kertenkelelerin en kaygan ve dik yüzeylerde bile hiç yorulmadan sabit kalmalarının ve hareket etmelerinin elektrik sayesinde mümkün olduğu ortaya çıktı.

yale üniversitesi kimyageri hadi izadi, kertenkelelerin yüzeylere yapışabilme özelliğine dayanan yanlış görüşün, 1934 yılına uzanan araştırmalarla başladığını belirtti. söz konusu yıl, alman bilim insanı w.d dellit, kertenkelelerin tutunabilme özelliğini elektrostatik kuvvetlere bağlı olup olmadığını inceledi. iki yüzey arasındaki elektrik yüklerinin farklılıklarını gözlemlemek isteyen dellit, kertenkeleler metal yüzey üzerindeyken parmakları etrafındaki havayı x-ray ile analiz etti. x-ray havanın iyonlaşmasına ve yüzey üzerindeki yüklerin nötralize olmasına neden oldu.

deneyde, yüzeye elektrostatik kuvvetle tutunan her canlı ve nesnenin düşmesi gerekirken, kertenkeleler durumdan rahatsız olmadı. sonuç olarak, elektrostatik kuvvetlerin kertenkele yapışkanlığıyla ilişkisi olmadığına karar verildi.

ancak izadi, yumuşak bir yüzey ile kertenkelenin sert kılları arasında kalan alanın havadaki iyonların geçişi için çok dar olduğunu, ancak bu bilginin dellit'in döneminde bilinmediğini ifade etti.

elektrostatik kuvvetler kendini gösterdi

kanada'nın waterloo üniversitesi'nde çalışmalar yapan izadi, tokay gecko (gekko gecko) kertenkelelerinin iki polimer yüzeye nasıl tutunduğunu gözlemledi. deneyde, polimer yüzeylerden biri teflon af, diğeri de polidimetilsiloksan olarak bilinen silikon lastik olarak seçildi.

journal of the royal society interface dergisinde yayımlanan araştırmada, izadi ve meslektaşları kertenkelelerin van der waals kuvvetine dayanarak yüzeylere tutunabildiğini düşünüyordu. böylece, birbirine değen yüzeylerdeki moleküller arasında zayıf etkileşimler yaşandığı kabul ediliyordu.

deneyde, her iki yüzey van der waals etkileşimlerine eşit derecelerde sahip olmasına rağmen, kertenkelenin ayakları teflon af'ye kauçuktan iki kat daha sert tutundu. sonuçlar, kertenkelelerin yapışkanlığının van der waals kuvvetleriyle doğrudan açıklanamayacağına işaret etti.

deneyin son aşamasında, her iki polimer yüzey ile kertenkelenin ayaklarındaki yükler ölçüldü. ilk başta her yüzey nötr iken, etkileşim esnasında gecko'nun ayağından polimerlere elektron sıçrayışı yaşandı. ayaklar pozitif yükle, polimer yüzeyler ise negatif yükle yüklendi. izadi, deney sonucunda elektrostatik kuvvetlerin göz ardı edilemeyecek kadar büyük bir rol oynadığını belirtti.

kuşkular dinmiş değil

sciencenews sitesine göre, bazı bilim insanları ise sonuçlara şüpheci yaklaştı. lewis and clark college'da biyolog olan kellar autumn, gecko'ların çıplak çelik ve su altında da yapışma özelliklerini gösterebildiklerine dikkat çekerek, asıl van der waal kuvvetlerinin göz ardı edilemeyeceğini ancak en son deneyle güçlü yapışkanlık için temasla elektriklenmenin gerekmediğini gördüklerini söyledi.

university of california, berkeley'den elektrik mühendisi ronald fearing, 'belli durumlarda arka planda kalsa da asıl açıklamanın van der waals kuvvetleri olduğunu' söyledi.

kaynak: al jazeera