Ukrayna

Kırım'da sandıktan Rusya çıktı

Oyların yarısı sayıldı, sandıktan yüzde 95.5 oranında Rusya ile birleşmeye evet çıktı. Obama ile Putin telefonda görüştü. Obama, 'ABD referandumu tanımayacak' diyor. Putin'e göre ise 'referandum hukuka uygun'.

Konular: Avrupa
Rus haber ajansı RIA'ya göre oy kullananların yüzde 93'ü Rusya'ya bağlanma seçeneğini tercih etti. [AJT - Gökhan Yivciğer]

kırım'ı ukrayna'dan koparıp rusya'ya bağlayacak olan referandumda sandıklar tsi 20:00'de kapandı. seçim komisyonu başkanı mikhail malyshev'in açıklamasına göre tsi 22:30 itibariyle oyların yarısı sayıldı, sandıkta yüzde 95.5 oranında rusya ile birleşmeye 'evet' çıktı.

kırım'da sandıkların kapanmasının ardından abd başkanı barack obama ile rusya devlet başkanı vladimir putin telefonda görüştü. obama'nın putin'e kırım'daki referandumun abd ve uluslararası toplum tarafından tanınmayacağını söylediği bildirildi.

beyaz saray'ın açıklamasında, "başkan obama, ukrayna anayasasını ihlal eden ve rus askeri müdahalesinin baskısı altında düzenlenen kırım referandumunun abd ve uluslararası toplum tarafından tanınmayacağını vurguladı" ifadesi kullanıldı.

açıklamaya göre obama görüşmede, rusya'nın eylemlerinin ukrayna'nın egemenliği ve toprak bütünlüğünü ihlal ettiğini ve avrupalı ortaklarla koordinasyon halinde, eylemlerinden dolayı rusya üzerinde ilave bedeller uygulamaya hazır olduklarını vurguladı.

obama, hem rusya hem de ukrayna halkının çıkarlarını ele alacak şekilde bu krizi diplomatik olarak çözmek için açık bir yolun hala bulunduğunun altını çizdi.

ukrayna hükümetinin, baharda seçimlere hazırlanarak ve anayasal reforma girişerek, krizin yatıştırılmasına imkan tanıyacak somut adımlar atmaya devam ettiğini bildiren obama, rusya'dan, herhangi bir grubun şiddet eylemlerinin önlenmesine yardımcı olmak üzere uluslararası gözlemcilerin derhal konuşlandırılmasına destek vermesini istedi.

beyaz saray açıklamasında, şu ifadelere yer verildi:

"başkan obama, diplomatik bir çözümün, rus askeri güçleri ukrayna topraklarını istila etmeyi sürdürdüğü müddetçe mümkün olamayacağını ve büyük ölçekli rus askeri tatbikatlarının gerilimi sadece daha da alevlendireceğini yineledi. başkan obama, dışişleri bakanı john kerry'nin, krize diplomatik bir çözüm bulunması için dışişleri bakanı sergey lavrov ve ukrayna hükümetiyle birlikte çalışmaya hazır olmaya devam ettiğini belirtti."

abd'den referanduma ilk tepki beyaz saray sözcüsü jay carney'den gelmişti. carney yazılı açıklamasında 'referandumu tanımıyoruz' demiş ve rusya'ya sert uyarıda bulunmuştu. açıklamada "rusya olası askeri müdahale ve uluslarası hukuk ihlalinin bedelini ağır öder" denilmişti.

putin: uluslararası hukuka uygun

rusya devlet başkanı putin ise abd başkanı obama'yla yaptığı telefon görüşmesinde referandumun uluslararası hukuka uygun olduğunu söyledi. kremlinden yapılan açıklamada iki liderin ukrayna'da istikrarı sağlamak için ortaklaşa bir yol bulma ihtiyacı konusunda hemfikir olduğu belirtildi.

ab ülkelerinden tepki

referanduma batı'dan başka tepkiler de var. ingiltere dışişişleri bakanı william hague, "birleşik krallık'ın kırım'daki referandumu veya sonucunu tanımadığını" söyledi.

hague, yaptığı açıklamada, ukrayna anayasası'nın ihlali anlamına gelen ve uluslararası toplumun baskılara karşın referandumun yapılmış olmasını kınadığını belirterek, kırım'daki referandumun meşruiyetinin bulunmadığını vurguladı.

italya dışişleri bakanı federica mogherini de, "rusya, kırım'ı ilhak edemez. rusya, ab'nin bir partneri olarak kalmalı ve kendini uluslararası alanda izole etme yolunda gitmemelidir" ifadesini kullandı.

yapılan referandumun hem ukrayna hukuk mevzuatına hem de uluslararası hukuka aykırı olduğunu, dolayısıyla çıkan sonucun kabul edilmeyeceğini kaydeden mogherini, ab dışişleri konseyi'nde, yaptırımların ukraynalılar ve ruslara karşı nasıl uygulanacağına karar verileceğini bildirdi. 

avrupa parlamentosu (ap) başkanı martin schulz, yazılı açıklamasında ap’nin ukrayna'nın toprak bütünlüğünü tam olarak desteklediğini belirtti. schulz referandumu gayrimeşru ve yasa dışı olarak değerlendirdi. referandumun, krizi çözmeye yönelik tüm çabaları daha da karmaşık hâle getirdiğini söyledi.

rusya'nın kırım'a yönelik müdahalesini eleştiren schulz, etnik azınlığın korunması için askeri eylem gerektiği yönündeki argümanların geçmişte sıklıkla kullanıldığını ve feci sonuçlar doğurduğunu ifade etti.

fransa dışişleri bakanı laurent fabius da  referandumun yasa dışı olduğunun ve rusya askeri gücünün tehdidi altında gerçekleştiğinin altını çizdi. fabius, rusya’nın ukrayna’nın toprak bütünlüğünü tanıması gerektiğini söyledi. fransız bakan, rusya’yı  ukrayna’da artabilecek şiddet olaylarına karşı önlem almaya çağırdı.

iki seçenekli referandum

referandumda seçmenler oy pusulasındaki iki seçenekten birini işaretledi:

  • kırım’ın rusya federasyonu’na bağlanmasını onaylıyor musunuz?
  • 1992 kırım anayasası'nın yeniden yürürlüğe girmesini ve kırım'ın ukrayna'nın parçası olma statüsünü destekliyor musunuz? 

bu seçeneklere göre kırım'ın mevcut statüsünü koruması mümkün görünmüyor. 

zira 1992 anayasası'na göre, kırım ukrayna'ya sadece özel anlaşmalarla bağlıydı ve bağımsızlığı deklare ediliyordu. yani oylamadan ikinci seçenek ağırlıkta çıksa bile, kırım önce bağımsızlığını ilan edip, daha sonra rusya'ya katılma başvurusunda bulunabilir. çünkü kırım'da yüzde 60'a varan bir rus nüfusu var. kiev bu nüfusun bağımsızlık ilanından sonra da rusya'ya katılmak isteyeceği görüşünde.

bir milyon 300 bin civarında seçmenin kayıtlı olduğu bölgenin yüzde 58’ini ruslar, yüzde 25’ini ukraynalılar, yüzde 13’ünü kırım tatarları, geri kalanını da diğer etnik gruplar oluşturuyor.

referandumda oylar şeffaf sandıklara atıldı. 

geçici ateşkes anlaşması

kırım'da referandum sürerken ukrayna savunma bakanı, kırım'a ilişkin olarak rusya ile geçici bir ateşkes anlaşmasına vardıklarını açıkladı. bakan igor tenyuh'un açıklamasına göre geçici anlaşma 21 mart tarihine kadar geçerli olacak. ukraynalı bakan'ın açıklamasına göre bu tarihe kadar, kırım özerk cumhuriyeti sınırları içinde bulunan ukrayna'nın askeri birlikleri rus askerleri tarafından ablukaya alınmayacak. tenyuh, kırım'da ukrayna askeri birliklerinin çevresindeki durumun şimdilik sakin olduğunu söyledi.

merkel putin, kerry ise lavrov ile görüştü

kırım'da referandum için oylama sürerken diplomasi trafiği günboyu da yoğundu. merkel-putin görüşmesine dair notlar kremlin tarafından açıklandı. açıklamaya göre almanya başbakanı angela merkel, rusya devlet başkanı vladimir putin'i aradı. putin, merkel'e kırım'daki referandumun uluslararası hukuka uygun olduğu görüşünü tekrarladı. putin, ukrayna'nın güney ve güneydoğu bölgelerinde artan gerilim için de "radikal grupları" suçladı, gerilimin artmasından endişeli olduğunu söyledi. 

almanya tarafından yapılan açıklamada ise, merkel'in putin'e, ukrayna'nın doğusunda avrupa güvenlik ve işbirliği teşkilatı (agit) gözlemcilerinin varlığının hızlıca artırılması gerektiğini söylediği belirtildi. 

ukrayna'ya 'anayasal reform çözümü'

rus dışişleri bakanlığı da abd dışişleri bakanı john kerry ile rusya dışişleri bakanı sergey lavrov'un görüşmesi ile ilgili bilgileri paylaştı.

açıklamada tarafların ukrayna'daki krize çözüm için anayasal reform konusunda anlaştığı belirtildi.

reformların kapsamıyla ilgili ayrıntı verilmedi. sadece "genel anlamda kabul edilebilir biçimde ve aynı zamanda ukrayna'nın tüm bölgelerinin çıkarlarını gözetecek" şekilde olması gerektiği vurgulandı.

washington henüz anlaşmayı doğrulamadı.

abd dışişleri bakanlığı resmi twitter hesabında, iki bakan arasında gerçekleştirilen telefon görüşmesinin detayları şöyle yayınlandı:

'kerry, lavrov'a kırım'da gerçekleştirilmekte olan referandumun ukrayna yasalarına aykırı olduğunu ve sonuçlarının kabul edilmeyeceğini tekrar ifade etti. rusya'dan ukraynalılar'ın özerk yönetimlerle ilgili gerçekleştirdiği anayasal reform sürecini desteklemesini istedi.'

kırım'daki referanduma ukrayna gibi abd ve ab de karşı çıkıyor. batı referandumun uluslararası hukuku ihlal ettiği görüşünde. rusya ise oylamanın hukuki olduğunu savunuyor.

"adaletin önüne getireceğiz"

ukrayna'nın geçici başbakanı arseniy yatsenyuk, kırım'da "rus birliklerinin gölgesinde" ayrılıkçılık propagandası yapan herkesi yakalayıp adalet önüne getireceklerini söyledi. yatsenyuk, kırım'da oylama sürerken yapılan kabine toplantısında “ukrayna halkına şunu söylemek istiyorum: hiç şüphe olmasın, ukrayna devleti rus birliklerinin gölgesi altında ukrayna'nın bağımsızlığını yok etmeye çalışan, ayrılıkçılığın ve bölücülüğün başını çekenleri bulacaktır. hepsini bulacağız ve adaletin önüne getireceğiz; ukrayna’da ve uluslararası mahkemelerde yargılayacağız” dedi. 

al jazeera kırım'da

al jazeera'den gökhan yivciğer kırım'da rus, ukraynalı ve tatarlar ile konuştu:

iskender ahmetov (tatar):

“bu referandum bana göre geçersiz, uluslararası toplum tarafından tanınmıyor, ben de protesto ediyorum. sadece 1 milyon 200 bin rus’un iradesini yansıtan bir süreç yaşandı. sınırlar bozulup ayrı bir devlet kurulursa, muhtemelen kimsenin tanımadığı ekonomisi, turizmi bozuk bir ülke olacak"

Alegovna Tokoreva - Ukraynalı [Al Jazeera]

alegovna tokoreva (ukraynalı): 

"herkesin gelip tercihini yapması lazım, oy kullanmaktan çekinilmemeli. kökenimiz fark etmez burada yaşıyorsak hepimiz kırımlıyız ve kırım'ın geleceğini belirliyoruz"

ilyona kazbekova (rus):

"kendimi çok rahatlamış hissediyorum. her ne kadar referandumu yüzde yüz yasal bulmasam da ukrayna'nın aldığı pozisyona göre bu durum kaçınılmazdı. oylama sırasında bir aksaklık gözüme çarpmadı, endişeli bir durum yaşamadım ama oy pusulalarının açıkta olması doğru değil. insanların oyları gizli olmalı, bunu doğru bulmuyorum. sonuçla ilgili tahminim, büyük çoğunlukla rusya'ya 'evet' çıkacağı yönünde ama bence bu referandum kesinleştirici olmayabilir, rusya'ya bağlanma için daha uzun bir süreç var."

kaynak: al jazeera, reuters

Yorumlar

Bu sitede yer alan içerikler sadece genel bilgilendirme amacı ile sunulmuştur. Yorumlarınızı kendi özgür iradeniz ile yayınlanmakta olup; bununla ilgili her türlü dolaylı ve doğrudan sorumluluğu tek başınıza üstlenmektesiniz. Böylelikle, Topluluk Kuralları ve Kullanım Koşulları'na uygun olarak, yorumlarınızı kullanmak, yeniden kullanmak, silmek veya yayınlamak üzere tarafımıza geri alınamaz, herhangi bir kısıtlamaya tabi olmayan (format, platform, süre sınırlaması da dahil, ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla) ve dünya genelinde geçerli olan ücretsiz bir lisans hakkı vermektesiniz.
;