bugün hollanda, belçika, lüksemburg ile almanya ve fransa’nın bir bölümün yer aldığı topraklarda 16’ıncı yüzyıl ortalarında 17 vilayet bulunuyordu.

aralarında hollanda’nın da bulunduğu, ispanya krallığı’nın egemenliği altındaki kuzey vilayetleri, 1579 yılında krallığa karşı utrecht birliğini kurdu. oranj hanedanlığı’nın prensi i. willem isyancıların başına geçti.

bugünkü hollanda devletinin temellerini oluşturan birlik ile kuzey vilayetleri, 1581 yılında ispanya kralı ii. philip’e karşı bağımsızlıklarını ilan etti.

ispanya krallığı ve vilayetler arasında 1585 yılından itibaren artan mücadele, 80 yıl savaşları olarak tarihe geçti. savaşın sonunda vestfalya antlaşması’nın bir parçası olarak imzalanan münster antlaşması ile ispanya kralı iv. philip yedi kuzey vilayetinin bağımsızlığını tanıdı.

hollanda, zeeland, groningen, friesland, utrecht, overijssel ve gelderland, resmi adıyla yedi birleşik hollanda cumhuriyeti’ni kurdu.

birleşik hollanda cumhuriyeti 17’inci yüzyılda dünyanın önemli güçlerinden biri haline geldi. ‘hollanda altın çağı’ olarak anılan bu dönemde bilim, ticaret ve sanat dallarında önemli gelişmeler kaydedildi.

18’inci yüzyılda fransız devrimi’nin (1789) ve amerikan bağımsızlık savaşı’nın (1775–1783) yaydığı özgürlük ve demokrasi fikirleri, birleşik hollanda cumhuriyeti’ni de etkisi altına almaya başladı.

önce oranj-nassau prensi devrilerek batavya cumhuriyeti kuruldu. bu cumhuriyet 1806 yılına kadar yaşadı. o tarihte napolyon bonaparte yönetime el koyup 5 haziran 1806'da kardeşi louis bonaparte'ı kral ilan ederek hollanda krallığı'nı kurdu.

fransız yönetimi 1813'de napolyon'un yenilmesine kadar devam etti. 30 kasım 1813'de oranj-nassau prensi vi. willem, lahey sahillerinde karaya çıkarak kendisini hollanda kralı ilan etti. 1815-1830 yılları arasında birleşik hollanda krallığı olarak anılan bölgede şimdiki hollanda ve belçika vi. willem'in yönetimi altında tek bir devlet olarak varlığını sürdürdü. lüksemburg da bu ülkeye bağlı bir düklük haline geldi.

belçika 1839 yılında, lüksemburg ise 1890 yılında da birleşik hollanda krallığı’ndan ayrıldı.

bugün kuzey ve batıda kuzey denizi, güneyde belçika, doğuda ise almanya ile komşu olan hollanda krallığı, belçika ve lüksemburg ile birlikte benelüks ülkeleri olarak anılmaya devam ediyor.

Ülkenin devlet başkanı Kral Willem Alexander.

[[AFP]]

curaçao, sint maarten ve aruba olmak üzere hollanda krallığı’na bağlı üç ada ülkesi bulunuyor.

birinci dünya savaşı sırasında bağımsızlığını koruyan ülke, ikinci dünya savaşı sırasında nazi almanyası’nın işgali ile karşı karşıya kaldı.

avrupa birliği, nato, oecd üyesi olan hollanda’nın, kyoto sözleşmesi'nde de imzası bulunuyor.

ülke, eski yugoslavya uluslararası ceza mahkemesi'ne, uluslararası adalet divanı'na uluslararası ceza mahkemesi'ne ve europol'e ev sahipliği yapıyor.

siyasi yapı

hollanda’da kralın yetkileri 1848 yılında sınırlandı ve anayasal monarşi sistemine geçildi.

ülke yönetimi kraliyet, hükümet ve parlamento arasındaki ilişkiye dayanıyor.

bugün hükümdarlık görevini oranj-nassau hanedanı üyesi kral willem alexander yürütüyor; ‘devlet başkanı’ olan kralın görevleri anayasada tanımlanıyor.

willem alexander, görevi 33 yıl devlet başkanı olarak görev yapan annesi eski kraliçe beatrix'ten 30 nisan 2013'te devraldı. böylece, ülkenin 123 yıl sonra göreve gelen ilk kralı oldu.

yürütme yetkisi hükümet ve bakanlar kurulunun elinde bulunuyor.

kralın da doğal üyesi olduğu hollanda kraliyeti bakanlar kurulu’nda, hollanda başbakanının başkanlığında aruba, curaçao ve saint maarten’den sorumlu bakanlar yer alıyor.

parlamenter sistemlerin genelinden farklı olarak kral hükümetin başı olarak kabul ediliyor, ancak bakanlar kurulu’nda yer almıyor ve siyaseten parlamentoya karşı bir sorumluluğu bulunmuyor.

9 haziran 2010’da erken genel seçime giden ülkede, özgürlük ve demokrasi için halk partisi (vvd) ve hristiyan demokratlar birliği (cda), aşırı sağcı özgürlük partisi’nin (pvv) dışarıdan desteği ile bir azınlık hükümeti kurdu.

ikinci dünya savaşı’nın ardından hollanda’da kurulan ilk azınlık hükümeti, liberal vvd lider mark rutte’nin başbakanlığında 14 ekim 2010 tarihinde görevi devraldı.

Rutte, 24 Nisan'da Kraliçe'ye istifasını sundu.

[[Reuters]]

ancak 1918 yılından bu yana göreve gelen ilk liberal başbakan olan rutte, pvv’nin tasarruf politikaları konusunda koalisyona verdiği desteği çekmesi üzerine 23 nisan 2012’de kraliçeye istifasını sundu. istifa 558 günlük sağ azınlık hükümetinin sonunu getirdi.

12 eylül 2012'de yapılan son seçimin galibi, çok az farkla, iktidardaki vvd oldu. resmi olmayan sonuçlara göre, ana muhalefetteki işçi partisi'yle (pvda) kıyasıya bir yarış içine giren yarışan vvd, 150 üyeli mecliste sahip olduğu milletvekili sayısını 31'den 41'e çıkardı. pvda'nın milletvekili sayısı ise 30'dan 39'a yükseldi.

2010'daki seçimde büyük bir başarı elde ederek 24 milletvekili kazanan aşırı sağcı geert wilders'ın pvv'nin oy oranı yaklaşık yarı yarıya azaldı. pvv'nin meclisteki sandalye sayısı 24'ten 15'e geriledi.

siyasi yorumcular, vvd ile pvda'nın koalisyon hükümeti kuracağı tahmininde bulunuyor. 150 üyeli mecliste iki partinin milletvekili sayısı çoğunluk için yetiyor.

ekonomi

2009’da yaşanan küresel mali krizin etkisiyle o güne kadar kaydedilen en büyük ekonomik daralmayı yaşayan hollanda ekonomisi yüzde 4 oranında küçüldü.

ekonomi 2010 yılının ilk çeyreğinde yeniden büyüme sürecine girdi. 2010 yılında hollanda dünyanın en büyük 16’ıncı ekonomisi olma özelliğini korudu. 2013 yılında ise, dünyanın en büyük 18. ekonomisi konumuna geriledi.

ekim 2010'da göreve gelen rutte başbakanlığındaki hükümet sıkı bütçe tedbirleri uygulayacağını ve devletin ekonomiye müdahalesini azaltacağını açıklamıştı.kamu harcamalarında 2015 yılına kadar 18 milyar euro tutarında kesinti yapılması ana hedef olarak belirlenmişti.

son olarak euro bölgesi borç krizinden etkilenen ülkede ab’nin isteği doğrultusunda 2012 yılında yaklaşık 16 milyar euro ek tasarrufa gidildi.

hollanda'nın bütçe açığının gayrisafi yurtiçi hasıla'ya (gsyih) oranı 2011'de yüzde 4,7 olarak kaydedildi. ab, hollanda hükümetinden bütçe açığını kapatması için acil önlem alınmasını istemişti. tasarruf önlemleri ile bu oranının ab normu olan yüzde 3 seviyesine indirilmesi hedefleniyor.

mayıs 2013 itibariyle enflasyonun % 2.8'e çıktığı ülkede ekonomik faaliyetler ağırlıklı olarak ulaştırma, lojistik ve dağıtım sektörleri, bankacılık ve sigortacılık başta olmak üzere finans sektörü ile madencilik, metal, petrol ürünleri, kimya ve gıda sanayilerine dayanıyor. bunun yanısıra inşaat sektörü, tarım, hayvancılık ve balıkçılık da ülke ekonomisine katkı sağlıyor. rotterdam limanı, avrupa'nın en büyük limanı.

kişi başına düşen gsyih sıralamasında 50.355 dolar ile dünya ülkeleri arasında dokuzuncu sırada yer alan hollanda’da işsizlik oranı nisan 2013 itibarı ile yüzde 8,2 olarak belirlendi.

kaynak: al jazeera