gürcistan’ın bugün yer aldığı topraklar, hristiyanlık öncesi dönemde kolhis ve kartli iberya krallıklarının hüküm sürdüğü bölgeydi. güney kafkasya'da, karadeniz’in doğusunda yer alan gürcistan, avrasya jeopolitiğinin önemli unsurlarından. türkiye, azerbaycan, ermenistan ve rusya ile komşu olan ülke, orta asya ve azerbaycan'daki enerji hatlarının geçiş güzergahının başlıca duraklarından biri konumunda.

milattan sonra roma imparatorluğu’nun etkisine giren bölgede hristiyanlık 330 yılında resmi din haline geldi. devam eden süreçte pers imparatorluğu, araplar ve selçuk türklerin kontrolünde olan topraklarda, 11 ve 13. yüzyıllar arasında gürcü krallığı'nın altın çağı yaşandı.

moğolların 1236 yılındaki istilası bu parlak dönemi sona erdirdi. 19. yüzyıla kadar belirli dönemlerde gürcistan topraklarında osmanlı ve pers imparatorluğu hakimiyet kurdu.

gürcistan, 19. yüzyılda rusya imparatorluğu’nun parçası haline geldi. rusya devrimi’nin ardından 1918 yılında bağımsızlığını kazanan ülke, 1921 yılında sovyet sosyalist cumhuriyetler birliği’nin egemenliğine girdi.

ülkenin sovyetler’in dağılmasıyla 1991 yılında bağımsızlığını kazanmasının ardından, 1992 yılında eduard şevardnadze devlet başkanı oldu. şevardnadze yönetimi uzun yıllar yolsuzluklar ve kamu hizmetlerinin aksaması ile anıldı. ülkede kötü olarak seyreden ekonomik durumda da uzun süre beklenen iyileşme sağlanamadı.

2003 yılında yapılan parlamento seçimleri ise şevardnadze yönetiminin sonunu hazırladı. muhalif birleşik ulusal hareket'in lideri mihail saakaşvili, iktidarın seçimlerde usulsüzlük yaptığını iddia etti. seçimleri takip eden uluslararası gözlemciler de sürece hile karıştığını onayladı.

seçimlere hile gölgesinin düşmesinin ardından başta başkent tiflis olmak üzere çok sayıda kentte protesto gösterileri düzenlendi.

barışçıl protestoların ardından 22 kasım 2003'te saakaşvili ve destekçileri ellerinde güllerle meclise girdi. 'gül devrimi' olarak bilinen bu olayın ardından şevardnadze yönetimi koltuğundan oldu ve 2004 yılındaki seçimler sonrasında saakaşvili devlet başkanlığı görevine geldi.

bağımsızlığın kazanılmasından sonra ülkede pazar ekonomisine yönelik reformlar ve demokratikleşme girişimleri yapılsa da, rusya’nın ayrılıkçı bölgeler abhazya ve güney osetya’ya verdiği destek, tam anlamıyla istikrarın sağlanmasını engelledi.

2008 yılında iki ayrılıkçı bölge nedeniyle rusya ve gürcistan arasındaki anlaşmazlık doruk noktasına ulaştı ve 'güney osetya savaşı' olarak bilinen beş günlük bir çatışma yaşandı. tiflis’in güney osetya’ya düzenlediği bombalı saldırının ardından rus ordusu gürcistan topraklarına girdi.

çatışmaların sona ermesinin ardından taraflar, avrupa birliği tarafından önerilen ve müzakereleri yürütülen 12 ağustos 2008 tarihli bir ateşkes planı üzerinde mutabakata vardı.

rus ordusu işgal ettiği topraklardan çekildi, ancak moskova ağustos ayında tek taraflı olarak güney osetya ve abhazya’nın bağımsızlığını tanıdı. ayrıca rus birliklerinin iki bölgede de varlığı devam etti.

siyasi yapı

gürcistan 1995 yılında kabul edilen anayasaya göre, demokratik cumhuriyet rejimiyle yönetiliyor. anayasaya göre devlet başkanı ve parlamento seçimle iş başına geliyor. devlet başkanı beş yıl süreyle seçilirken, 150 sandalyeden oluşan meclis dört yılda bir yapılan seçimlerle belirleniyor.

en fazla iki dönem üst üste görevde kalabilen devlet başkanı, anayasanın çizdiği sınırlar dahilinde alınan kararlarda en yetkili makam konumunda bulunuyor.

2004 ve 2008 yılında yapılan seçimleri kazanarak göreve gelen devlet başkanı mihail saakaşvili’nin görev süresinin bitiş tarihi ekim 2013.

seçimlerde yüzde 5 barajının uygulandığı ülkede başbakan, devlet başkanının onayı ve parlamentodan aldığı güvenoyu sonrasında göreve geliyor ve faaliyetlerinden her iki organa karşı sorumlu kabul ediliyor.

ülkede son olarak 1 ekim 2012'de yapılan seçimlerden muhalif bidzina ivanişvili’nin ‘gürcistan rüyası’ koalisyonu zaferle ayrıldı. rusya’nın desteklediği ivanişvili’nin partisinin zaferiyle sovyetler birliği dönemi sonrasında gürcistan'da ilk kez bir hükümet devrimle değil seçimle değişmiş oldu.

Gül Devrimi, Şaakaşvili'nin öncülüğünde yapıldı.

[[AFP]]

idari birimler dokuz bölge ve dokuz şehirin yanısıra, abhazya özerk cumhuriyeti ve acara özerk cumhuriyeti’nden oluşuyor.

gürcistan sınırları içerisinde bulunan güney osetya ve abhazya bölgelerinde ayrılıkçı yönetimler görevde bulunuyor.

güney osetya 2008’deki beş günlük çatışmaların ardından bağımsızlığını ilan etse de bu kararı rusya, nikaragua nauru, tuvalu ve venezuela dışında tanıyan ülke bulunmuyor.

ekonomi

ülkede 2003 yılında gerçekleşen gül devrimi’nin ardından pazar ekonomisi ve dışa açılıma ağırlık verildi. ekonominin önemli kısmını hizmet sektörünün oluşturduğu ülkede az gelişmiş bir sanayi altyapısı mevcut. ülke doğalgaz ve petrolün neredeyse tamamını ithal ediyor. tarım sektörünün ekonomideki payı ise yüzde 10 oranında.

ülkede son dönemde enerji ihtiyacının karşılanması amacıyla çok sayıda hidroelektrik santral inşa ediliyor.

2008 yılına kadar düzenli seyreden ekonomik büyüme, o sene rusya ile yaşanan çatışmaların ardından yavaşladı ve 2009 yılında küçülmeye döndü. bu dönemde tüm dünyada yaşanan mali kriz gürcistan’a yatırım gelmesine de engel teşkil etti ve ekonomiyi olumsuz yönde etkiledi.

2010 yılında yüzde 6,4’lük büyüme oranıyla toparlanma sürecine giren gürcistan ekonomisi bu başarıyı 2011 yılında da devam ettirdi. 2013'ün ilk iki çeyreğinde bu oran yüzde 2 civarlarında seyrediyor.

nüfusun yüzde 9,7’sinin yoksulluk sınırının altında yaşadığı ülkenin en fazla ithalat yaptığı ülkelerin başında türkiye geliyor. tiflis’in ithalat yaptığı diğer ülkeler ise azerbaycan, rusya ve ukrayna.

2021 rakamlarına göre ülkede kişi başına düşen milli gelir 5 bin 900 dolar civarında. enerji, turizm ve tarım sektörlerinin yakın zamanda ülke ekonomisinde en hızlı gelişecek alanlar olması bekleniyor.

medya

ülkeye basın özgürlüğü açısından bakıldığında gürcistan, güney kafkasya’nın en özgür ülkesi konumunda. uluslararası sıralamada ise gürcistan ‘nispeten özgür’ ülkeler arasında yer alıyor. freedom house’un 2013 basın özgürlüğü raporuna göre gürcistan bir önceki yıla göre 15 basamak ilerleyerek 197 ülke arasında 96. sıraya yükseldi. aynı listede türkiye 120, ermenistan 134, azerbaycan ise 177. sırada bulunuyor. 

kaynak: al jazeera