belarus’un başkenti minsk’te cuma günü düzenlenen bağımsız devletler topluluğu ve avrasya ekonomik birliği’nin zirvesinde ermenistan cumhurbaşkanı serj sarkisyan, ermenistan’ın avrasya ekonomik birliği’ne üye olmasına ilişkin anlaşmayı imzaladı. böylelikle ermenistan, avrupa entegrasyonu politikasına nokta koymuş oldu.

rusya cumhurbaşkanı vladimir putin, ermenistan’ın katılımı için “bu antlaşmanın imzalanmasının ermenistan ekonomisine ilk 1-2 yıl içinde olumlu katkı sağlayacağını umuyorum. gümrük duvarlarının ve idari duvarların kaldırılmasından sonra bu büyüme eğilimi güçlenecek. halkın reel geliri artacak ve istihdam düzeyi yükselecek” diye konuştu.

avrasya ekonomik birliği’ne giden süreç, rusya ile belarus arasında 1995 yılında imzalanan gümrük birliği anlaşması ile başlamıştı. bunun ardından, 2000 yılında rusya, belarus, kazakistan, kırgızistan ve tacikistan, avrasya ekonomik topluluğu’nu kurdu. 2010 yılındaysa, rusya kazakistan ve belarus arasında gümrük birliği kuruldu ve bu üç ülke, yoğun ekonomik entegrasyona yöneldi.

gümrük birliği’ni oluşturan bu üç ülkenin liderleri mayıs 2014'te, avrasya ekonomik birliği’nin kuruluşuna ilişkin anlaşmayı imzaladılar.

anlaşma, 1 ocak 2015 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek. bu çerçevede, birliğin merkezi kazakistan’ın başkenti astana olacak. birliğin bir komisyonu olacak ve bu yapı, avrasya ekonomik birliği’ni, devletler üstü bir yapıya dönüştürecek. böylelikle, avrasya ekonomik birliği’nin, avrasya coğrafyasındaki ülkelerin pek çoğunu kapsayacak şekilde, avrupa birliği’ne benzer uluslar üstü bir birlik olması hedefleniyor. birlik üyeleri arasında mal, hizmet, sermaye ve işgücü dolaşımının serbest hale gelmesi planlanıyor.

kırgızistan cumhurbaşkanı almazbek atambayev de, kırgızistan’ın bu yıl sonuna kadar birliğe üye olmasını hedeflediklerini söyledi.

ermenistan, geçen yılın sonlarına kadar, avrupa birliği ile ortaklık ve serbest ticaret anlaşması imzalamayı hedefliyordu. ancak geçen yılın sonlarına doğru, avrasya ekonomik birliği’ne katılmayı savunanların etkilerini artırmasının sonucunda ermenistan, geçen yılın kasım ayında litvanya’nın başkenti vilnius’ta düenlenen ab doğu ortaklığı zirvesi’nde ortaklık anlaşmasını imzalamaktan son anda vazgeçti. ukrayna’nın da aynı zirvede ortaklık anlaşmasını imzalamaktan vazgeçmesi, ukrayna’da dönemin cumhurbaşkanı viktor yanukoviç’in devrilmesine yol açan protestoların başlamasına neden olmuştu. ancak ermenistan’da, rusya ile ekonomik entegrasyonu savunanların oranı, avrupa entegrasyonunu savunanların oranından çok daha yüksek. kısa bir süre önce gallup şirketinin ermenistan genelinde düzenlediği ankete katılanların yüzde 57’si avrasya ekonomik birliği’ne katılımı savunurken, avrupa birliği ile ekonomik entegrasyonu savunanların oranı, yüzde 27’de kaldı.

ermenistan’da son haftalarda geniş katılımlı protesto gösterileri düzenleyen muhalefet partileri de, bu gösterilerde rusya’yı hedef almadıklarını, protestoların ülkenin iç sorunlarına yönelik olduğunu belirtiyor.

dağlık karabağ sorunu

ermenistan’ın avrasya ekonomik birliği’ne dahil olması çerçevesinde ülke içinde en fala tartışılan husus, ermeni işgali altında bulunan dağlık karabağ bölgesi ile ermenistan arasına gümrük engellerinin girip girmeyeceği idi. fakat avrasya birliği’nde bu konudaki hükümler ve genel anlayış, ermenistan’ın lehine. nitekim ermenistan parlamentosu dış ilişkiler komitesi başkanı artak zakaryan, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, anlaşma metninde, sadece uluslararası alanda tanınan devletler arasında gümrük duvarlarının olacağı hükmünün yer aldığını belirterek, dağlık karabağ’daki yönetimin uluslararası alanda tanınmadığını, böylelikle de ermenistan’la bu bölge arasında gümrük sınırlarının olmayacağını kaydetti.

ermenistan’ın avrasya ekonomik birliği’ni tercih etmesinden sonra avrupa birliği ile ilişkilerinin ne şekilde süreceği, belirsizliğini koruyor. almanya’nın erivan büyükelçisi  reiner morell, geçtiğimi günlerde yaptığı açıklamada, “avrupa, ermenistan’ın avrupa politikasında karar vermesini bekliyor” demiş ve bundan sonraki ilişkilerin nasıl gelişeceğinin ilerleyen dönemde netleşeceğini söylemişti.

kaynak: al jazeera