türkiye istatistik kurumu’nun (tüik) açıkladığı işsizlik rakamlarında güneydoğu anadolu bölgesi başı çekiyor. türkiye genelinde en düşük işsizlik oranı konya’da yüzde 4,7 iken güneydoğu kentlerinde bu oran yüzde 21,1’e kadar çıkıyor. diyarbakır'da oran yüzde 17,5. en düşükle en yüksek işsizlik oranları arasındaki farkın nedeni kimine göre çatışmalı yıllar, kimine göre de suriyeli mülteciler.

geçtiğimiz günlerde açıklanan tüik verilerine göre hane halkının işgücüne katılım oranının düşük olduğu yerlerin başında yine güneydoğu bölgesi geliyor. buna göre en düşük işgücüne katılma oranında mardin yüzde 36,9'le başı çekerken, ardından batman, şırnak, siirt, şanlıurfa ve diyarbakır geliyor.

"ya korucu olacaktık ya işsiz"

diyarbakır’ın merkez ilçelerinden bağlar’da her gün kurulan amele pazarı, inşaat ya da taşıma işlerinde işçi arayanların ilk baktıkları yerlerden. pazar, kaldırım işgal edilerek oluşturuluyor. her gün yüzden fazla insan bu kaldırımlarda işçi arayan işverenleri bekliyorlar.  

ahmet polat o işçilerden biri. diyarbakır’ın kocaköy ilçesindeki şaklat köyünden 1993 yılında ayrılmış. köylerine gelen askerler ‘ya korucu olacaksınız, ya da köyü boşaltacaksınız’ deyince apar topar boşaltılmış 450 haneli köy. “eşyalarımızı, hayvanlarımızı bile alamadık” diyor ahmet polat. iki çocuğuyla birlikte diyarbakır’ın varoşlarından fatih paşa’ya yerleşmişler. tahsili yok, tarla ve hayvancılıktan başka anladığı iş de. bu nedenle yolu bağlar amele pazarı’na kadar varmış.

iş bulabilmek için her sabah altıda bağlar dörtyol’da kaldırımın üzerindeki yerini alıyor. akşamın altısına kadar duvara yaslanarak, çömelerek ya da bulduğu bir gazete kâğıdının üzerine oturarak kendisine iş verecek birilerinin gelmesini umutla bekliyor.

“öyle ay oluyor ki beş gün ancak çalışabiliyorum. inşaat, taşıma ,ne olursa çıkacak bir iş için kışın soğukta, yazın sıcakta bekliyoruz. iş bulabilirsek günlük 40-60 lira arasında bir kazancım oluyor. şimdi sekiz çocuğum var. hepsi okula gidiyor. elektrik ve su faturamı iki, üç ayda bir ancak ödeyebiliyorum. kiramı zor yetiştiriyorum.”

Ahmet Polat

[[Aljazeera-Faruk Yüce]]

ahmet polat ve onun gibi gündelikçiler işlerinin suriyeli mültecilerin gelmesinden sonra düştüğünü anlatıyor. sayı artınca iş olanakları azalmış ve yevmiye düşmüş. kendilerinin 40-60 lira arasındaki yevmiyelerine karşılık suriyeliler günlük 20 liraya çalışıyorlar. fiyat düşünce işverenler suriyelileri tercih ediyor. ahmet polat bundan gocunmuyor, onun gocunduğu esas mesele geride bıraktığı köyü.

“savaştan kaçıp geldiler, açlıktan ölsünler mi? yazıktır, günahtır, elbette onlar da çalışacak. ancak iş, herkese yetmiyor. benim tarlam virane olmuş, evim köyümde. ben köyüme gitmek istiyorum.”

köye kendi imkânları ile gidenler olmuş. onun için bu çok zor. geçimini bile güçlükle temin ederken dönüp evini onarıp yerleşmesi, tarlasını sürmesi ve birkaç hayvan alması hayal gibi geliyor.

Kutmir Duru

[[Aljazeera-Faruk Yüce]]

kutmir duru’nun işsizlik hikâyesi de ahmet polat’ınki gibi. merkeze bağlı eryol köyü de 1992 yılında boşaltılmış. dört çocuğu var. birkaç kez dönmek istemiş köyüne, hatta dava açmış ancak avukatın istediği 250 lirayı denkleştirememiş. o da köyüne dönüp bildiği işi yapmak ve kendi topraklarında yaşamak istiyor.

"açlıktan başım dönüyor"

bağlar’daki gündelikçilerin en yaşlısı seyfettin koral. 55 yaşındaki koral, 20 yaşından beri kaldırımları mesken tutmuş. kanser hastası olan eşi için yedi sene doktorları gezdiğini, kendisi gibi gündelikçi olan 22 yaşındaki oğlunu, bir inşaatta çalışırken elektrik çarpması sonucu kaybettiğini anlatıyor.
 

Seyfettin Koral

[[Aljazeera-Faruk Yüce]]