diyarbakır'daki romanların sayısının yaklaşık 15 bin olduğu tahmin ediliyor. ama tam nüfusları bilinmiyor. çoğunluğu kentin varoşlarında yaşıyor. diyarbakır’da dom olarak adlandırılıyorlar. büyük bölümü ya gündelik işlerde çalışıyor ya da işsiz. "her yerde olduğu gibi diyarbakır’da da romanlara karşı bir önyargının hakim olduğunu" düşünüyorlar. diğer insanların onları "kavgacı, hırsızlık ve uyuşturcu gibi kötü işlerle uğraşan bir topluluk" olarak gördüğünü söylüyorlar. alternatif üretim ve istihdam derneği’nin çalışması romanların bu imajdan kurtulması için umut oldu.

roman kadınlar evde üretiyor

diyarbakırlı romanların bir kısmı sur diplerindeki gecekondularda yaşıyor. gecekonduların bazılarında bugünlerde hummalı bir çalışma var. kadınlar atık tekstil ürünlerinden bez bebekler yapıyor. mülkiye ata ve aynur aslan ilk kez para kazanıyor. ata'nın eşi çalışmıyor. bebek yaparak kazandığı parayla evini geçindiriyor.

“ekmeğimiz buradan çıkıyor. eskiden başka iş yapmıyordum, şimdi yapıyorum. satıp ekmek paramızı çıkarıyoruz. kazancımız normaldir. eşim işsiz, bir şey yapmıyor. bununla oyalanıyoruz. günde 25 kadar bebek satıyoruz. insanlar bununla bizi tanıyor. bizim de çalışıp kazandığımızı görüyor.”

25 yaşındaki aynur aslan, çalışarak toplumun kendilerine bakışının değiştirdikleri görüşünde.

Proje Kordinatörü Sapan, tamamlanan bebekleri evlerden toplayarak sipariş verenlere götürüyor

[[Fotoğraf:Mahmut Bozarslan/Al Jazeera Türk]]

'iş olsa niye hırsızlık yapalım?'

eskiden annesi ile birlikte başka illere çalışmayan giden aydoğan kaplar da, artık bebek üretip satıyor. kaplar, çalışmanın hem ekonomik, hem sosyal yönünün olduğu görüşünde:

“bununla geçimimizi sağlıyoruz. eskiden tarlalarda çalışmaya gidiyorduk, artık gitmiyoruz. insanlar görsün, bakın biz de çalışıyoruz. dom denince soru işareti oluşuyor insanların kafasında ama biz de insanız. biz kendi halimizdeyiz ve ne iş olsa çalışıyoruz. bununla imajımız düzeliyor. insanlar görüyor, çalışıp ekmek parası kazanıyoruz.“

Roman kadınların yaptığı çilek reçelleri, dernek tarafından satılıyor.

anne hasret atar ise ‘işimiz olsa niye hırsızlık yapalım?” diye soruyor:

“ben de bebek yapıyorum, taçlarını yapıyorum. yapıp derneğe teslim ediyorum. bize para veriyorlar, idare ediyoruz. çalışsak hırsızlık yapmayız. bir işimiz olsa hırsızlık yapmayız. iş olsa çalışsak niye kötü işlere bulaşsın insanlarımız. bir evde birkaç kişi çalışsa geçiniriz. geçimimiz olsa bir yere çalışmaya gitmeyiz.”

roman kadınların bir bölümü ise reçel yaparak satıyor. derneğin aldığı çileklerle reçel yapan kadınlar, geliriyle ekonomilerine katkı sağlıyor. 

Proje Kordinatörü Sapan, Romanların imajının değişmesi için zamana ihtiyaç olduğu görüşünde.

[[Fotoğraf:Mahmut Bozarslan/Al Jazeera Türk]]

hedef tüm romanlara istihdam

proje koordinatörü münevver sapan, romanları dışlanmışlıktan kurtarmak için böyle bir çalışma yaptıklarını söyledi:

“kendilerinin de çalışabileceği üretebileceği ve para kazanabileceğini göstermek istedik. artık dışlanmasınlar, onlar da normal bir vatandaş gibi diğer insanlar gibi birçok şeyden faylanabilsinler. bayanlar yöresel bebekleri yapıyor. onlara kumaş getiriyor, el emeğini veriyoruz. onlar yapıyor, biz  alıp satıyoruz. kazanç çok fazla değil ama idare ediyor. 400 lira civarı kazanıyorlar ayda. mutfak masrafı çıkıyor. bu sayede topluma karışacaklar, birey olacaklar. toplum başka bakıyor romanlara, zaman içerisinde çalışmalar devam ederse intiba silinebilir. esas amacımız budur.”

proje kapsamında şimdilik 70 aile var. ancak hedeflenen daha fazla aileye istihdam sağlamak.

kaynak: al jazeera türk