alındıktan sonra kuş ölüleri uygun bir şekilde imha edilmeli. kuşlarla temas halinde olan herkes standart hijyen kurallarına uymalı. potansiyel olarak virüsün bulaştığı sularda yüzülmemeli. tüketim için hazırlanan tüm kanatlı hayvan ürünleri iyi bir şekilde pişirilmeli.

kaynak: al jazeera