yasaya göre, daha önce kaldırılan, ancak ellerindeki dosyalar sonuçlanıncaya kadar görevlerine devam etmesi hükme bağlanan özel yetkili mahkemeler (öym) tümüyle kaldırıldı. öym'lerin görev alanına giren suçlarda azami 10 yıl olan tutukluluk süresi 5 yıla indirildi.

mahkemeler ellerindeki dosyaları sonuçlandıracak. karar verilmiş dosyaların 15 gün içinde gerekçesi yazılacak. bu mahkemelerde görevli hakim ve savcılar, yasanın yürürlüğe girmesinden itibaren 15 gün içinde hakimler ve savcılar yüksek kurulu (hsyk) tarafından uygun göreve atanacak.

ağır ceza mahkemelerine devredilecek

bu mahkemelerde görevli özel yetkili cumhuriyet savcılarınca yürütülen soruşturma dosyaları, yetkili cumhuriyet başsavcılıklarına devredilecek.

arşiv kayıtlarını hsyk belirleyecek

akp milletvekilleri tarafından verilen önergeyle birinci maddeye ekleme yapıldı. buna göre, yargılaması süren dosyalar, kovuşturmaya devam edilmek üzere yetkili ve görevli mahkemelere devredilecek. dosyalara hangi mahkemelerin bakacağı da hsyk tarafından belirlenecek. bu dosyalar yargıtay aşamasında ise dosyaların incelenmesine devam edilecek. kaldırılan mahkemelere ilişkin kesinleşmiş dosyaların arşiv kayıtları ve emanetleri de hsyk’nın belirleyeceği mahkemelere devredilecek. hsyk’nın belirleyeceği ağır ceza mahkemeleri ön dinlemelere karar vermede yetkili olacak.

ergenekon’da 15 günde gerekçe yazılacak

meclis genel kurulu’nda kabul edilen yasanın birinci maddesine göre ergenekon davasında 15 gün içinde gerekçeli karar yazılmak zorunda kalacak. ergenekon davası kapsamındaki arşiv kayıtları da hsyk tarafından belirlenecek ağır ceza mahkemesine devredilecek. ergenekon mahkemesindeki hakimler hsyk’nın belirleyeceği göreve atanacak.

yasadışı dinlemelere hapis

kişisel verilerin korunması amacıyla, bu verileri hukuka aykırı olarak kaydedenlere, yayanlara veya ele geçirenlere verilecek hapis cezalarının alt sınırı artırılıyor. kişisel verileri hukuka aykırı kaydedenlere verilecek cezanın alt sınırı 6 aydan 1 yıla, hukuka aykırı olarak başkasına veren, yayan veya ele geçirenlere verilecek cezanın alt sınırı 1 yıldan 2 yıla çıkacak.

somut delil şartı

gözaltına almada, kişinin bir suçu işlediğini düşündürebilecek emarelerin varlığı yerine, kişinin bir suçu işlediğini gösteren somut delil varlığı aranacak. hakim veya mahkeme tarafından verilen yakalama emri üzerine soruşturma veya kovuşturma evresinde yakalanan kişi, en geç 24 saat içinde yetkili hakim veya mahkeme önüne çıkarılacak.

tutuklama nedenleri içinde "kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren olgular" yerine, "somut deliller" aranacak. yakalanabileceği veya suç delillerinin elde edilebileceği hususunda makul şüphe yerine somut delillere dayalı şüphe varsa; şüphelinin veya sanığın üstü, eşyası, konutu, işyeri veya ona ait diğer yerler aranabilecek. taşınmazlara, hak ve alacaklara el koyma koruma tedbirinin uygulanabilmesi bakımından suçun işlendiğine ve belirtilen değerlerin bu suçlardan elde edildiğine dair somut delillere dayanan kuvvetli şüphenin varlığı aranacak.

rapor şartı

taşınmazlar, hak ve alacaklar bakımından el koyma işleminin uygulanabilmesi için bankacılık düzenleme ve denetleme kurumu, sermaye piyasası kurulu, mali suçları araştırma kurulu, hazine müsteşarlığı ve kamu gözetimi, muhasebe ve denetim standartları kurumu'ndan, suçtan elde edilen değere ilişkin rapor alınacak. bu rapor en geç 3 ay içinde hazırlanacak. özel sebepler zorunlu kıldığında bu süre, talep üzerine 2 ay daha uzatılabilecek. 

el koymaya ağır ceza mahkemesince oybirliğiyle karar verilecek. itiraz üzerine bu tedbire karar verilebilmesi için de oy birliği aranacak. 

kabul edilen yasayla avukatların soruşturma dosyasını incelemesi yönündeki kısıtlamalara da son veriliyor. 

'soruşturma izni hsyk'da'

görüşmelerde ak parti milletvekilleri tarafından verilen ve kabul edilen önergeyle, en üst dereceli kolluk amirleri hakkında inceleme ve soruşturma izni adalet bakanı yerine mevcut durumda olduğu gibi hsyk tarafından verilmeye devam edilecek. 

‘terörle mücadele zarar görmeyecek’

teklifin görüşmeleri sırasında konuşan adalet bakanı bekir bozdağ, bundan sonraki süreçte soruşturma ve kovuşturmaların aynı usulde yapılacağını, savcı ve hâkimler arasında da özel ve genel ayrımının olmayacağını söyledi. bozdağ, “bu mahkemelerin kalkması, türkiye'nin terörle mücadelesine asla zarar vermeyecektir, bir zafiyet olmayacaktır" dedi. 

'sonsuz dinlemeye son'

dinlemelere ilişkin kararların oy birliğiyle alınmasının doğru bir karar olduğunu vurgulayan bozdağ, herkesin keyfi dinlemelerden rahatsız olduğunu söyledi. bozdağ, "insanlarımızın dinlenmesini istemiyoruz. dinlemeler zorlaşsın. düzenlemeyle sonsuz dinlemeye son veriyoruz" diye konuştu.

bozdağ, tutukluluk süresinin 10 yıldan 5 yıla indirilmesinin temyiz aşamasındaki dosyaları kapsamayacağını, davaları devam eden kişilerin bundan yararlanacağını hatırlattı. bozdağ, bu haliyle yasadan yararlanarak tahliye olacakların sayısını 149 olarak açıkladı: 

"umarım bu tahliyeler olduğu zaman da 'falanlar dışarı çıktı, filan dışarı çıktı' değerlendirmeleri fazlaca yapılmaz. çünkü herkes bu tutukluluk süreleri konusunda olumlu kanaatlerini ortaya koydu."

bozdağ muhalefetin, "değişikliklerin sebebi yolsuzluk ve rüşvet operasyonunda tutuklanan bakan çocukları mı?" sorusunu da yanıtladı:

"kovuşturma ve soruşturmalarla ilgisi yok. hangi mahkemelere gideceği belli değil, böyle bir değerlendirme yapmak yanlış."

‘kararları gözden geçirilmeli’

genel kurul’daki görüşmeler sırasında söz alan chp muğla milletvekili ömer süha aldan, özel yetkili bu mahkemelerin daha önce verdikleri hukuka aykırı, hukuk devleti ilkelerini hiçe sayan, vicdanları sızlatan kararların gözden geçirilmesi gerektiğini söyledi.

‘cemaate operasyon yapılacak’

mhp kocaeli milletvekili lütfü türkkan ise, iktidarın meclis'ten geçirmeye çalıştığı kanunların amacı 30 mart'a kadar düzenlenecek birtakım operasyonların ön hazırlığı olduğunu söyledi. türkkan şöyle konuştu:

“bu operasyonlardan bir tanesinin, cemaate örgüt operasyonu olacağı bellidir. bazı sivil toplum örgütlerinin mutlaka ve mutlaka, kendi tabirleriyle, inlerine inilecek. cemaate mensup birtakım gazeteciler tutuklanacak. cemaat - hükûmet didişmesinin ön hazırlığı yapılıyor."

‘amaç operasyonları itibarsızlaştırmak’

mhp istanbul milletvekili murat başesgioğlu da "olağanüstü dönemlerde bile görülmeyen memur kıyımları neden yapılmaktadır?" diye sordu. başesgioğlu, "bir gruba karşı 'paralel yapı', 'terör', 'çete' nitelemesi yapılarak, ulusal ve uluslararası toplumun önüne neden hedef olarak konmaktadır? bu sorunun tek bir cevabı var. 17 ve 25 aralık tarihlerinde yapılan rüşvet ve yolsuzluk operasyonlarıdır. bütün amaç, bu operasyonları itibarsızlaştırmak, içini boşaltmak, muhtemel yapılacak operasyonları da devreden çıkartmak" dedi.

kaynak: al jazeera ve ajanslar