katar savunma bakanı halid bin muhammed el atiyye ankara’da. türkiye’nin katar’da bir askeri üs açma kararının ardından türkiye’ye gelen el atiyye, başbakan davutoğlu ve cumhurbaşkanı erdoğan ile görüşecek.

türkiye’nin bölgede açtığı ilk büyük askeri üs olan katar’daki üs, ankara’nın bölgede güvenlik yatırımlarının ve körfez ülkelerinin abd ile yakınlaşan iran’a karşı işbirliği arayışının bir sonucu. pazartesi günü yapılacak ziyarette hem üsle ilgili teknik detayların hem de suriye sahasında yaşanan son gelişmelerin görüşülmesi planlanıyor.

körfez'in "suriye'ye kara birliği" mesajları

suriye’de rejim güçleri rus hava bombardımanının da yardımıyla halep’in kontrolünü ele geçirmeye çok yakın. kent merkezi, kuzeydeki kırsaldan koptu. böylece halep’in merkezindeki bölgeler türkiye’den gelen ikmâl yollarından en önemlisini kaybetmiş oldu. şu anda muhaliflerin türkiye'yle bağlantısı sadece 3 kilometre genişliğinde. bu bölgede de çatışmalar sürüyor. halep ile bağlantısı kesilen azez koridoru, muhaliflerin can damarı. rejimin idlib'e doğru ilerlemesi de söz konusu.

sahada rejim güçleri böylesine güçlenmişken abd öncülüğündeki koalisyon ülkeleri ise sadece işid’le mücadeleye odaklanmış durumda. rejimle savaşan muhaliflere ciddi bir destekte bulunmayan koalisyon ülkeleri ve abd; işid’le mücadele etme bahanesiyle suriye hava sahasına giren ancak bombardımanın yüzde 90’ını rejimle savaşan arap ve türkmen muhaliflere yönelten rusya’ya karşı da seslerini etkili bir şekilde çıkarmıyor.

suriye insan hakları gözlemevi'ne göre pkk'nın suriye kolu pyd'ye bağlı ypg güçleri de muhaliflere kuzeybatıdan baskı yapıyor.

bu gelişmeler suriye sahasında, özellikle kuzeyde rejim, işid ve pyd’nin var olduğu, ılımlı muhalefetin silindiği bir tablo oluşmasına yol açıyor.

bu tabloda, suriyeli muhalifleri destekleyen körfez ülkelerinden sırasıyla ‘askerin sahaya girmesi gerektiğine’ yönelik açıklamalar geliyor. ancak açıklamalarda “işid’le mücadele” ve “koalisyonla işbirliği içinde” vurgusu yapılıyor.

riyad: bir kara operasyonu gerekli

ilk açıklama, körfez ülkeleri içinde en güçlü olan ve suriye’de ılımlı muhalefete silah ve eğitim desteği veren, türkiye ile aynı noktada olan suudi arabistan’dan geldi. uzun süredir yemen’de iran destekli husilerle çatışan ve kaynaklarını yemen’e kaydırdığı için suriye sahasında etkisi azalan suudi arabistan, abd liderliğindeki uluslararası koalisyonun kabul etmesi durumunda, işid'e karşı savaşmak üzere suriye'ye kara gücü göndermeye hazır olduklarını açıkladı.

4 şubat günü gazetecilerin sorularını yanıtlayan suudi arabistan ordu sözcüsü general ahmed asseri, abd liderliğindeki uluslararası koalisyonun kabul etmesi durumunda, işid'e karşı savaşmak üzere, suriye'ye asker gönderebileceklerini söyledi: 

"biliyoruz ki, hava saldırıları yeterli değil ve bir kara operasyonu gerekli. daha iyi sonuç alabilmek için her iki operasyonu da birlikte yürütmemiz lazım."

asseri, yemen'de önemli bir deneyim elde ettiklerini ve bu deneyimi suriye'de kullanabileceklerini belirtti. sözcü asseri, suriye'ye gönderebilecekleri asker sayısı hakkında ise yorum yapmadı.

suudi arabistan, işid'e karşı oluşturulan uluslararası koalisyonun bir parçası. suriye'deki işid hedeflerine yönelik hava operasyonlarına savaş uçaklarıyla destek veriyor.

başbakan davutoğlu 30 ocak’ta suudi arabistan’a resmi bir ziyaret gerçekleştirmiş, suriye sahasında yaşanan gelişmeleri de kral selman bin abdülaziz, savunma bakanı prens muhammed bin selman ve dışişleri bakanı adil el cubeyr ile yaptığı görüşmelerde masaya yatırmıştı.

bahreyn’den ‘koalisyon’ ve ‘rejim’ vurgusu

suudi arabistan’dan bir gün sonra, 5 şubat günü bahreyn’in londra büyükelçisi favaz bin muhammed el halife de bir açıklama yaparak “suudi arabistan ile ittifak halinde” suriye sahasına asker göndermeye hazır olduğunu duyurdu. reuters açıklamayı “körfez arap ülkeleri’nin birleşik askeri komutası altında” diye geçti.

reuters’ın haberi geçmesinin ardından büyükelçi bir açıklama daha yaparak, sahaya asker gönderilmesinin körfez arap ülkeleri değil, abd öncülüğündeki uluslararası koalisyon’un komutası altında olacağını belirtti. bu düzeltmeyle birlikte açıklamada suriye’deki suudi arabistan girişiminin hem işid hem de esed rejimiyle mücadele etme amacı taşıdığı belirtildi.

büyükelçi, körfez işbirliği konseyi’nin bahreyn’de yeni bir ortak deniz operasyonları merkezi açılacağını da duyurdu. “ortak bir güç oluşturulması, suudi arabistan liderliğinde körfez ülkelerinin bölgede harekete geçmek ve terörizmle savaşmak konusunda kararlı olduğunu gösteriyor” dedi.

bahreyn kralı hamad bin isa el halife pazartesi günü rusya’ya bir ziyaret gerçekleştiriyor. rus devlet başkanı putin ile soçi’de bir araya gelecek olan kralın bu konuyu da masaya yatırması bekleniyor.

bae: binlerce askerden bahsetmiyoruz

körfez ülkelerinden art arda gelen açıklamalara son olarak da birleşik arap emirlikleri (bae) eklendi. pazar günü bir açıklama yapan dışişleri bakanı enver gargash, “suriye’de işid’e karşı abd öncülüğündeki uluslararası askeri koalisyonu eğitmek ve desteklemek için sahaya asker göndermeye hazır olduğunu” söyledi:

“bizim pozisyonumuz başından beri bu oldu; daeş’e karşı gerçek bir kampanya sahadaki elementleri de içermeli. binlerce askerden bahsetmiyoruz ancak sahada yönlendirme yapacak, eğitim verecek, destek sağlayacak birliklerden bahsediyoruz. bunun nasıl gelişeceğini görmemiz gerekiyor. irak’ta son zamanlarda belirli bir aşama kaydedildiyse de, daeş’e karşı yürütülen çabaların yavaşlığı sebebiyle bae hayal kırıklığına uğradı.”

gargash, bu çabalarda abd liderliğinin de şart olduğunu belirtti.

abd: memnuniyetle karşılıyoruz

abd savunma bakanı ashton carter, suudi arabistan’ın açıklamasıyla aynı gün abd’de bir hava üssünü ziyareti sırasında haberleri “memnuniyetle karşıladığını” belirtti. “koalisyonun parçası olan diğer ülkeler de aynı zamanda çabalarını artırırsa başarıya ulaşmak daha kolay olacaktır” dedi. konuyu 10 – 11 şubat’ta brüksel'de yapılacak nato dışişleri bakanları toplantısında ele alacağını, suudi yetkililerle de görüşeceğini; brüksel’deki toplantılarda işid’e karşı mücadeleyi yoğunlaştırmak için daha geniş destek almak üzere çalışacağını söyledi.

cuma günü beyaz saray sözcüsü josh earnest de konuyla ilgili konuştu, suudi arabistan’ın açıklamasını memnuniyetle karşıladıklarını söyledi. ancak suudi arabistan’ın sahaya asker gönderme teklifinin önemli sayıda birliği mi yoksa sadece özel harekât gücünü mü kapsadığının net olmadığını belirtti.

savunma bakanı carter, kasım ayında abd'de yayınlanan the atlantic dergisine verdiği bir röportajda körfez işbirliği konseyi ülkelerini (suudi arabistan, katar, birleşik arap emirlikleri, umman, kuveyt, bahreyn) ve mısır’ı ‘işid ve iran’a karşı savaşmakta yeterince istekli olmamakla’ eleştirmiş; “iranlıların etkilerini kullanabildikleri alana bakarsanız, iranlıların oyunun içinde, sahada” demişti:

“sahada, oyunun içinde olmalarından hoşlanmıyoruz ama oradalar. bizce bu çok açık, körfez ülkelerine de anlatmaya çalışıyoruz, birleşik arap emirlikleri bunu anladı, etkilerinin olmamasının sebebi, özellikle irak ve suriye’de işid’e karşı etkilerinin olmadığını hissetmelerinin sebebi, yüksek teknolojili savaş uçaklarına sahip olmaya, saha kuvvetlerini ve özel harekât kuvvetlerini eğitmekten daha fazla önem vermiş olmalarıdır.”

muallim: tabutlarla geri dönerler

cumartesi günü, suudi arabistan ve bahreyn’in açıklamalarının ardından başkent şam’da bir basın toplantısı düzenleyen suriye dışişleri bakanı velid muallim, sahaya girecek ‘akıncılara’ karşı koyulacağını ve evlerine ‘tabutların içinde’ geri gönderileceğini söyledi:

“suriye sahasına suriye hükümetiyle anlaşma yapılmadan girilmesi saldırgan bir hareket olur ve üzgünüz ki bu kişiler ülkelerine tabutlarla geri döner.”

kaynak: al jazeera, reuters, the atlantic