türkiye’de büyük infial yaratan, üniversite öğrencisi özgecan aslan’ın ölümüyle sonuçlanan cinsel saldırı olayı dikkatleri yeniden alınan önlemlere çevirdi. al jazeera türk’ün görüştüğü ingiliz güvenlik uzmanları, kadınların kendilerini bu tür saldırılara karşı koruyabilmesi noktasında cep telefonlarının önemine değiniyor.

londra merkezli cadre danışmanlık şirketinin iletişim güvenliği uzmanı richard rigby, en ucuz cep telefonlarının bile acil durumlarda çok önemli rol oynayacağını altını çiziyor:

“telefonunuzun hızlı arama menüsünü bu gibi durumlar için önceden düzenleyin. ‘1’ tuşuna 112 acil veya 155 polis imdat hattını atayın. telefona bakmadan, el yordamı ile 

İngiliz İletişim Güvenliği Uzmanı Richard Rigby, teknolojinin bireysel korunmada daha fazla rol alacağına inanıyor. [Fotoğraf: Al Jazeera Türk]

1 ve arama tuşuna basabildiğinizden emin olmak için, birkaç alıştırma yapın. başınız belaya girdiğinde, saldırgan farkına varmadan bu aramayı yaparsanız, hattın diğer tarafındaki görevliye hayatınızı kurtaracak bilgiler aktarabilirsiniz.”

rigby, 112 acil veya 155 polis imdat hattı arandıktan sonra, karşıdaki görevliye saldırının türü, saldırganın kimliği, olayın gerçekleştiği yer, saldırganın kullandığı kesici alet veya silah gibi ayrıntılarla ilgili bilgi verilebileceğini hatırlatıyor. önemli olan hattın mümkün olduğu kadar açık kalması:

“saldırgan farkına varmadan telefon edilirse daha iyi olur. görevliler bu tür durumlar için eğitimlidir. doğrudan onlarla konuşmanıza gerek yok.  telefonunuzu dış sesleri alabileceği bir şekilde tutmanız ve saldırgan ile konuşur gibi yapıp adınızı, ne tür bir saldırıya uğradığınızı, nerede olduğunuzu dolaylı olarak anlatabilirsiniz. sistem zaten aramayı otomatik olarak kaydediyor. günümüzdeki teknik altyapı ile, kullandığınız telefon cihazı açık kaldığı sürece, kullanıcının yeri yarım metre yanılma payı ile tespit edilebiliyor.”

akıllı telefonlara güvenlik uygulaması

akıllı telefonlar için hazırlanan uygulamalar acil durumlarda yararlı olabilecek özelliklere sahip. tehlike bölgelerinde çalışan profesyonellere danışmanlık veren iletişim güvenliği uzmanı rigby, eskiden askeri amaçla kullanılan teknolojilerin artık sivillere de açık olduğunu söylüyor:

“akıllı telefonlara yüklenebilecek basit uygulamalar sayesinde, yalnızca bir düğmeye basarak önceden tanımladığınız kişilere sms yolu ile acil durum çağrısı yapabilirsiniz. babanız, anneniz, kardeşiniz veya arkadaşınız bu sms sayesinde başınızın belada olduğunu, o anki lokasyonunuzu ve zamanı öğrenerek yetkililere haber verir. ben gene 112 ve 155’in aranmasına öncelik veririm. ama bazı riskli durumlarda tek bir tuşa dokunarak bu kadar bilgiyi bir anda paylaşabilmeniz harika bir seçenektir.”

Akıllı telefonlar için üretilen acil durum uygulamalarını ücretsiz olarak indirmek mümkün. Uygulamanın Türkçe olanı da bulunuyor.

her telefona yüklenebilecek bu uygulamaların temel kusuru, mesaj gönderdiğiniz kişinin bunu ne zaman göreceğinin bilinmemesi. rigby, işi şansa bırakmak istemeyenlerin profesyonel uygulamaları tercih etmesi gerektiğini söylüyor:

“bizim panik butonu uygulamamız ücretsiz. ücretli sürümümüz ise 7 gün 24 saat acil durum asistanlığı hizmeti sunuyor. acil durum sinyali geldiğinde merkezdeki görevli hemen sizi geri arar ve yetkililere haber verir. size ulaşılıncaya ve acil durum çağrısının sebebi anlaşılıncaya kadar konu takip edilir.”

güvenliğin geleceği teknolojide

rigby, devletlerin bu yolda gerekli hukuki ve teknik altyapıyı bir an önce hazırlamaları gerektiğinin de altını çiziyor:

“özel bir diğer uygulamamız sayesinde, müşterimiz bize acil durum sinyali verdiğinde, telefonun kontrolünü tamamen elimize geçiriyoruz. uzaktan kumanda ile telefonu kapalı gibi gösterip, ortam sesi ve telefonun kamerasından görüntü almamız mümkün. ancak bu teknoloji, özel hayatın gizliliği ile ilgili ciddi riskler doğuruyor. dolayısıyla devletlerin, mağduriyetlerin oluşmaması için, bir an önce bu alanda hukuki altyapıyı hazırlaması ve tüketiciyi güvence altına alması gerekir.”

her kadının bilmesi gereken kurallar

cadre danışmanlık şirketinin güvenlik ve savunma direktörü david devan, dünyanın birçok tehlikeli bölgesinde görev yaptı. afganistan, irak ve suriye'de birçok batılı haber ekibinin güvenliğinden sorumluydu. sahada tehlikeyle burun buruna geçirdiği yılların birikimi ile güvenlik sektörünün kıdemli isimlerinden. al jazeera başta olmak üzere birçok uluslararası medya organizasyonuna savaş bölgelerinde danışmanlık yapıyor. medya mensuplarının tehlikeli bölgelerde görev yaparken dikkat etmesi gereken hususları derlediği kitabı, yakında internet 

Afganistan'dan Irak'a kadar birçok tehlikeli bölgede görev yapan güvenlik uzmanı David Devan'den kadınlara öneriler. [Fotoğraf: Al Jazeera Türk]

üzerinden yayınlanacak. devan’ın kitabında yer ayırdığı başlıklardan biri de cinsel saldırı riski:

“kitabımda tehlikeli bölgelerde çalışan kadın gazeteciler için de bir bölüm var. cinsel saldırı yalnızca türkye’nin değil, global bir sorun. her kadın ‘benim de başıma gelebilir’ diye hareket ederse riski en aza indirmek mümkün”

ingiliz güvenlik uzmanı devan, dünyanın dört bir yanından, onlarca cinsel saldırı vakasını inceledi. ona göre saldırılar planlı ve aniden gelişenler olarak ikiye ayrılıyor:

“cinsel saldırı olaylarının çoğu fırsatçılar tarafından gerçekleştiriliyor. kötü niyetli kişilerin istediği koşulların oluşmasına izin verilmezse, risk büyük ölçüde azalır. cinsel saldırıların çoğu hava karardıktan sonra gerçekleşiyor. bir diğer ortak noktaları da gözlerden uzak yerlerde meydana gelmeleri. dolayısıyla da karanlıkta bir yere gitmek zorunda kalırsanız, ıssız yerlerden uzak durun. toplu taşıma araçlarında yalnız seyahat etmeyin. çalışan kadınlar, riskli bölgelere yalnız gitmemeli. en az bir meslektaşları onlara eşlik etmeli. gittiğiniz yeri ve muhtemel dönüş zamanınızı muhakkak yakınlarınızla paylaşın. böylece, bir aksilik olması halinde sizi aramaya başlarlar.”

türk kullanıcılar akıllı telefon uygulama tarayıcılarına “panik butonu” yazıp arama yaptıklarında karşılarına türkçe bir program çıkacak. yerli bir güvenlik şirketi tarafından hazırlanan bu panik butonu uygulaması ücretsiz olarak indirilebiliyor. yazılım sayesinde iki ayrı kayıtlı kişiye, butona basılması halinde “tehlike” mesajı sms olarak ulaşıyor. uygulamanın ücretli versiyonunda 7 gün 24 saat güvenlik merkezi hizmeti bulunuyor. uygulama tarayıcısına “panic button” yazıp arama yapıldığında ise, başta ingilizce olmak üzere birçok yabancı dilde benzer uygulamalar bulunuyor. çalışma prensibi aynı olan bu uygulamaların kimi tehlike anında sosyla medya ortamındaki hesaplarınız aracılığıyla da arkadaşlarınıza ulaşabiliyor. 

türkiye'de bulunan cep telefonu şirketlerinin de bazı güvenlik uygulamaları bulunuyor. uzmanlar, tüketicilerin bağlı oldukları şirketin hizmet merkezini arayarak, kullandıkları gsm operatörünün sunduğu güvenlik hizmetleri hakkında bilgi edinmelerini de öneriyor.