"biz karar verdiğimiz, söz verdiğimiz hiçbir konuda geri adım atmadık. bu konuda da süreci derhal başlatma talimatını arkadaşlara verdim."

başbakan ahmet davutoğlu bu sözleri, chp’nin dokunulmazlıkların kaldırılması konusundaki anayasa değişikliği ile tüm dosyaların yargıya gönderilmesi teklifine olumlu yanıt vermemesinin ardından söyledi. birkaç saat içinde de anayasa değişikliği teklifi için ak partili milletvekillerinin imzası alınmaya başladı. 317 milletvekili olan ak parti, 184 imza ile anayasa değişiklik teklifini meclis başkanlığına sunabilecek.

harekete geçilmiş olmasına karşın, dokunulmazlıkların kaldırılması konusunda ak parti kulislerine iki endişe hâkim.

anayasa mahkemesi’nden gelebilecek iptal riski

bunlardan birincisi anayasa mahkemesi’nden gelebilecek bir iptal kararı. ak partinin özellikle hukukçu bazı milletvekilleri partinin ortaya koyduğu teklifin, hakkında dosya bulunan milletvekillerinin ‘savunma hakkını’ elinden aldığına işaret ederek, bunun anayasa mahkemesi tarafından iptal edilmesi riski taşıdığı görüşünde. bu konuda, meclis iç tüzüğü’nün ‘savunma hakkı’ başlıklı 134. maddesine işaret ediliyor.

“madde 134

dokunulmazlığının kaldırılması istenen milletvekili isterse hazırlık komisyonunda, karma komisyonda ve genel kurulda kendini savunur veya bir üyeye savundurur. savunma için çağrıda bulunulan milletvekili davete uymazsa evrak üzerinde karar verilir. son söz her halde savunmanındır.”

ak parti’nin teklifine göre ise, anayasa'nın 83. maddesi uygulanmayacak. yani , "seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, meclisin kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez ve yargılanamaz" hükmü uygulanmayacak. kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 15 gün içinde, anayasa ve adalet komisyonu üyelerinden kurulu karma komisyon başkanlığında, tbmm başkanlığında, başbakanlıkta ve adalet bakanlığında bulunan yasama dokunulmazlığının kaldırılması istemi hakkında düzenlenen dosyalar, yetkili mercilere iade edilecek. dosyaların doğrudan yargıya iade edilmesi durumunda hakkında dosya bulunanlar meclis’te savunma hakkını kullanmamış olacak.

bazı ak partililer, haklarında dosya bulunanların, anayasa’nın 85. maddesine göre 7 gün içinde anayasa mahkemesi’ne başvurma hakları olduğuna dikkat çekiyor. anayasa’nın 85. maddesi şöyle:

“madde 85 - (değişik: 23/7/1995- 4121/10 md.)
yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına veya milletvekilliğinin düşmesine 84 üncü maddenin birinci, üçüncü veya dördüncü fıkralarına göre karar verilmiş olması hallerinde, meclis genel kurulu kararının alındığı tarihten başlayarak yedi gün içerisinde ilgili milletvekili veya bir diğer milletvekili, kararın, anayasa'ya, kanuna veya içtüzüğe aykırılığı iddiasıyla iptali için anayasa mahkemesi'ne başvurabilir. anayasa mahkemesi, iptal istemini on beş gün içerisinde kesin karara bağlar.”

dolayısıyla, anayasa mahkemesi’nin milletvekillerinin başvurusu üzerine ya da chp’nin anayasa değişikliğinin iptali için başvurması halinde bir iptal kararı verebilmesi ihtimalini risk olarak değerlendiriyor. al jazeera’ye konuşan bazı ak partililer, “böyle bir karar çıkması halinde konu uzun süre daha kamuoyu gündeminde kalır ve zaman kaybedilir” yorumunu yaptı. milletvekilleri, cumhurbaşkanı erdoğan kadar seçmenlerden de daha fazla zaman kaybedilmemesi baskısı olduğunu belirtiyor.

'paralel' riski

ak parti kulislerinde konuşulan ikinci risk ise ‘paralel hâkim ve savcı riski”. ak parti dokunulmazlıkların kaldırılması için harekete geçmeden önce kendi milletvekilleri hakkında hazırlanan dosyaları da ayrıntılı olarak inceledi. dosyaların büyük bir kısmının sıkıntı yaratmayacağı hesabı yaptı. ancak şimdi ‘ya bu dosyalar paralel tarafından farklı şekilde kullanılırsa, beklenmeyen sonuçlar ortaya çıkarsa’ endişesi dillendiriliyor.

ak parti 17 – 25 aralık soruşturmasından sonra, fethullah gülen cemaati tarafından devlet içerisinde ‘paralel yapı’ olarak tanımladığı bir yapılanma olduğu görüşünde. bu nedenle açılmış davalar ve milli güvenlik kurulu’nda alınmış kararlar, hatta paralel yapı ile mücadele kurulu var.

doğu - güneydoğu milletvekillerinin itirazı

dokunulmazlıklar konusu hdp milletvekilleri ile birlikte gündemdeki yerini üst sıraya taşıdı. hdp van milletvekili tuğba hezer’in ankara merasim sokak’ta 29 kişinin hayatını kaybetmesine neden olan teröristin taziyesine gitmesi bardağı taşıran son damla olarak değerlendirilmişti. ak parti içinde ‘terörle bağlantılı suçlar’ kapsamında öncelikle hdp’li milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılması gündeme geldiğinde ise doğu ve güneydoğu milletvekillerinin büyük bir kısmı buna karşı çıktı. bu milletvekilleri, sadece hdp’lilerin dokunulmazlığının kaldırılmasının bu isimleri birer ‘kahraman’ haline getirebileceğini, hdp’nin bunu kullanacağı uyarısı yaptı. daha sonra geliştirilen tüm dosyaların yargıya intikali ise ‘daha iyi bir çözüm’ olarak değerlendirilmişti.

ancak şimdi tablo tekrar değişebilir.

ak parti’nin anayasa değişikliğinin referanduma gidilmeden kabul edilebilmesi için mhp’nin desteği yeterli değil. ancak chp’den de destek gelmesi halinde, referandum aralığı olan 330 – 367 aşılabiliyor.

chp’den desteğin gelmesinin zorluğunu değerlendiren ak parti, mhp’li oktay vural’ın sürpriz dokunulmazlık ziyaretinin ardından grup yönetim kurulu toplantısında yol haritasını ele aldılar. toplantı sonunda, anayasa değişikliğinin riske girmesi halinde, ilk formüle dönülmesine karar verildi. yani mevcut prosedür işletilecek. yani, “terör suçları ve halkta infial yaratan eylemler" kriteri doğrultusunda dokunulmazlık dosyaları ayıklanarak, hazırlık komisyonları oluşturulacak. karma komisyon’da görüşülecek olan dosyalar genel kurul’a getirilerek milletvekillerinin dokunulmazlıkları kaldırılacak.

kaynak: al jazeera