ibm'in dünya genelindeki 12 laboratuvarından oluşan ar-ge birimi ibm research, insan beynine en çok benzeyen bilgisayar işlemcisini üretmeyi başardı.

truenorth adı verilen çip, 1 milyon programlanabilir sinir, 4 bin 96 bireysel nörosinaptik çekirdek ve 5.4 milyon transistör içeriyor. insan beynini taklit etmesi için geliştirilen işlemci, sahip olduğu milyonlarca transistöre rağmen sadece 72 miliwatt gücünde enerji harcıyor.

science dergisinde yayımlanan araştırmayla duyurulan truenorth, birbirine bağlı transistör ağıyla insan beyninin karmaşık sinir ağını model alıyor. çip, bu sayede beyin gibi algılama özelliği kazanıyor.

new york times'ın haberine göre, truenorth'un sahip olduğu elektronik sinirler, ışık gibi verileri belli bir eşik değerini geçtikleri zaman fark etme ve birbirlerinden ayırt etme özelliğine sahip. programlanabilir sinirler, veriyi desenlere içinde organize ederek ışığın parlaklığının artması, renginin veya şeklinin değişmesi gibi değişimleri fark edebiliyor.

bu özelliği, işlemcinin bir videoda yer alan insan hareketlerini algılayabilmesini sağlıyor. örneğin, bir kadınının cüzdanını çıkartması hareketini insan beyni bilinçli düşünce olmaksının algılayabilirken, günümüzde robotlar ve bilgisayarlar bu hareketleri yorumlayamıyor.

truenorth, taklit ettiği yapısıyla, beyin gibi yorum yapabilen ilk işlemci olabilir.

tartışmaları beraberinde getirdi

extremetech sitesinin verdiği bilgiye göre, samsung'un 28 nanometre yongaları kullanılarak üretilen truenorth, watt başına saniyede 400 milyar sinaptik işlem yapabiliyor. bu miktar, truenorth'a kadar geliştirilen beyin mimarisi taşıyan modern işlemcilerden 176 bin kat daha etkin.

modern bir silikon işlemci, evrendeki en gelişmiş bilgisayar olarak kabul edilen ve toplam enerji tüketimi 20 watt olan insan beynine kıyasla milyonlarca kat daha fazla enerji harcıyor. ibm'in, truenorth ile insan beyni gibi çalışan ilk bilgisayar işlemcisine giden yolda önemli bir adım attığı kabul ediliyor.

new york times'a konuşan facebook yapay zeka araştırmaları direktörü yann lecun ise ibm'in günümüzün en hızlı işlemcilerini geçebileceği konusunda şüpheli olduğunu belirtti. lecun, 'truenorth'un birçok açıdan limitli olduğunu ve performansının görüldüğü kadar yüksek olduğunu sanmadığını' belirtti. lecun, makine öğrenimi alanında truenorth'un etki yapabileceğini düşünmediğini ifade etti.

salk enstitüsü bilgisayımsal sinirbilim laboratuvarı'ndan terrence t. sejnowski ise truenorth'un uzun bir gelişim süreci geçireceğini ancak bir gün akıllı telefonlara eklenebilecek bir teknoloji haline geleceğini savundu.

IBM tarafından üretilen 16 TrueNorth işlemcisinden bir tanesi. [Fotoğraf: IBM]

iki amaca hizmet edecek

truenorth, pentagon'un ar-ge kurumu darpa tarafından desteklenen synapse programı kapsamında geliştirildi. programın direktörü gill pratt, darpa'nın makine öğrenimi çalışmalarıyla iki amacı olduğunu belirtti.

ilk olarak askeri drone'ları otomatik hale getirmek istediklerini söyleyen pratt, böylece kontrol etmesi için yeterli insan bulunmayan verilerle baş edebileceklerini belirtti.

ikinci amaç ise beynin nasıl çalıştığını daha iyi anlamak için bilim insanlarının laboratuvarlarda kullanabileceği yeni bir teknoloji geliştirmek olarak açıklandı.

ibm'in ilk başarısı değil

ibm, insan beyni gibi çalışan işlemci konusunda yaptığı çalışmalarda ilk önemli başarıyı kasım 2012'de göstermiş ve en büyük beyin simülasyonunun oluşturulduğunu açıklamıştı.

darpa'nın desteklediği projede, 10 milyar sinir hücresi ve 100 trilyon sinaps kullanılarak bilinen en büyük beyin simülasyonu hazırlamıştı.  ibm, mart 2013'te  ise silikon çiplerden çok daha etkin olacak yeni nesil transistör geliştirildiğini açıklamıştı.

kaynak: al jazeera