suriye'deki savaşa son vermek ve siyasal geçiş sürecini hızlandırmak amacıyla oluşturulan uluslararası suriye destek grubu'nun new york'taki toplantısında taraflar sürecin bm güvenlik konseyi karar tasarısıyla desteklenmesi konusunda uzlaşmaya vardı. üzerinde anlaşmaya varılan tasarı, bm güvenlik konseyi'ndeki oylamada oy birliğiyle kabul edildi.

tasarıda, esed rejimi ve suriyeli muhaliflerin ocak ayı başında barış görüşmeleri için masaya oturması öngörülüyor.

reuters’e göre 4 sayfalık tasarıda, suriye hükümetinin ve muhalefetin temsilcileri bm gözetimi altında siyasi geçiş için ilk adımları attığı an, ülke çapında ateşkesin yürürlüğe girmesi için uğraşılacağı belirtildi.

tasarıda, ateşkes gözlemleme konusundaki seçenekleri bir ay içinde sunması için bm genel sekreteri ban ki-mun’a talepte bulunuluyor. suriye’deki bütün taraflardan da sivillere karşı saldırıların durdurulması isteniyor.

"esed'in geleceği konuşulmadı"

toplantının ardından gazetecilere açıklama yapan rusya dışişleri bakanı sergey lavrov, toplantıda bazı ülkelerin suriye devlet başkanı beşar esed'in siyasi geleceğine ilişkin konuyu gündeme getirmeye çalıştığını ancak toplantıda bunun görüşülmediğini aktardı. toplantının öncelikli olarak suriye'deki siyasi müzakerelere ve ‘terörizmin yok edilmesi’ne odaklandığını belirtti.

abd dışişleri bakanı john kerry ise, suriye devlet başkanı beşşar esed'in geleceği konusunda "keskin görüş ayrılıkları" olduğunu söyledi.

fransa dışişleri bakanı laurent fabius da, "esed'in seçimlerde yarışması bizim için kabul edilemez" ifadelerini kullandı.

washington ve moskova,  uluslararası suriye destek grubu adı altında toplanan görüşmelerde kilit rol oynuyor. avusturya'nın başkenti viyana'da 30 ekim ve 14 kasım'da yapılan görüşmelerin devamı niteliğindeki toplantıda türkiye'yi dışişleri bakanı mevlüt çavuşoğlu temsil etti.

new york palace otel'de yapılan görüşmelere abd, rusya, türkiye, çin, mısır, fransa, almanya, iran, irak, italya, ürdün, lübnan, umman, katar, suudi arabistan, birleşik arap emirlikleri ve ingiltere'nin dışişleri bakanlarının yanı sıra birleşmiş milletler (bm), avrupa birliği (ab) ve arap birliği'nin temsilcileri de katıldı.

Suriye tasarısı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından oy birliğiyle kabul edildi.

[[Fotoğraf: Reuters]]

"5 yıl sonra ben haklıydım"

abd başkanı barack obama da, tatil için hawaii'ye hareketinden önce beyaz saray'da konuyla ilgili konuştu.

obama, suriye'ye halkın çoğunluğu tarafından meşru olarak kabul edilmeyen bir hükümet olduğu sürece bu ülkeye barışın getirilemeyeceği, iç savaşın sona erdirilmeyeceğini belirterek, bu konuda rusya devlet başkanı vladimir putin ile defalarca görüştüğünü anlattı. putin’in 5 yıl önce kendisine "esed’in kötü biri olmadığını ve en azından düzeni koruduğu sürece, zalimliğine rağmen ülkeyi yönetmeyi sürdürmesini" önerdiğini aktaran obama, yanıt olarak, bir devlet başkanına ülkesindeki halkın büyük çoğunluğunun karşı çıkması durumunda bu kişinin iyi biri olmayacağını söylediğini ifade etti. obama, "5 yıl sonra ben haklıydım" dedi.

esed'in halkın gözünde meşruiyetini kaybettiği için görevden ayrılması gerektiğini vurgulayan obama, "eğer esed daha önce, kişisel olarak kendinin ülkesinin tamamından daha önemli bir kişi olmadığına karar verseydi, bu siyasi dönüşüm süreci çok daha basit olurdu. ancak şimdi çok daha zor" diye konuştu.

"işid tehlikeli olmaya devam edecek"

obama, suriye'de ateşkes girişiminin, birinci öncelikleri olan işid ile mücadeleye odaklanılmasını sağlayacağını dile getirerek, "bu zor, zahmetli bir süreç olacak ancak buna kestirme bir yol yok" dedi.

barack obama, işid'i, kontrol ettikleri bölgeyi kısıtlayarak ve finansal kaynaklarını keserek yeneceklerini belirtti. bu konuda belli bir noktaya geldiklerini ifade eden obama, "tehlikeli olmaya devam edecekler. bölgelerini kısıtlıyor olsak da herhangi bir savaşta olabileceği gibi işid de tehlikeli olmaya devam edecek" diye konuştu.

ABD Başkanı Barack Obama

[[Fotoğraf: Reuters]]

"esed olduğu sürece..."

işid'i tamamen ortadan kaldırmak için bulunduğu bölgelerde düzenli bir hükümetin olması gerektiğini ve suriye'de de bunun ancak esed'siz bir yönetimle olabileceğini yineleyen obama, sözlerini şöyle sürdürdü:

"(terörizm) hâlâ afganistan, pakistan ve yemen gibi bölgelerde bulunmakta. bizim uzun vade planımız bu bölgelerde düzeni sağlayarak, onların korunaklı bölgelerini ellerinden almak. suriye'de de bunu yapmak için sivil savaşın bitmesi gerekiyor. gerçek bir hükümetin kontrolü sağlaması gerek, bu konuda ise benim ve uzmanların net görüşü esed'in olduğu sürece suriye'de bu düzenin sağlanamayacağıdır."

suriyeli muhalifler heyeti oluşturdu

suriyeli muhaliflerin kurduğu müzakere yüksek komisyonu da, esed rejimiyle görüşmeler yapacak heyeti oluşturdu.

komisyon başkanı riyad hicab, suudi arabistan'ın başkenti riyad'da düzenlediği basın toplantısında, geçiş dönemine başlanması amacıyla müzakere heyetinin oluşturulduğunu duyurdu.

heyetin, riyad'da 9-10 aralık'ta yapılan toplantıdan çıkan kararlar doğrultusunda oluşturulduğunu belirten hicab, "muhalifler, müzakere heyetlerinin kurulduğunu ve esed'siz siyasi çözüm sürecinin gerçekleşmesi için uluslararası camiayla işbirliği yapmaya hazır olduğunu ifade etmektedir" dedi.

hicab, bm suriye özel temsilcisi staffan de mistura'ya müzakere prosedürü, heyette bulunan delegelerin sayısı ve müzakere süreciyle ilgili bir mesaj gönderdiklerini ifade etti.

[[Fotoğraf: Reuters / Arşiv]]

18 aylık somut takvim

abd ve rusya dışişleri bakanları moskova'da suriye ve ukrayna'yı konuşmak için 15 aralık’ta bir araya gelmişti. lavrov, "bu aşamada 30 ekim ve 14 kasımda viyana'da mutabık kalınan konuları birleşmiş milletler (bm) güvenlik konseyi seviyesinde onaylanması için karar verdik. uluslararası suriye'ye destek grubu toplantısının 18 aralık'ta new york'ta bakanlar seviyesinde yapılmasını doğru bulduk. görüşme sonrası tüm üyelerin onayı ile viyana'da kabul edilen ilkeleri güvenlik konseyi kararına sunabileceğimizi ümit ediyoruz" diye konuşmuştu.

viyana’da varılan "18 aylık somut takvim" çerçevesinde 1 ocak’tan itibaren rejim ile muhalifler arasında müzakereler başlatarak bir geçiş hükümeti oluşturulması öngörülmüştü.

katılımcı ülkeler, ilk 6 ay içinde bir geçiş hükümeti kurulmasını ve 18 ay içinde de suriye'de seçimlerin yapılmasını planlamıştı.

suriyeli muhalifler, iç savaşı diplomatik yollardan çözebilmek adına 9-10 kasım'da riyad'da düzenlenen toplantıda, rejimle müzakere için yüksek komisyon kurulması, beşşar esed'in geçiş döneminin başlamasıyla birlikte yönetimi bırakması ve yeni yönetim kurumlarının oluşmasının ardından muhalif siyasi oluşumların feshedilmesi konusunda anlaşmıştı.

suriyeli silahlı muhaliflerden 11, smdk'dan 9, bağımsız 8, suriye ulusal konseyi'nden 6 kişinin yer aldığı komisyonun dün düzenlenen toplantısında başkanlığa eski başbakan riyad hicab getirilmişti. 

kaynak: reuters, afp, aa