gazetecileri koruma komitesi’nin (cpj) hazırladığı rapora göre, 1 aralık 2011 itibariyle dünyada 179 yazar, editör ve foto muhabiri tutuklu bulunuyor.

dünya toplamına bakıldığında bunun 1996 yılında beri kaydedilen en yüksek sayı olduğu belirlendi. raporda, 1996 yılında 185 olan olarak belirlenen tutuklu gazeteci sayısının bu kadar yüksek olmasının nedeni türkiye’nin o dönemde kürt kökenli gazetecilere uyguladığı baskıcı politikalara bağlandı.

tutuklu gazeteci sayısı 2010’da 145 iken, artış en çok ortadoğu ve kuzey afrika’da gözlendi.

raporda bu gazetecilerin onlarcasının suçları belli olmadan tutuklandığı, çoğunun da gizli cezaevlerinde tutulduğu belirtildi.

tutuklu gazeteciler dayanışma platformu (tgdp) türkiye’de tutuklu gazeteci sayısını 65 olarak gösterirken, cpj’nin 2011 listesinde türkiye’den yalnızca sekiz gazeteciye yer vermesi soru işareti yarattı

al jazeera’nin e-posta aracılığı ile görüştüğü cpj yetkilileri, listeye yalnızca gazetecilikle ilgili yaptıkları herhangi bir eylemden dolayı (haber, makale ya da konuşma) cezaevinde bulunan gazetecilerin dâhil edildiğini, hapishanede bulunma sebebinin gazetecilikle ilgili bir eylem olup olmadığı kanıtlanamayan isimlerin ise listeye alınmadığını belirtti.

iran birinci sırada

ortadoğu ve kuzey afrika’da şu anda tutuklu bulunan 77 gazeteci ise toplam sayının yüzde 45’ini oluşturuyor.

iran 42 tutuklu gazeteci ile listenin en başındaki ülke olurken, komite bunun nedenini iki yıl önce gerçekleşen tartışmalı başkanlık seçimlerinin ardından basına karşı uygulanmaya başlayan ‘sindirme politikaları’na bağladı.

iran’ı 28 tutuklu gazeteci ile eritre ve 27 tutuklu gazeteci ile çin izledi.

1990’dan bu yana her yıl düzenli olarak hazırlanan raporlar göz önüne alındığında şimdiye kadar amerika birleşik devletleri’nde yaptığı iş nedeniyle cezaevine girmiş bir tek gazeteci bulunmadığı belirlendi.

toplam sekiz gazetecinin tutuklu bulunduğu avrupa ve orta asya’daki rakamlarda yıllar içinde azalma gözlendiği tespit edildi.

türkiye’den sekiz gazeteci

burma, vietnam ve suriye’nin ardından sekiz gazetecinin tutuklu bulunduğu türkiye, listede yedinci sırada yer aldı.

ortadoğu ve kuzey afrika’daki tutuklu gazeteci sayısının bir yıl içerisinde yaklaşık yüzde 50 oranında arttığı belirtilen raporda, bu artışın yalnızca baskıcı rejimler ile yönetilen suriye gibi ülkelerde mevcut olmadığı, demokrasi ile yönetilen türkiye’de de cpj’nin araştırmayı sürdürdüğü sırada sekiz gazetecinin tutuklu bulunduğunun altı çizildi.

türkiye’de, geçmişteki eylemlerinden dolayı kürt kökenli editör ve yazarların ceza evinde tutulurken, yetkililerin son zamanlarda ana akım medyada görev yapan araştırmacı gazetecileri de hedef almaya başladığı belirtildi.

raporda ayrıca “türkiye’deki tutuklu gazeteciler arasında hükümetin eksiklerini eleştirel bir gözle araştıran gazeteciler ahmet şık ve nedim şener de bulunuyor” denildi.

raporda bilgi üniversitesi öğretim görevlisi ve blog yazarı erkan saka’nın “bu iki gazetecinin tutuklanmasının ardında tüm gazeteciler için durum daha tehditkâr bir hale geldi. artık daha çok oto-sansür uygulanıyor” sözlerine de yer verildi.

tutuklu gazeteciler vedat kurşun (azadiya welat gazetesi), barış açıkel (devrim yolunda işçi köylü gazetesi), ahmet birsin (gün tv), bedri adanir (hawar gazetesi ve aram yayın evi ), hamdiye çiftçi (dicle haber ajansı), ozan kilinc (azadiya welat gazetesi), ahmet şık (serbest yazar), nedim şener (posta gazetesi) hakkında rapor kapsamında detaylı bilgi verildi.

kötü muamele görenler var

cpj raporunda gazetecilerin çoğunluğunun ‘vatan ihanet’, ‘hükümeti devirme’ ve ‘ulusal çıkarlar karşı gelme’ gibi ‘devlete karşı işlenen suçlar’ kapsamında cezaevinde bulundurulduğunu ifade edildi.  araştırmaya göre, tüm dünyada bu suçlardan dolayı tutuklu olan 79 gazeteci bulunuyor.

araştırmada suçu belirlenmeden ya da yargı sürecinden geçmeden cezaevinde tutulan gazeteci sayısının da 2011 yılında artış gösterdiği belirtildi.

buna göre, toplam tutuklu gazeteci sayısının üçte birinden fazlasının (65 kişi) hangi sebepten dolayı tutuklu bulunduğu açıklanmıyor, çoğunluğu yeri bilinmeyen cezaevlerinde, avukatları ve aileleri ile görüşmelerine izin verilmeden tutuluyor.

kötü muamele ve işkenceye maruz kalan gazetecilerin de olduğu belirten raporda, resmi olmayan rakamlara göre en az altı gazetecinin gözaltında gördüğü kötü muamele nedeniyle hayatının kaybettiği ifade edildi. cpj bu konuda ayrı bir rapor üzerinde çalışıyor. 

kaynak: al jazeera