aktivistler, işsizlik, yoksulluk ve yolsuzlukları protesto etmek için 30 yıldır iktidarda olan hüsnü mübarek’e karşı eylem çağrısında bulundu.

25 ocak: polis güçlerini anma gününde, çok sayıda mısırlı sokaklara döküldü ve bugün “öfke günü” olarak ilan edildi.

binlerce gösterici kahire’nin merkezinden başlayarak, iktidardaki ulusal demokrasi partisi’nin merkezine, dışişleri bakanlığı’na ve devlet televizyonuna yürüdü. benzer gösteriler ülke çapında diğer şehirlerde de görüldü.

sessiz geçen bir kaç saatin ardından polis ve göstericiler çatıştı. polis “defol mübarek” diye haykıran göstericilere göz yaşartıcı bomba ve tazyikli su ile saldırdı.

bir görgü tanığı, iskenderiye’de, nil nehri deltası şehirleri olan mansura ve tanta şehirlerinde ve güney şehirleri olan asvan ve asyut’ta gösterilerin başladığını bildirdi.

ülkede protestoların başlamasından birkaç saat sonra içişleri bakanlığı, yayımladığı bir bildiride kargaşa ve gösterilerden müslüman kardeşleri sorumlu tuttu. mısır’da tüm faaliyetleri yasaklı olan ve en büyük muhalefet grubunu oluşturan müslüman kardeşler bu iddiayı yalanladı.

protestolar büyük ölçüde facebook ve twitter gibi sosyal paylaşım sitelerinden duyuruldu.

içişler bakanlığı, hükümet karşıtı gösterilerde üç protestocu ve bir polis memurunun öldüğünü bildirdi.

26 ocak: gösterilerin ikinci gününde kahire’de bir görgü tanığı, göstericilerin taş ve el bombasıyla saldırıya geçtiğini, bir protestocu ve bir polisin öldüğünü bildirdi.

kahire’de polis göstericilere için göz yaşartıcı bomba, tazyikli su ve copla saldırdı. görgü tanıkları havaya ateş açıldığını da belirtti.

polis ve göstericilerin çatıştığı süveyş, kanlı saldırılara sahne oldu.

süveyş’te bir sağlık görevlisi 55 protestocu ve 15 polisin yaralandığını bildirdi.

abd başkanı barack obama’nın (beyaz saray) sözcüsü robert gibbs, gazetecilere yaptığı açıklamada hükümetin mısır halkının evrensel insan haklarına saygı duyarak bir çözüm oluşturma yoluna gitmesi gerektiğini belirtti. arap ligi genel sekreteri amr musa ise “arap halkı bıkkın ve öfkeli” diye belirtti.

27 ocak: bm uluslararası atom enerjisi kurumu’nun eski başkanı muhammed el baradey gösterilere katılmak için mısır’a geldi.

el baradey, eğer talep edilirse bu “geçiş dönemine önderlik” edebileceğini belirtti.

bu esnada, gösteriler ülke çapında devam ediyordu. yüzlerce kişi tutuklandı.  ancak protestocular taleplerine yanıt verilene dek kadar gösterilere devam edeceklerini belirttiler.

protestocular, kahire yakınlarında polisle çatıştı.  süveyş’te de şiddet gösterileri devam etti. şeyh zuveyd’e ait bir bölgede kuzey sina’da yüzlerce bedevi ve polis silahlı çatışmaya girdi. 17 yaşında bir genç hayatını kaybetti.

ismailiye’de yüzlerce protestocu polisle çatışmaya girdi.

avukatlar, iskenderiye ve kahire’nin kuzeyinde protesto gösterileri düzenlediler.

facebook, twitter ve bbm (blackberry messenger) servisleri engellendi.

28 ocak: cuma namazının ardından devasa bir protestoya hazırlanan ülkede internet ve cep telefonu mesajlaşma hizmetleri kesildi.

abd haber ajansı, planlanan protesto gösterilerinin saatler öncesinde kahire’de stratejik konumlarda terörle mücadele ekiplerinin konuşlandığını belirtti.

içişleri bakanlığı da çok “katı önlemler” alındığını belirterek uyarıda bulundu.

bu esnada, muhalefet müslüman kardeşler’in bir avukatı, örgüte mensup 20 kişinin bir gecede tutuklandığını bildirdi.

polis ve göstericilerin çatıştığı mısır’da gergin anlar yaşandı.

süveyş kanalı’nda 11 sivil öldürülürken 170 kişi yaralandı. ülke çapında en az 1.030 kişi yaralandı.

ordu, kahire, süveyş ve iskenderiye sokaklarına çıktı. ancak polis ve protestocular arasındaki çatışmaya müdahale etmedi.

mübarek’in hükümeti feshettiğini ilan etmesine rağmen saldırılar bütün gece boyunca devam etti.

29 ocak: gece yarısından sonra yaptığı konuşmada mübarek, kabineyi görevden aldığını ancak kendisinin iktidardan çekilmeyeceğini belirtti. hüsnü mübarek’in nerede saklandığını kimse bilmiyordu.

mısır ordusu kahire’nin önemli müzelerini ve paha biçilmez sanat eserlerini yağmacılardan korudu. bu sanat eserlerinin arasında kral tutankhamun’un altın maskesi de yer alıyordu.

her yıl milyonlarca turistin akınına uğrayan mısır müzesi bir gece önce hükümet karşıtı protestocuların ateşe verdiği parti merkezlerinden sıçrayan alevlerle yanma tehlikesi ile karşı karşıya kaldı.

kahire’nin merkezindeki tahrir meydanı’nda binlerce hükümet karşıtı gösterici, ordunun ateş açmasına rağmen dağılmadı.

mübarek, otuz yıllık iktidarı boyunca ilk kez bir cumhurbaşkanı yardımcısı atadı. mübarek’e olan yakınlığı ile tanınan ve ülke istihbaratının başındaki isim olan ömer süleyman cumhurbaşkanı yardımcısı olarak atandı.

al jazeera televizyonu, ordunun kıyı şehri şarm el şeyh’de konuşlandığını bildirdi.

süveyş kanalı’nda bulunan bir al jazeera muhabiri şehrin “korkunç bir gece”ye tanıklık ettiğini, ancak sokaklarda ilk gün olduğu kadar seslerin yükselmediğini bildirdi.

britanya, fransa ve almanya liderleri berlin’de yaptıkları açıklamalarda mısır’da meydana gelen olaylar ile ilgili oldukça endişeli olduklarını belirttiler.

körfez işbirliği konseyi ise “istikrarlı bir mısır” istediklerini belirtti.

kahire’deki abd elçiliği, vatandaşlarına bir an önce ülkeyi terk etmelerini söyledi. britanya yetkilileri ise gerekli olmadığı müddetçe vatandaşlarının mısır’a gitmemesini tavsiye etti.

30 ocak: binlerce protestocu kahire’nin merkezindeki tahrir meydanı gösterilerine devam etti.

el baradey meydanda kalabalığa seslenirken “başladığımız işin geri dönüşü yok” dedi. meydanda bulunan kalabalık bu seslenişi coşkuyla karşıladı.

kahire’deki abd elçiliği’nin, mısır’da bulunan vatandaşlarına en kısa sürede ülkeyi terk etme çağrısında bulunmasının ardından türkiye de mısır’da bulunan vatandaşlarını alması için bir uçak göndereceğini açıkladı.

31 ocak: mübarek, istifasını isteyen kalabalığa rağmen geri adım atmayacağını bildirdi. göstericiler, ordunun direttiği sokağa çıkma yasağına meydan okumaya devam etti. tahrir meydanı’nda 250.00 kişi toplandı ve yüzlerce kişi iskenderiye’ye doğru yürümeye başladı.

birçok habere göre mısır’da internet erişimi sağlanamadı.

mısır’ın yeni cumhurbaşkanı yardımcısı, muhalefet partileriyle anayasal reformların bir an önce gerçekleştirilmesi adına diyaloğa geçme sözü verdi.

çeşitli siyasi ve coğrafi gruplara ait pek çok kişi tahrir meydanı’ndan ayrılmayarak, burada kamp kurdu.

beyaz saray, “mısır’ın içinde bulunduğu bu kargaşanın çözülmesi için halk ile anlaşma yoluna gidilmelidir” şeklinde bir açıklamada bulundu. beyaz saray sözcüsü robert gibbs, “mısır’da yaşanan krizin atamalar ile bir ilgisi yoktur söz konusu olan eylemlerdir. hükümet halkın talep ettiği özgürlükleri gerçekleştirmelidir” açıklamasında bulundu.

muhalif gruplar, "milyonların yürüyüşü" ve salı günü başlayan protestoların birinci haftasını anma amaçlı genel grev çağrısında bulundular. bu esnada ordu ise göstericilere karşı güç kullanmayacağına dair garanti verdi.

ab, mısır’da özgür ve adil bir seçim yapılması çağrısında bulundu.

ülke ’de olayların şiddetlenmesi ile birlikte dünya çapındaki yatırımcılar önemli ölçüde sermayelerini geri çekmeye devam ettiler.

mübarek, yeni kabinesini devlet televizyonundan duyurdu. mahmut vegdi, kabinede içişleri bakanı olarak yemin etti.

kahire’de tutuklanan altı al jazeera muhabiri serbest bırakıldı.

reuters’ın haberine göre, “arabistanlı lawrence” rolü ile bilinen mısırlı aktör ömer şerif de hüsnü mübarek’in artık geri çekilmesi gerektiğini söyledi.

abd’den ledger-enquirer’ın haberine göre, abd eski başkanı jimmy carter mısır’daki kargaşayı “dünyayı çalkalayan olay” olarak değerlendirdi ve hüsnü mübarek “gitmek zorunda kalacak” diyerek sözlerine devam etti.

haaretz gazetesinin haberine göre, israil üst düzey yetkilileri, bölgede istikrarın korunması için hüsnü mübarek’e yönelik eleştirilerin durdurulması çağrısında bulundu.

mübarek, yeni başbakan ahmet şefik’e hükümet ödeneğini korumasını ve fiyatları düşürmesini söyledi.

al jazeera televizyonu, arap bölgesinde daha önce hiç bu kadar yayın sinyallerinin kesilmediğini belirtti.

1 şubat: mübarek, televizyon konuşmasında, gelecek seçimlerde aday olmayacağını ancak görevi bırakmayı reddettiğini belirtti.

anayasal reform sözü veren mübarek özellikle de cumhurbaşkanı olmayı imkansız kılan 76. madde üzerinde durulacağını belirtti. mübarek ayrıca ekonominin düzeltileceğini ve iş imkanlarının arttırılacağı yönünde açıklamalar yaptı.

protestolarda yer almak için kahire’ye geri dönen mısırlı muhalif muhammed el baradey, mübarek’in bu açıklamasını iktidarını sürdürmeye yönelik bir aldatmaca olarak nitelendirdi.

kifaye (yeter) adlı muhalif hareketten abdülhalim kandil, mübarek’in iktidarda altıncı döneme talip olmama tavizini yetersiz buldu.

abd başkanı barack obama, vatanseverlik sorumluluğu içinde davranan ve barışçı gösterilere izin veren mısır ordusunu takdir etti. ardından sözlerine “mısır halkı özgür iradesiyle liderini belirleyecektir” şeklinde devam etti.

al jazeera muhabirinin bildirdiği üzere, bu konuşmadan kısa bir süre sonra iskenderiye’de mübarek yanlısı ve yönetim karşıtı gruplar arasında çatışma çıktı.

mısır eski cumhurbaşkanı cemal abdül nasır’ın oğlu halid abdül nasır da tahrir meydanı’nda gösterilere katıldı.

muhalefet vafd partisi’nin sözcüsü mutah salah ed din “değişim için yeni ulusal koalisyon oluşturulmaktadır” açıklamasında bulundu.

sayıları 1 milyonu aşan çok sayıda gösterici, kahire’nin merkezindeki tahrir meydanı’na akın etti. süveyş ve iskenderiye sokakları da dahil olmak üzere binlerce kişi mısır sokaklarını doldurdu.

2 şubat: hüsnü mübarek rejimine karşı düzenlenecek diğer gösterilerin hazırlığına başlandı. ordu tahrir meydanı ve diğer stratejik bölgelerde konuşlanmaya devam etti.

google, ‘speak2tweet’ teknolojisini mısır için geliştirdi.

los angeles times’ın haberine göre, girişimci hadid habbab bir hafta önceki gösteriler sırasında kayıplara karışan, google’da yönetici olarak görev yapan arkadaşı vail ganim’in bulunması için gönüllülerden yardım istedi.

iskenderiye’de rejim yanlısı ve karşıtlarının arasında çatışmalar başladı. gösterileri engellemek için uygulanan ve beş gün süren internet yasağı kısmen de olsa kaldırıldı.

mısır’ın yeni atanan cumhurbaşkanı yardımcısı, muhalif gruplarla görüşmeye başlamadan önce hükümet karşıtı gösterilerin sona ermesi gerektiğini belirtti.

kahire’nin merkezindeki tahrir meydanı’nda çatışmalar şiddetlendi. aralarında ağır yaralıların da bulunduğu 1.500 kişi yaralandı. günün sonunda reuters haber ajansı yetkililerin ağzından en az üç kişinin öldüğünü bildirdi.

demokrasi yanlısı protestocular, ordu’nun mübarek yanlısı göstericilere tahrir meydanı’na sopa ve bıçaklarla girmesine izin verdiğini belirttiler.

3 şubat: kahire’den bildirildiği üzere tahrir meydanı’nda hükümet karşıtı göstericilere açılan ateş sonucunda en az beş kişi hayatını kaybederken birçok kişi yaralandı.

ardı arkası kesilmeyen makineli tüfek ve silahlı saldırılar yerel saate göre saat 4’te başladı ve 1 saatten fazla sürdü.

4 şubat: binlerce hükümet karşıtı protestocu “kritik cuma” adını verdikleri bu günde tahrir meydanı’nda toplandı.

toplu gösterilerin ve kargaşanın 11. gününde göstericilerin söylediği şarkılar tüm meydanda yankılanıyordu. halk hüsnü mübarek’in istifasını istemeye devam etti.

5 şubat: tahrir meydanı’nda kalan binlerce kişi, ordunun meydanı boşaltma girişimi konusunda endişeliydi.

protesto ve çatışmaların 11. gününde ölü sayısı tam olarak belirlenemedi.

mısır sağlık bakanlığı on bir kişinin yaşamını yitirdiğini belirtirken, bm kaynakları gösterilerin başlamasından bu yana ölü sayısının 300 civarında olduğunu iddia etti. bunun yanı sıra haber ajansları iskenderiye, süveyş ve kahire’de bulunan morglarda 150’den fazla kişi olduğunu bildirdi.

reuters, mısır’ın devlet televizyonundan yaptığı bir alıntıda, “teröristler kuzey sina’da bulunan israil-mısır gaz boru hattını hedef aldı” şeklinde bir ifade kullandı.

aralarında hüsnü mübarek’in oğlu cemal mübarek’in de bulunduğu ulusal demokratik parti liderleri görevlerinden istifa etti. parti’nin yeni genel sekreteri olarak göreve husam bedravi getirildi.

6 şubat: müslüman kardeşler, yaptıkları açıklamada halkın taleplerinin ne denli ciddiye alındığını görebilmek için hükümetle müzakerelere katılmaya karar verdiklerini belirttiler.

bankalar üç buçuk saatliğine açıldı. polis kahire’de huzur sağlamak için sokaklara geri döndü.

al jazeera muhabiri eymen muhyiddin, mısır ordusu tarafından gözaltına alındı. sosyal ağlar üzerinden destekçilerinin de itirazı le 7 saat sonra serbest bırakıldı.

tahrir meydanı’nda gösteriler devam etti. mısır müzesi yakınlarında ordunun havaya ateş açtığı bildirildi.

abd dışişleri bakan’ı hillary clinton mısır başbakanı ahmet şefik ile görüşmesinde mısır halkının meşru isteklerinin yerine getirilmesini, şiddet olaylarının yanı sıra aktivist ve gazetecilerin tutuklanmasına bir son verilmesini konusunda ısrar etti.

7 şubat: tahrir meydanı’nda kamp yapan binlerce gösterici dağılmayı reddetti. bankalar yeniden açılırken okullar ve borsa kapalı kalmaya devam etti.

polis ve protestocular arasında çıkan çatışmayı çekerken vurulan ahmet mahmut için simgesel bir cenaze töreni düzenlendi. protestocular bu olayla ilgili soruşturma açılmasını istediler.

hükümet, öfkeli kalabalığı yatıştırmak için çalışan ve emekli maaşlarına yüzde 15 oranında zam yaptığını duyurdu. 

siyasi eylemci ve google’ın mısır’da bulunan yetkililerinden vail ganim serbest bırakıldı. bazı çevreler gonim’i demokrasi yanlısı bu hareketin lideri olarak görüyor.

8 şubat: protestocular çadır kente dönüşen tahrir meydanı’nda toplanmaya devam ettiler. bunun yanısıra parlamentonun önünde de gösteriler devam etti.

şehir, gelmiş geçmiş en şiddetli gösterilere tanıklık etti. aktivist vail ganim’in serbest bırakılmasının ardından şehre yurt dışından da birçok mısırlı akın etti.

cumhurbaşkanı yardımcısı ömer süleyman “hükümet bu protestolara daha fazla tahammül edemez” uyarısında bulundu.

ayrıca oluşturulan komitelerin yasama ve anayasal düzene ilişkin birçok reform yapacağını duyurdu.

bm genel sekreteri ban ki-moon, mevcut krizi aşabilmek için barışçıl görüşmelerin yapılması gerektiğini belirtti.

9 şubat: işçi sendikaları da protestolara katıldı. bir kısım mübarek’in istifasını isterken diğer bir kısım ise maaş artışı istedi. ülke çapında büyük gösteriler düzenlendi.

ünlü pop sanatçısı tamer hüsnü tahrir meydanı’na geldi. ancak protestocular tarafından öfke ile karşılandı. tamer hüsnü, daha öncesinde hüsnü mübarek’in ödünler verdiğini öne sürerek protestoculara meydanı terk etme çağrısında bulunmuştu.

mısır devlet televizyonu’nun haberine göre, aralarında müslüman kardeşler üyelerinin de bulunduğu 34 siyasi tutuklu salı günü serbest bırakıldı.

insan hakları gözcüsü ’nün bildirdiği üzere, demokrasi yanlısı yürüyüşlerin başlangıcından bu yana 302 kişi hayatını kaybetti. mısır hastanelerinin kayıtlarına göre ölü sayısı kahire’de 232, iskenderiye’de 52 ve süveyş’te 18 olarak belirlendi.

mısır güvenlik güçlerinden alınan bilgiler doğrultusunda reuters bir gece önce vadi el cedid sokaklarına dökülen 3.000 protestocunun polisle çatışmasının ardından açılan ateş sonucu birçok protestocu yaralanırken bir kişinin de öldüğünü bildirdi.

sağlık görevlilerinden alınan bilgiler doğrultusunda afp (fransız basın ajansı), iki gündür devam eden çatışmalarda beş kişinin öldüğünü, yüz kişinin yaralandığını bildirdi.

çarşamba günü el-arabiya televizyonu’na konuşan mısır eski dışişleri bakanı ahmet abdül geyt, “karmaşa durumunda ordu müdahale edebilir”, açıklamasında bulundu.

ahmet abdül geyt, abd’nin pbs kanalına verdiği bir röportajda abd’nin mısır’daki kargaşaya ilişkin ilk yorumuna “öfkeli” olduğunu belirterek, obama yönetiminin siyasi geçişe ilişkin tavsiyesini faydasız olarak değerlendirdi.

10 şubat: yeni atanan kültür bakanı cabir usfur istifa etti. ailesi istifanın sebebini sağlık problemleriyle ilişkilendirirken mısır’ın günlük gazetesi el ahram’ın haberine göre aynı zamanda yazar olan usfur, bu görevi kabul ettiği için meslektaşlarının eleştirilerine maruz kaldı. cabir usfur, kabinenin tek yeni yüzüydü.

mısır başbakanı geçen hafta gerçekleşen olaylara ilişkin “gayrimeşru eylemler” ile ilgili kanıt toplaması için bir komite oluşturdu. komite, halktan ve sosyal örgütlerden topladığı bilgileri cumhuriyet başsavcısına sunacak.

mısır ceza mahkemesi üç eski bakanın ülkeyi terk etmesini engelleme kararı çıkardı. ayrıca hükümet bu bakanların malvarlıklarını dondurdu.

mısır’ın wadi al-jadid (yeni vadi) şehrinde bir polis amirinin işine son verildi. protestoculara ateş açılmasını emreden bir komiser ise yargılanmak üzere tutuklandı.

istifa edeceği yönünde söylentiler dolaşırken, mübarek halka televizyondan seslenerek, “tüm kalbiyle” sözünü tutacağını, eylül’de gerçekleşecek olan bir sonraki seçimlere aday olmayacağını ve “barışçıl geçiş dönemi”nde sorumluluklarını yerine getirmeye devam edeceğini belirtti.

tahrir meydanı’nda mübarek’in eylül ayına kadar iktidarda kalacağını duyan halk bu açıklama karşısında çılgına döndü.

protestocular, tepkilerini ayakkabılarını çıkararak dile getirdiler. protestocular bu isyana ordunun da katılmasını istedi.

11 şubat: on binlerce kişi öfke içerisinde mısır sokaklarına dökülürken hüsnü mübarek istifasını verdi ve yetkilerini orduya bıraktı.

cumhurbaşkanı ömer süleyman, bu haberi saat 4’de duyurdu.

sabahın erken saatlerinde protestocular kitleler halinde kahire’de bulunan devlet televizyonuna ve heliolopis’de bulunan cumhurbaşkanlığı köşküne doğru yürümeye başlamıştı.

12 şubat: sabahın erken saatlerinde insanlar kutlama yapmak için tahrir meydanı’na indi. demokrasi yanlısı protestocular meydanı temizlemeye başladılar.

geçici olarak yönetimi elinde bulunduran ordu iktidarı yeni seçilecek olan sivil hükümete vereceğine dair söz verdi.  ayrıca 1979 yılında israil ile imzalanmış olan barış anlaşması da dâhil olmak üzere mısır’ın bütün uluslararası anlaşmalara sadık kalacağını taahhüt etti.

devlet televizyonu, mübarek’in istifa etmeden önce görevden aldığı eski başbakan ahmet nazif de dahil olmak üzere birçok eski bakana yurt dışına çıkma yasağı uygulandığını bildirdi.

13 şubat: askerler tahrir meydanı’nda bulunan protestocuları dağıtmaya başladı ve çadırların kaldırılmasını istedi. protestoların başladığı günden bu yana tahrir meydanı’nda trafik ilk defa aktı.

mübarek’in iktidarda iken göreve atadığı kabine sözcüsü, kabinede çok büyük bir görev değişikliğine gidilmeyeceğini ve gelecek aylarda siyasi geçişin nasıl gerçekleştiğinin denetleneceğini belirtti.

yaklaşık 2.000 polis hem maaş artışı talep etmek hem de edinmiş oldukları kötü ünden kurtulmak için içişleri bakanlığı’nın önünde protesto gösterileri düzenledi.

diğer devlet görevlileri ve bankacılar iskenderiye ve diğer şehirlerde protesto gösterileri düzenledi.

14 şubat: bazı protestocular tahrir meydanı’nı terk ederken bazıları ise polisi protesto etmek için meydanı terk etmedi.

polis, ambulans şoförleri ve diğer işçiler farklı gösteriler düzenledi.

ordu yönetimi “5 no’lu tebliğ”i yayınlayarak genel grevi eleştirdi ve halkı milli dayanışmaya çağırdı. ayrıca ekonominin canlanabilmesi için işçileri üstlerine düşeni yapmaları konusunda uyardı.

kaynak: al jazeera