Suriye'de iç savaş

Halep'ten tahliyeler sürüyor

Halep'ten tahliye edilenleri taşıyan üçüncü konvoy da kentin batı kırsalında muhaliflerin denetimindeki bölgeye ulaştı. Böylece dünden bu yana süren tahliyelerde 2300 sivil, kuşatma altındaki bölgelerden çıkmış oldu.

 

20 otobüslük ilk konvoyda yaklaşık bin 150 sivilin taşınmasının ardından twitter hesabından açıklama yapan bakan çavuşoğlu, "halep için gayretlerimiz durmadan devam ediyor. sivilleri taşıyan 16 otobüslük 2. konvoy da batı halep'te muhalif kontrolündeki bölgeye ulaştı" diye yazmıştı.

sabah saatlerinde üçüncü konvoy da kentin batı kırsalında muhaliflerin denetimindeki bölgeye ulaştı. böylece 2300 muhalif ve sivil, kuşatma altındaki bölgelerden kurtarılmış oldu.

veysi kaynak: 80-100 bin kişinin tahliyesi olabilir

başbakan yardımcısı veysi kaynak, kafileden ilk 20 otobüsün öso kontrolündeki bölgeye ulaştığını açıkladı. 80 -100 bin kişinin tahliyesinin söz konusu olduğunu belirten kaynak, öso'dan talep gelmesi hâlinde kafileler için sınırda kamp kurulabileceğini ifade etti. kaynak, "bunların içinde 30-35 civarında yaralı var. bir kısmı ileri derecede yanık maalesef, bir kısmı ağır yaralı" diye konuştu.

kaynak, "türkiye cumhuriyeti devleti olarak biz de hastalar için, yaralılar için, özel bakım ihtiyacı altında olan çocuklar ve yaşlılar için bir çalışma yapıyoruz. karşı tarafta yani dünyanın meşru saydığı özgür suriye ordusu tarafından ve suriye rejimine muhalifler tarafından bizden bir talep olduğunda, yine suriye içerisinde güvenli bir bölgede bir kamp merkezi kurmayı değerlendiriyoruz" diye devam etti.

muhaliflerin müzakerecisi ise aktardığı bilgide, bin 150 sivilden oluşan konvoy buradan idlib'e geçeceğini söyledi.

tahran engeli

doğu halep'te salı akşamı varılan ateşkes uyarınca çarşamba sabahı gerçekleşmesi beklenen tahliyeler iran'ın engeline takılmış, yeniden başlayan saldırılar nedeniyle gerçekleşmemişti. ateşkes perşembe gece saatlerinde yeniden yürürlüğe girdi ve ilk tahliyeler de saat 9'dan sonra başladı. ancak, yaralıları taşıyan konvoya keskin nişancılar tarafından ateş açıldı, 1 kişi öldü, 4 kişi yaralandı.

saldırının ardından konvoy, kuşatma altındaki bölgeye geri döndü. konvoy, saat 13'te yeniden yola çıktı ve yaralıları aldı.

rusya: 5 bin muhalif tahliye edilecek

rusya, doğu halep'ten tahliye edilenlerin sayısının 5 bin olacağını açıkladı. rus savunma bakanlığı "5 bin muhalif ve ailelerinin tahliye işlemi başladı" açıklamasında bulundu. perşembe akşam saatlerinde bakanlıktan yapılan açıklamada 3 bin muhalifin şehirden tahliye edildiği ifade edildi. bakanlık ayrıca halep civarını boşaltan sivil sayısının toplamda 108 bin olduğunu açıkladı.

aa: iran komutasındaki şii milisler ateş açtı

sabahki saldırıda yaralananlardan biri sivil savunma görevlisi. bölgedeki al jazeera muhabiri, ateş açılan noktanın hizbullah'a ait olduğunu aktardı.

anadolu ajansı da, ateşi açanların "iran komutasındaki şii milisler" olduğunu yazdı.

rusya'nın suriye'deki askeri koordinasyon merkezi, doğu halep'te bulunanların tahliyesi için 20 otobüs ve 10 ambulansın hazır bekletildiğini ve konvoyun ilerleyeceği koridorun iha'larla havadan izleneceğini açıkladı.

ateşkes müzakerelerine katılan muhaliflerin temsilcisi, ilk tahliyelerin sabah 8'de (tsi 9) gerçekleşeceğini açıklamıştı. buna göre, ilk önce yaralılar bölgeden tahliye edilecek. muhaliflerin müzakerecisi el faruk ebu bekir, tahliyenin kızılhaç denetiminde gerçekleşeceğini belirtti. buna göre önce yaklaşık 200 yaralı çıkarılacak. bu aşama planlandığı gibi giderse silahlı muhalifler daha sonra hafif silahlarıyla kentten çıkacak. çıkarılacak siviller halep’in batı kırsalına ya da kuzey kırsalına gitme konusunda tercihi kendileri yapacak. 

4 kilometrelik koridor

muhalif ve sivillerin doğu halep'te otobüslere bindiği nokta ramuse. buradan 4 kilometre boyunca uzanan koridor, halep'in batı kırsalında muhaliflerin denetimindeki bölgede son buluyor. bu noktadan sonra da tahliye edilenlerin idlib'e geçmesi bekleniyor.

ateşkesi iran engellemişti

doğu halep’teki muhalif kaynakların al jazeera’ye verdiği bilgiye göre rusya ile türkiye’nin üzerine mutabakata vardığı ateşkes şartlarını iran kabul etmedi. bu sebeple iran’a bağlı şii milisler dünkü tahliyelere engel oldu. ilk etapta belirlenen ve sayıları birkaç yüzü bulan yaralıların tahliyesi bile bu sebeple belirlenen saatte gerçekleşmedi.

reuters ise adını vermediği bir bm yetkilisi ve muhalif kaynaklara dayandırdığı haberinde, iran'ın ateşkes için yeni şartlar öne sürdüğünü belirtmişti. buna göre iran, idlib'de muhaliflerin kuşatması altındaki fua ve kefreyya'da bulunan sivillerin, halep'teki sivillerle eş zamanlı olarak tahliye edilmesini istedi.

rejim yanlısı el meyadin kanalına göre iran'ın bu şartları kabul edildi. fua ve kefreyya'da bulunan tüm siviller olmasa da, yaralılar tahliye edilecek.

fua ve kefreyya, idlib’in kırsalında muhaliflerin kuşatması altındaki iki şii kasabası. iran daha önce şam’ın kırsalında hizbullah tarafından kuşatılan muhaliflerin denetimindeki madaya ve zebadani bölgelerine yardımın ulaşmasına izin verme karşılığında fua ve kefreyya’ya da aynı miktarda yardım girmesini istemişti.

ateşkesi bozmuşlardı

rejim ve rejime destek veren şii milisler, dün varılan ateşkesi ihlâl ederek doğu halep'te yeniden saldırıya geçmişti. muhaliflerin kontrolündeki 6 kilometrekarelik yerleşim alanının farklı noktalarına, onlarca top ve havan mermisi düştü. saldırılarda ölen ve yaralananlar oldu. şii milislerde dün akşam saatlerinde kara operasyonu başlattı.

salı akşamı ateşkes sağlanmıştı

halep'in doğusundaki muhaliflerle rusya öncülüğündeki rejim güçleri arasında sivillerin ve muhaliflerin güvenli şekilde tahliyesi için salı gecesi anlaşmaya varılmıştı. türkiye ve rusya'nın arabuluculuğunda sağlanan ateşkesin gece saatlerinde yürürlüğe girmesi kentten ilk tahliyenin çarşamba sabah 5'te başlaması kararlaştırılmıştı.

nedeni bilinmeyen erteleme

tahliye müzakereleri sürecinde muhalifleri temsil eden el faruk ebu bekir ise, al jazeera’ye verdiği demeçte, karşı tarafın önce tahliye için her şeyin hazır olduğunu bildirdiğini sonra ise nedenini bilmedikleri bir erteleme olduğunu belirtti.

tahliye hazırlığını sürdürdüklerini belirten ebu bekir, önce sivillerden oluşan 3 otobüsün halep’in batı kırsalına çıkması konusunda anlaştıklarını söyledi. bu aşamanın bir iyi niyet testi olduğunu söyleyen ebu bekir, eğer her şey planlandığı gibi giderse tahliye sürecinin diğer aşamalarına geçileceğini belirtti. anlaşmaya göre silahlı muhalifler hafif silahlarıyla çıkacak. tahliyeler 24 saat içinde gerçekleşecek, bu süre yetmediği takdirde uzatma olabilir.

tahliyeleri sağlayacak otobüsler ramuse bölgesinde hazır bekliyor.

rusya: 6 bin sivil doğu halep'i terk etti

rusya savunma bakanlığı, dünkü açıklamasında son 24 saatte 2 bini çocuk olmak üzere 6 bin sivilin doğu halep'te muhaliflerin denetimindeki bölgeleri terk ettiğini açıkladı. bakanlık, 366 muhalifin de silahlarını bırakarak rejim güçlerinin kontrolü altındaki bölgelere geçtiğini duyurdu.

türkiye-rusya mutabakatı

rusya'yla salı öğleden sonra başlayan ve akşam 19.00 sıralarında sonuçlanan mutabakata göre, ilk etapta bölgede sıkışan sivillerin halep’in batısına çıkarılmasına öncelik verilecek. siviller önce muhaliflerin kontrolünde bulunan güneybatıdaki idlib kentine nakledilecek. sivillerin burada kalıp kalmayacakları, türkiye üzerinden azez ve halep'in kuzey kırsalına geçirilip geçirilmeyecekleri henüz değerlendiriliyor. nihai planının, türk ve rus yetkililerin çarşamba günü yapacağı görüşmelerin ardından netlik kazanması bekleniyor.

taraflar arasındaki uzlaşma, ikinci etapta, kent merkezinin doğusundaki silahlı muhaliflerin de idlib istikametinde güvenli şekilde tahliyesini öngörüyor. muhalif grupların büyük bölümü kentten ayrılmayı kabul etti. yetkililer mutabakatın, silahlı muhalif grupların bölgeden hafif silahlarıyla güvenli biçimde ayrılmasını da kapsadığını belirtti.

bm özel suriye temsilcisi staffan de mistura ise, rejimin ileriki aşamada halep'ten çıkanların sığındığı idlib'e saldırmasından da endişe duyduklarını söyledi.

en az 55 bin kişi için hazırlık

kızılay başkanı kerem kınık'ın al jazeera'ye verdiği bilgilere göre, yaklaşık 55 bin kişinin perşembe'ye kadar tahliye edilmesi bekleniyor ancak sayı artabilir. kınık'a göre her ne kadar muhalifler için idlib noktasında anlaşılmış olsa da, siviller de idlib'i ve o yol üzerindeki yani batıdaki bölgeleri tercih ediyor.

bu kişiler için kapasiteye uygun şekilde giyecek, gıda, battaniye, çadır gibi ihtiyaçlar çarşamba sabahı itibariyle sınırın diğer tarafında hazırlanıyor. 

çadır kent, halepliler uzun bir süre burada kalacağı için güvenlik gerekçesiyle idlib'de değil, sınıra yakın bir noktada oluşturulacak.

suriye ordusu ateşkesten haberdar olmadıklarını açıklasa da rusya'nın bm büyükelçisi ateşkesi resmen doğruladı. bm güvenlik konseyi'ndeki halep toplantısı öncesi gazetecilere açıklama yapan rusya'nın bm daimi temsilcisi vitaly churkin, muhaliflerin birkaç saat içinde halep'ten ayrılacağını, sivillerin rejimin koruması altında olduğunu ve kentten ayrılmalarına gerek olmadığını söyledi. toplantının ardından ise, "muhalifler ayrılmaya başladı. askeri operasyonlar durdu ve halep'in doğusundaki savaş bitti. suriye hükümeti halep'in doğusunda yeniden kontrol sağladı" dedi. 

ateşkesin sağlandığı 19.00 sıralarından bu yana rejim güçlerinin saldırıları kesilmiş durumda.

dışişleri: işleyişi takip ediyoruz

türk dışişleri bakanlığı sözcüsü hüseyin müftüoğlu konuyla ilgili, "ülkemiz haftalardır insani koridorun hayata geçirilmesi yönünde çaba sarfetmekteydi. bu çabalarımız son günlerde artarak sürdürülmüştü. bugün ateşkesin sağlanması yönünde bir adım atılmış olması sevindirici olmakla birlikte kırılgan bir ortamın bulunduğunu her zaman göz önünde bulundurmakta ve temkinli davranmakta yarar bulunmaktadır. mutabakatın işleyişi yakından takip edilecektir" açıklamasını yaptı.

çavuşoğlu, lavrov'la görüştü

dışişleri bakanı mevlüt çavuşoğlu da, rus mevkidaşı sergey lavrov'la telefonda halep'i görüştü. dışişleri kaynaklarına göre çavuşoğlu, suriye rejiminin halep'teki yoğun saldırılarına dikkat çekerek sivillerin tahliyesinin önemine vurgu yaptı.

erdoğan'dan guterres'e halep telefonu

cumhurbaşkanı tayyip erdoğan, akşam saatlerinde antonio guterres'i telefonla arayarak birleşmiş milletler genel sekreterliği görevini yemin ederek üstlenmiş olmasından dolayı tebrik etti. cumhurbaşkanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye göre cumhurbaşkanı erdoğan, kendisine başarı dileklerini ilettiği guterres ile halep'teki insanlık dramını da konuştu. "şam rejiminin ve destekçilerinin halep’te yürüttükleri vahşetin tüm dünyayı dehşete düşürdüğüne" dikkat çeken erdoğan, kentteki ortamın mutlaka rahatlatılması gerektiğini vurguladı.

türkiye'nin bunu sağlamaya odaklandığını belirten cumhurbaşkanı erdoğan, bu çerçevede kısmi bir ateşkes üzerinde mutabakat sağlandığını hatırlattı. erdoğan, sivillerin ve muhaliflerin tahliyesine yönelik çabaların yoğunlaştırıldığını, ayrıca bölgeye insani yardımların ulaştırılmasına odaklanılacağını vurguladı.

halep'te yaşananlar karşısında bm'nin harekete geçmesinin önemine değinen cumhurbaşkanı erdoğan, konuyla ilgili bm genel kurulu’nun olağanüstü toplanmasını beklediklerini belirtti. guterres'in ise, "suriye ve irak'tan gelen mülteciler konusunda yaptıklarıyla tüm dünyada takdir toplayan türkiye'nin halep meselesindeki duyarlılığına katıldığını" ifade ederek, uluslararası toplumun bu drama seyirci kalmaması gerektiğini söylediği öğrenildi.

bmgk acil toplandı

bm genel sekreter sözcüsü stephane dujarric yazılı açıklamasında, bm'nin halep'teki durumu bağımsız olarak gözlemleme imkânı olmadığını ancak bölgeden katliam haberleri geldiğini belirtti. dujarric, "bm genel sekreteri ban, halep'te çocuk ve kadınların da arasında olduğu çok sayıda sivilin katledildiği haberleri nedeniyle alarma geçti" ifadelerini kullandı. ban'ın halep'teki siviller için taşıdığı ciddi endişeyi ilgili taraflara ilettiği ve suriye özel elçisine konuyu ilgili taraflar nezdinde takip etmesi için talimat verdiğini kaydeden dujarric açıklamasında, "bm, sahadaki tüm taraflara sivilleri koruma ve uluslararası insancıl hukuka uyma yükümlülüklerini hatırlatıyor. bu, özellikle suriye hükümeti ve müttefiklerinin sorumluluğu" ifadelerine yer verdi.

birleşmiş milletler güvenlik konseyi (bmgk) de, fransa ve ingiltere'nin talebiyle tsi 20.00'de acil toplandı. toplantıya bm genel sekreteri ban ki-mun da katıldı ve konseye halep'teki son gelişmelerle ilgili bilgi verdi.

"bm, halep'te çok sayıda sivilin hükümet yanlısı güçler tarafından hava saldırıları ya da infaz yöntemiyle öldürüldüğüne ilişkin güvenilir raporlar aldı. hava saldırılarının ardından caddelerde yanan insan bedenlerinin yer aldığı şok edici görüntüler gördük."

"halep'te tahliye için türkiye ve rusya arabuluculuğunda tarafların müzakerelerinin sürdüğünü anlıyoruz. biz bu çabaları destekliyoruz."

"suriye yönetimiyle müttefikleri rusya ve iran'a, uluslararası hukuk altındaki yükümlülüklerine saygı göstererek halep'teki sivillerin kentten ayrılmalarına ve yardım kuruluşlarının halep'e insani yardım ulaştırmasına izin vermeleri çağrısı yapıyorum. savaş hukuku ve evrensel insan haklarına saygı gösterilmeli."

yoğun diplomasi trafiği

birkaç haftadır rusya ile suriyeli muhaliflerin ankara'da görüştüğüne dâir söylentiler vardı. rus dışişleri bakanı lavrov bunu yalanlamamış, "insani durum için herkesle görüşürüz" demişti.

bir taraftan rusya ve türkiye arasındaki görüşmeler de sürüyordu.

bu sırada dışişleri bakanı çavuşoğlu başta olmak üzere ankara'dan gelen açıklamalarda "insani koridor çok acil, ateşkes beklenmemeli" deniliyordu. ancak muhaliflerin sahadaki kontrolünün zayıflamasıyla bu duruş değişti ve acil ateşkes çağrısı öne çıktı.

6 kilometrekarelik alanda sıkıştılar

suriye'de esed rejiminin başlattığı son saldırı dalgasında denetimleri altında kalan bölgelerin çoğunu kaybeden muhalifler 6 mahallede, 6 kilometrekarelik alanda toplanmış durumda. bu mahallelerde on binlerce de sivil var. siviller, rejim saldırılarına hedef olmamak için kendilerine güvenli nokta bulmaya çalışıyor. ancak bunu başarmaları da zor. zira bombardımanlardan kurtulsalar da başka bir tehditle karşı karşıyalar. bölgedeki sivil halkın al jazeera'ye verdiği bilgiye göre rejim güçleri, muhaliflerle bağlantılı oldukları iddiasıyla onlarca sivili kurşuna dizerek öldürdü. 

suriye insan hakları gözlemevi de pazartesi günü 60 kişinin bombardımanlar ya da kurşuna dizilmeleri sonucu hayatını kaybettiğini açıkladı. gözlemevi direktörü rami abdulrahman, "halep savaşı sona ermek üzere. çok kısa bir süre sonra bitecek. bu toptan bir çöküş..." ifadelerini kullandı. 

Grafik: AFP

rejim erkekleri askere alacağını açıkladı

suriye devlet televizyonu, kuşatılmış bölgelerden 70 bine yakın insanın kaçtığını duyurdu. rejimin saldırısından önce bu bölgelerde 275 bin sivilin yaşadığı tahmin ediliyordu. çoğu kadın, çocuk ve yaşlı on binlerce kişi kuşatılmış bölgelerden rejimin denetimindeki bölgelere kaçtı. bu kişiler arasında silah taşıyabilecek erkekler ayrı bölgelerde tutuldu. rejim askerliklerini yapmadıklarını belirttiği bu kişileri askere almak için işlem başlattı. askere alınmak üzere rejime ait binalarda bekletilen erkeklerin yakınları endişeli bir şekilde, o binaların önünde bekliyor.

"bu belki de son seslenişim..."

kuşatma altında, âkıbetlerinin ne olacağını bilmeyen bazı halepliler, sosyal medya aracılığıyla seslerini duyurmaya çalışıyor. selim ebu nassar, kuşatılmış halep’te bir dişçi. pazartesi günü rejimin eline geçen bustan el kasr bölgesinde bir hastanede çalışıyordu. esed ordusunun ilerleyişinden sonra o da muhaliflerin elinde kalan ansari bölgesine kaçtı. internet üzerinden yayınladığı videoda bir ateşkes çağrısı yaptı. nassar, muhaliflerin bölgelerindeki insani şartların çok zor olduğunu anlattı:

“bu belki de son seslenişim. umarım dünyanın bir tarafında biri beni duyar ve kendi hükümetlerine iletir ki bombardıman, savaş bu delilik durdurulsun. biz yaşamak istiyoruz. hayatı seviyoruz. umarım bir daha görüşebiliriz.”

lina şami, kuşatılmış bölgeden haber aktaran bir mimar. sosyal medyada çok sayıda kişi tarafından takip ediliyor. o da twitter’de ‘son mesajı’nı yayınladı. ‘halep’te bir soykırım tehlikesiyle karşı karşıyayız’ diyen şami en az 50 bin sivilin hâlâ kuşatılmış bölgelerde yaşadığını söyledi ve yardım talep etti.

Grafik: AFP

kaynak: al jazeera, reuters, afp, aa, twitter

Yorumlar

Bu sitede yer alan içerikler sadece genel bilgilendirme amacı ile sunulmuştur. Yorumlarınızı kendi özgür iradeniz ile yayınlanmakta olup; bununla ilgili her türlü dolaylı ve doğrudan sorumluluğu tek başınıza üstlenmektesiniz. Böylelikle, Topluluk Kuralları ve Kullanım Koşulları'na uygun olarak, yorumlarınızı kullanmak, yeniden kullanmak, silmek veya yayınlamak üzere tarafımıza geri alınamaz, herhangi bir kısıtlamaya tabi olmayan (format, platform, süre sınırlaması da dahil, ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla) ve dünya genelinde geçerli olan ücretsiz bir lisans hakkı vermektesiniz.
;