cevad zarif'in ankara programında cumhurbaşkanı erdoğan, başbakan davutoğlu ve dışişleri bakanı mevlüt çavuşoğlu ile görüşme vardı. ancak pazartesi akşam geç saatte ziyaretin ileri bir tarihe ertlenediği türk dışişleri'ne bildirildi. ertelemenin sebebiyle ilgili taraflar henüz bir açıklama yapmazken, iran dışişleri'nden gün içinde bir açıklama bekleniyor.

suriye ve irak konusunda farklı politikalara sahip iki ülke arasında son üst düzey temas 5 ağustos’ta gerçekleşti. cumhurbaşkanı erdoğan ile iran cumhurbaşkanı hasan ruhani telefonda görüştü. görüşmede erdoğan ruhani’ye, “esed görevde kaldığı sürece suriye’ye istikrar gelmeyecek” derken ruhani, ‘bazı konularda görüş ayrılıkları söz konusu olsa da ikili ilişkileri güçlendirmeye büyük önem verdiklerini’ söyledi. erdoğan son olarak nisan ayında tahran'a resmi bir ziyaret gerçekleştirmişti. 

suriye konusunda görüş ayrılığı sürüyor

suriye’de dört yıldan fazladır süren savaşta iran ve türkiye’nin pozisyonları farklı. tahran suriye devlet başkanı beşşar esed’i desteklerken, ankara ise esed’in meşruiyeti kalmadığını ve esed’le herhangi bir çözümün mümkün olmadığı görüşünde. abd ve avrupa ülkelerinin çoğu da esed’in meşruiyetinin kalmadığı söylüyor. rusya ise iran gibi esed’e destek veriyor.

bugüne kadar suriye krizine diplomatik çözüm arayışlarında iran masada olmazken, rusya ile görüşmeler sürdü. ancak iran’ın p5+1 ülkeleriyle yıllardır süren müzakereleri sonuçlandırması ve bir anlaşma imzalamasının ardından, özellikle abd’den, suriye krizinin çözümünde iran’ın da rol oynaması gerektiği yönündeki açıklamalar arttı. bunun öncelikli şartı ise değişmedi; iran’ın esed’e verdiği desteği çekmesi.

6 ağustos’ta düzenlediği basın toplantısında abd dışişleri bakanlık sözcüsü mark toner şunları söyledi:

“eğer iran yapıcı bir rol oynayacaksa bu, esed rejimini desteklemeyen bir şey olmalı. burada tüm kötülüklerin kökeni esed rejiminden geliyor. dolayısıyla rejime örtülü veya açık herhangi bir destek başarısız bir girişim olur.”

‘iran süreçten dışlanmamalı’

işid’e karşı küresel mücadelede koalisyonun başını çeken abd ile türkiye de temmuz ayında suriye’nin kuzeybatısında işid’den temizlenmiş bir bölge yaratma konusunda anlaştı. bölgede işid ile savaşan suriyeli ılımlı muhalefetin havadan destekleneceği operasyonda öncelikli hedef işid’in kaynaklarını kesmek.

türk dışişleri bakanı mevlüt çavuşoğlu bu gelişmelerin ardından “daeş konusunda hiçbir ülkenin farklı görüşü yoktur” dedi ve siyasi çözüm konusunda rusya ya da iran'ın süreçten dışlanmaması gerektiğini belirtti.

suriye dışişleri bakanı tahran’daydı

koalisyon ülkeleri, işid’e yönelik mücadelede iran’ın da rol oynaması gerektiğini dile getirirken, sorunun kaynağıyla ilgili ciddi görüş ayrılığı bulunması bunu zorlaştırıyor. türkiye ve koalisyon ülkeleri esed rejiminin radikal gruplara ortam yarattığını belirtirken, iran ise, devrim muhafızları ordusu, şii milisler ve hizbullah aracılığıyla esed rejimine sahada destek vermeye devam ediyor.

suriye rejiminin dışişleri bakanı velid muallim 5 ağustos’ta gerçekleştirdiği tahran ziyaretinde cumhurbaşkanı ruhani ile bir araya geldi. ruhani görüşmede ‘bazı devletlerin bu ülkeye müdahaleleri’ olduğunu dile getirdi ve suriye rejimine verdiği desteği de yineledi.

türkiye ziyareti öncesi tahran’da muallim ile bir araya gelen zarif de suriye’deki krizin tek çözümünün siyasi ve diplomatik yol olduğunu söyledi.

zarif bir hafta önce de bağdat ziyareti sırasında "aramızda bazı ihtilafların olmasına rağmen türkiye'deki dostlarımızla bölgesel konuları konuşuyoruz" demişti.

kaynak: al jazeera, anadolu ajansı, reuters