İran
'Hamaney 95 milyar doları yönetiyor'
İngiliz Reuters haber ajansı altı ay süren bir araştırma sonrası, İran'ın dini liderinin büyük bir ticari imparatorluğu yönettiğini öne sürdü.
Konular:
Ortadoğu
Haberin Öne Çıkanları
'İran'ın petrol gelirinden fazla'
SETAD'ı Humeyni kurdu
Bütçe denetiminden muaf
dünyanın önde gelen haber ajanslarından reuters, iran'ın dini lideri ayettullah ali hameney'in 95 milyar dolarlık bir serveti kontrol ettiğini iddia etti. altı ay boyunca konuyu araştıran ajansa göre, hamaney'e bağlı setad adlı kuruluşun yönettiği mülk ve yatırımların değeri, iran'ın yıllık petrol gelirinden fazla.
ingiliz haber ajansının araştırması üç bölümden oluşuyor. ilk bölümü pazartesi günü yayımlanan araştırma, iran'ın dini liderinin "sarsılmaz iktidarının" kaynağına ilişkin ipuçları veriyor.
araştırma, orijinal adı "setad icraiye farmane hazreti imam" (imamın fermanını ifa merkezi) olan setad'ın yetkilileri ve mülkleri elinden alınan iranlılar ile yapılan görüşmelere dayanıyor.
reuters, araştırmada tahran borsası ile amerikan hazine bakanlığı'nın verilerini de gözönünde bulundurmuş.
en güçlü kurumlardan biri
setad 1989'da, islam devrimi'nin mimarı ayetullah humeyni'nin ölümünden hemen önce, onun imzasıyla kuruldu. amacı, yoksullara ve gazilere yardım etmekti. görev süresi ise iki yılı aşmayacaktı.
kuruluş yoksul bölgelere okul, yol, sağlık ocağı, elektrik ve su götürdü. kalkınma projelerinde girişimcilere destek sağladı. ancak süresi dolunca kendini fesh etmedi. kısa sürede de iran'ın en güçlü kurumlarından biri haline geldi.
mülklere el koyuyor
setad, hamaney'in kontrolünde kendisi için mülk edinmeye ve elde ettiği fonları dağıtmak yerine bünyesinde toplamaya başladı. gelirlerin bir kısmı dini liderin ofisi için kullanıldı. humeyni'nin ofisinde sadece birkaç kişi çalışırken, hamaney döneminde bu sayı 500'e kadar yükseldi.
kuruluş, gücünü taşınmazlara el koymaktan alıyor. mülkü elinden alınanların arasında azınlıklar ve sürgündekiler kadar sıradan iranlılar da var.
setad, mahkemelerde, kimi zaman yalan beyanla, taşınmazların terk edilmiş olduğunu iddia ediyor. bu taşınmazlar üzerinde hak iddia edenleri tehditle sindirmeye çalışıyor. mülkiyet hakkını belgeleyenlere yüksek miktarlarda "koruma bedeli" fatura ediyor.
reuters'a konuşan ve yurtdışında yaşayan iranlı bir işadamı, yıllar sonra tahran’da 90 bin dolarlık mülkünü satmak için girişimde bulunduğunda 50 bin dolar koruma faturası ödemek durumunda kaldığını anlattı. bir diğer iranlı iş adamı da, mahkeme kararıyla geri aldığı mülkü için toplam 50 bin dolar ‘humus’, yani beşte bir oranında ‘dini vergi’ tahsil edildiğini söyledi.
iran'daki bahai azınlık setad için kolay hedefler arasında. uluslararası bahai topluluğu, 2003 itibariyle bahailere ait 11 milyon dolar değerinde tam 73 mülke el konduğunu savunuyor.
mahkeme taşınmazları setad'a bırakınca, kuruluş bunları açık artırmayla satıyor. setad mülkiyete el koyma konusunda mahkeme kararıyla tekel durumunda. reuters'a göre sadece mayıs ayında 286 taşınmaz milyonlarca dolar karşılığında açık artırmaya çıkarıldı.
hesapları gizli
bütçe denetiminden muaf olan setad, hesaplarını kamuoyu ile paylaşmıyor. bu yüzden kuruluşun gücüne dair resmi bir veri yok. ancak reuters bugüne dek yapılan en kapsamlı araştırma ile setad'ın yaklaşık 95 milyar dolarlık mülk ve yatırıma sahip olduğunu iddia etti.
setad'ın sahip olduğu değerler 3 kalemde toplanıyor:
1. taşınmazlar
2. kurumsal şirket yatırımları
3. hayır kuruluşları
setad'ın sahip olduğu şirketler finanstan petrole, telekomünikasyondan doğum kontrol hapı üretimine dek pek çok sektörde faaliyet gösteriyor.
karmaşık bir siyasi sistemi olan iran'da her konuda son sözü söyleyen ayetullah ali hamaney, setad'ın da sorumlu olduğu tek isim. reuters, hamaney'in iktidarını setad ile güçlendirdiğini vurguluyor. buna karşın, dini liderin setad'ı kişisel servetini artırmak için kullandığına dair ise herhangi bir bulgu yok.
kaynak: reuters
Yorumlar