iran dışişleri bakanı cevad zarif ile irak dışişleri bakanı hoşyar zebari önce tahran'da bir araya geldi, ardından basın toplantısı düzenledi. şatt'ül arap ihtilafıyla ilgili olarak zarif, “1975 cezayir anlaşması’nın uygulanması konusunda anlaşma sağlandı. uzmanlar tarafından uzun süreli bir çalışmanın ardından elde edilen nihai anlaşma, imza aşamasına gelmiştir” dedi.

zarif, iran ile irak arasında uzun yıllardır anlaşmazlığa neden olan fırat ve dicle nehirlerinin denize dökülmeden önce birleştikleri yer olan ve iran’da arvand run ismiyle anılan bölgedeki sorunun çözüme kavuşturulmasının bölgenin güvenliğine olumlu katkı yapacağını söyledi.

anlaşmanın iki ülkenin kalkınmasına katkıda bulunacağını belirten zarif anlaşma metnini hazırlayan her iki ülke hukukçularına da teşekkür etti.

‘anlaşma tahran, basra ya da hürremşehr’de imzalanacak’

irak dışişleri bakanı hoşyar zebari ise iki ülkenin acılarla dolu karanlık tarihlerini geride bırakarak işbirliğinde yeni bir sayfa açması gerektiğini söyledi. zebari, “sınırlarımızı, teller ve duvarlar yerine iki ülke arasındaki işbirliği köprüleri oluşturmalı” dedi.

zebari şatt’ül arab meselesinin ele alındığı görüşmeler sonrasında anlaşma metninin en yakın tarihte ya tahran ya basra ya da hürremşehr’de imzalanacağı açıklamasında bulundu.

irak’ta yaklaşmakta olan seçimleri hatırlatan zebari, “tüm dostlarımızı irak’ın siyasi ve güvenlik birliğinin korunması, ülkede radikalizm ve teröre son vererek demokratik bir irak’ın tesis edilmesi için birlikte olmaya çağırıyorum” dedi.

türkiye'de doğan fırat ve dicle nehirleri, irak topraklarına girdikten sonra denize dökülmeden önce şatt'ül arap denilen noktada birleşiyor, bu noktadan itibaren bu adı alan nehir, iran ile irak arasındaki sınır hattından da geçerek basra körfezi'ne dökülüyor. irak’ın basra, iran’ın ise abadan ve hürremşehr kentleri bu bölgede bulunuyor. şatt'ül arap su yolunun toplam uzunluğu 193 kilometre.

şatt’ül arap su yolunun hangi kısmının hangi devlete ait olduğu 1980 – 1988 yılları arasındaki iran – irak savaşının ana sebepleri arasındaydı.

iki ülke arasında çıkan savaştan beş yıl önce imzalanan cezayir anlaşması 6 mart 1975 günü dönemin irak lideri saddam hüseyin ile iran şahı muhammed rıza pehlevi tarafından yayınlanan ortak bildiriyle ilan edilmişti.

cezayir anlaşması ile irak-iran sınırı, şatt'ül arap su yolunun en derin noktasından geçecekti. böylece su yolu paylaşılmış oldu. anlaşmanın imzalanmasından 39 yıl sonra iki ülke arasında yeniden uzlaşma sağlandı ve eski anlaşma tekrar yürürlüğe kondu.

kaynak: al jazeera ve aa