rusya devlet başkanı vladimir putin, suriye'deki askeri müdahalelerinin amaçlarına büyük ölçüde ulaştığını belirtti. rus askeri güçlerinin salı gününden itibaren suriye'den çekilmeye başlayacağını duyurdu. putin, rusya'nın askeri müdahalesinin barış görüşmeleri için gerekli koşulları oluşturduğunu da ifade etti. ancak moskova'dan çekilmenin ne kadar sürede tamamlanacağı ile ilgili bir bilgi gelmedi.

kremlin'de savunma ve dışişleri bakanı ile toplantısında kararını açıklayan putin, rusya'nın tartus'taki donanma üssünün ve lazkiye'deki hmeymim hava üssü'nün faaliyete devam edeceğini açıkladı. putin, "savunma bakanlığı ve rus silahlı kuvvetleri'nin önüne koyulan görev, genel olarak tamamlandı diye düşünüyorum. rus ordusunun katılımıyla, suriye silahlı kuvvetleri ve vatansever suriyeli kuvvetler uluslararası terörizme karşı mücadelede temel bir geri dönüş sağladı ve her açıdan inisiyatifi ellerine aldılar" dedi. putin, bu sebeple savunma bakanı'na rusya'nın suriye'deki askeri varlığının ana kısmını salı gününden itibaren çekmeye başlaması talimatını verdiğini ifade etti. 

kremlin sözcüsü dimitri peskov da, putin'in suriye devlet başkanı beşşar esed'i arayarak kararı bildirdiğini söyledi. suriye devlet başkanlığı'ndan yapılan açıklamada da esed ile putin'in rus hava kuvvetleri'nin suriye'deki varlığını azaltma konusunda görüş birliğine vardıkları belirtildi. kararın ortak olarak alındığını ve bir süredir üzerinde çalışıldığını söyleyen suriye rejimi, bu açıklamanın rusya ile esed rejimi arasında bir görüş ayrılığının yansıması olduğu iddiasını ise yalanladı.

fransa savunma bakanı jean-yves le drian, fransız le figaro gazetesinde pazartesi günü yayınlanan mülâkatında rusya'nın son dönemde suriyeli muhalifleri hedef almayı bıraktığını, irak şam islam devleti (işid) hedeflerine yoğunlaştığını söylemişti. fransız bakanın açıklamaları, putin'in kararını duyurmasından önce yapılmıştı.

"ciddiyse olumlu etki yaratır"

suriyeli muhalifleri cenevre'deki görüşmelerde temsil eden yüksek müzakere heyeti'nin sözcüsü salim muslat, "çekilmenin uygulanmasında ciddiyet varsa, görüşmelere olumlu bir etki yaratır. bu ciddi bir adımsa, rejim üzerinde büyük baskı oluşturacak bir faktör olur, zira rus desteği rejimin ömrünü uzattı. bunun sonucunda olaylar ciddi biçimde değişecektir" dedi.

muslat, "kimse putin'in aklında ne olduğunu bilmiyor. ancak zaten ülkemizde hiçbir yeri yok. sadece gitmeli" ifadelerini de kullandı.

muhalif gruplardan ceyş-ül islâm'ın siyasi kanadının lideri ve cenevre'deki muhalefet heyetinin başmüzakerecisi muhammed alluş da rusların suriye'den gerçekten çekilmesinin olumlu bir gelişme olacağını ancak buna dâir bir işaret görmediklerini söyledi. reuters'a konuşan alluş "samimiyse ve bir manevra değilse, rusların çekilmesini memnuniyetle karşılıyorum. ancak gerçekleştiğinde dâir bir belirti yok" dedi. 

obama putin’le görüştü

açıklamasının ardından putin, abd başkanı obama ile telefonda görüştü. beyaz saray ve kremlin, iki liderin suriye sorununa siyasi çözüm vurgusu yaptığını duyurdu. rusya’nın hamlesini memnuniyetle karşıladığını belirten obama, suriye rejiminin saldırılarının ateşkesi sıkıntıya sokabileceğini söyledi. 

abd, almanya ve ingiltere'den tepkiler

abd'den ilk tepki beyaz saray sözcüsü josh earnest'tan geldi. earnest konuyla ilgili düşüncesinin ne olduğu sorusuna, "haberleri görmedim ancak açık ki, rusya'nın esed rejimine destek vermek için gerçekleştirdiği askeri müdahale siyasi bir geçişin yapılmasını daha da zorlaştırdığını konuşmuştuk. rusya agresif bir biçimde askeri ağırlığını ortaya koydukça, rejimin bu tür konularda görüşme isteğini ortadan kaldırıyorlardı. yani, bu haberleri görmedim, o yüzden görüşmeler üzerinde ne tür bir etki yaratacağı konusunda bir değerlendirme yapmam zor. rusya'nın niyetinin tam olarak ne olduğunu görmemiz gerekecek" dedi.

anadolu ajansı ve reuters'a isim vermeden konuşan abd'li yetkililer ise rusya'nın çekilme kararı ile ilgili washington'ın önceden bilgilendirilmediğini, rus güçlerinin çekilmesi ile ilgili hazırlıklara dâir de bir işaret görmediklerini söyledi.

almanya dışişleri bakanı frank-walter steinmeier de rusya'nın suriye'deki güçlerinin büyük kısmını çekmesi durumunda esed'in iç savaşın sona ermesi için barışçıl bir geçiş dönemini müzakere etme konusunda baskı altına gireceğini söyledi. steinmeier "eğer rusya'nın birliklerini çekme açıklaması vücut bulursa, nihayet cenevre'deki barışçıl siyasi geçiş dönemini ciddi biçimde müzakere etmesi için esed rejimi üzerindeki baskı artacaktır" ifadelerini kullandı.

ingiltere dışişleri bakanı philip hammond, rusya'nın çekilme kararını twitter'da yayınladığı mesajla değerlendirdi. hammond, "rusların hamlesi suriyelilerin öncülüğündeki siyasi geçişe ve hasmâne tutumların durdurulmasının devamının bir parçası ya da bunlara gerçek bir bağlılıksa, olumlu olabilir" yorumunu yaptı.

rusya'nın suriye'deki askeri müdahalesi 30 eylül 2015'te başlamış, moskova tarafından işid'le mücadele için hava saldırılarına başlandığı açıklanmıştı. ancak rusya'nın hava saldırılarının büyük kısmı işid'i değil, suriye'deki muhalif güçleri hedef almıştı.

kaynak: reuters, aa, al jazeera