cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan ve rusya devlet başkanı vladimir putin'in eş başkanlığında, türkiye cumhuriyeti-rusya federasyonu üst düzey işbirliği konseyi'nin 5. toplantısı yapıldı. iki lider anlaşmaların imza töreninden sonra ortak basın toplantısı düzenledi. rus devlet başkanı putin görüşmelerin, "yapıcı, şeffaf, dostane ve verimli" olduğunu söyledi. 

putin, beklenen doğalgaz indirimiyle ilgili açıklamayı burada yaptı. rus lider, "1 ocak itibariyle doğalgaz fiyatı yüzde 6 indirilecek. daha sonra da bu rakam artabilir. ortaklarımızla nasıl işbirliği yapacağımıza da bağlı" dedi. ayrıca, türkiye’nin talebiyle 3 milyar metreküp ek doğalgaz sağlayacaklarını da ifade etti.

suriye'deki görüş ayrılığı sürüyor

görüşmelerin ana gündem maddelerinden biri de suriye'deki iç savaş. esed rejiminin destekçisi olan rusya ile esed'in gitmesini isteyen türkiye liderleri sorunun çözümü konusunda mutabık ancak "nasıl?" olacağıyla ilgili görüş ayrılıkları devam ediyor.

türkiye, rusya ve yine esed rejiminin destekçilerinden iran’ın sorumlulukları olduğunu söyleyen erdoğan, suriye konusunda putin ile görüşmelerini şöyle özetledi:

"suriye’deki mevcut yönetimin, zulmeden, katleden, terör estiren yönetimin bu durumlarını çok açıkça ben ortaya koydum. sayın başkan'ın farklı yaklaşımları da var ama bu sorunun çözüme kavuşturulması konusunda mutabıkız. ama 'nasıl?' noktasında sıkıntılarımız var. deaş (işid) konusunda ortak görüşe sahibiz. terörle mücadele noktasında bir sıkıntı yok. rusya federasyonu’nun da terör konusunda nasıl sıkıntı çektiğini biliyoruz, görüyoruz. suriye’de rejimin de belli oranda desteğini alan deaş terör örgütü şu an irak’ın yüzde 40’ını, suriye’de yüzde 30’unu işgal eden bir terör örgütü. bu örgüt nereden destek alıyor? ortak hareket etmemiz lazım. türkiye, rusya ve hatta iran’ın üzerinde önemli sorumluluklar var. olaya mezhebi açıdan bakarsak sorunu çözemeyiz. insani, vicdani açıdan bakmamız lazım. ortak platformlarda görüşmemiz lazım. 'esed giderse ne olur?' yaklaşımı çok yanlış. suriye bu mevcut hale esed yönetimiyle geldi, demek ki ortada bir başarı yok. yıkılmış, yakılmış bir suriye var. rusya ile dayanışmamız özellikle önem arz ediyor. esed rejimini yok farz etmek gerekir, esed ile netice almak mümkün değil. halkın huzur içinde seçime gideceği bir zemine hazırlamak suriye’ye objektif akanların görevidir.

'insanlar nasıl kendini güvende hissedebilir?'

putin ise, tüm aktörlerle temas halinde olacaklarını söyledi.

"suriye’deki durumun normal olmadığı konusunda ortak tutumumuz var. orada çeşitli terör gruplarının irak’ta olduğu gibi yükselmesini istemiyoruz. mesele şu: orada yaşayan tüm insanlar nasıl kendini güvende hissedebilir? yönetim konusunda nasıl eşit haklar edinebilirler? bu konuda işbirliği yapmalıyız. öncelikle bu kararlar suriye halkları ve tüm taraflarıyla uyumlu olmalı. tüm taraflarla temas halinde olacağız."

putin topu suriye halkına attı

putin'in, "esed'in iktidarda kalması konusunda ısrarlı olup olmadıkları" sorusuna yanıtı ise, görüş ayrılığını daha da belirginleştirdi.

"esad’ın iktidarda kalması konusunda iddialı mıyız? ben bu soruyu suriye halkına yönlendirmek istiyorum. orada seçimler yapıldı, seçimlerle ilgili farklı değerlendirmeler yapılabilir ama esad’ın büyük bir desteğe sahip olduğunu gördük. ama orada durumun normal olmadığını da biliyoruz. tüm aktörler için tatmin edici bir işbirliği istiyoruz."

erdoğan: darbeciler hep yüksek oylarla gelir

erdoğan, putin'in bu sözlerine karşılık, türkiye'deki darbeleri örnek gösterdi. seçimlerin objektif yapılıp yapılamadığını sordu.

"dünyada darbeciler hep yüksek oylarla gelirler. biz de darbelerde hep açık oy, gizli tasnifle seçim yapılır ve arzu ettikleri gibi bir netice açıklanırdı. biz bunu mısır’da ve suriye’de de gördük. kimler katıldı, kimler seçimlere katılamadı? objektif olarak seçim yapılabildi mi? demokratik bir ortamda seçim yapılamadığını görüyoruz. mısır’da demokratik olarak mursi geldi, antidemokratik yöntemlerle mursi hapiste. esed giderse, halkın iradesi gelir. bu zemin hazırlanırsa endişe etmeye gerek yok. ama deaş başa gelir gibi bir endişe taşıyorsak buna karşı bir platform oluşturmamız gerekir ve mücadelemizi ortak yapmamız lazım. bu terör belası ya da belalarından bölgeyi kurtarmamız lazım."

erdoğan: değerli dostuma görev düşüyor

cumhurbaşkanı erdoğan’a, birleşmiş milletler dünya gıda programı’nın kaynak yetersizliği nedeniyle farklı ülkelerdeki 1.7 milyon suriyeli'ye gıda yardım kuponu dağıtımını askıya alması da soruldu.

erdoğan, “doğrusu bunu iyi niyetle desteklememiz mümkün değil. 1 milyon 600 bin sığınmacı bizde. kendi bütçemizden 5 milyar dolar harcadık. burada biz kupon dağıtmıyoruz. beslenme, eğitim, sağlık, çocukların ihtiyaçlarını karşılıyoruz, barınmayı karşılıyoruz. dünyadan bize 200 milyon dolar destek geldi. avrupa’da 130 bin sığınmacı var. bu soruları ben vicdanıma soruyorum” dedi.

bm güvenlik konseyi’nin burada ciddi bir görev üstlenmesi gerektiğini söyleyen erdoğan, “burada değerli dostuma da büyük görev düşüyor” diyerek putin’e döndü. “temenni ederim ki bu süreci sona erdiririz” dedi. zira rusya, bmgk’nın daimi üye ülkelerinden biri. bmgk’dan çıkacak bir kararı da bu daimi ülkelerden gelecek bir ‘ret’ oyu engelliyor. esed rejiminin destekçilerinden rusya ve çin daha önce suriye tasarılarını veto etmişti.

100 milyar dolarlık hedef

bu görüşme iki ülke arasındaki ticaret ve enerji işbirliğini de artırmayı amaçlıyor. cumhurbaşkanı erdoğan, rusya ile ticaret hacmini 100 milyar dolara ulaştırmayı hedeflediklerini söyledi. putin'e göre bu, zor ama gerçekleştirilebilir bir hedef.

erdoğan, yaklaşık 20 milyar dolarlık akkuyu nükleer santrali yatırımıyla ilgili değerlendirmeler yaptıklarını da belirtti. putin de bu projeyle ilgili endişelere değinerek, "güvenlik konusunda kimsenin şüphesi olmasın" dedi.

türkiye ile ticaret ve enerji hacminin artacağını ifade eden putin, "türkiye’nin enerji ihtiyaçları için her türlü sevkiyatı artırmaya hazırız. gazprom'un mavi akım boru hattı'nın kapasitesini artırması için mutabık kaldık" dedi.

'avrupa istemiyorsa bu gaza ulaşamayacak'

gazeteciler putin’e, ilk önce ab ve nato üyesi bulgaristan, ardından da sırbistan ile 'güney akım' adı verilen avrupa'ya doğalgaz taşıyacak boru hattının kaderini de sordu. putin’in cevabı şöyleydi:

“avrupa bu konuyu gerçekleştirmek istemiyorsa demek ki bu proje gerçekleştirilemeyecek. biz enerji kaynaklarımızı dünyanın farklı bölgelerine yönlendireceğiz. avrupa bu gaza ulaşamayacak. biz böyle bir tutumun avrupa’nın iktisadi çıkarlarına uygun olmayacağını düşünüyoruz. ama ne yapalım karar onların. biz yatırım yapacağız, bulgaristan’da duracak mı? demek ki biz bu projeyi gerçekleştiremeyeceğiz.”

ortak açıklama kısmında erdoğan, kırım tatarları’nın yaşadığı zorluklara da değindi. rusya ile bu konuda mutabık kaldıklarını söyleyerek, "türkiye ve rusya arasında karşılıklı güvene dayalı ilişkiler, bölgedeki gelişmelere de katkıda bulunacaktır" dedi.

kaynak: al jazeera