son dönemde batı ülkeleri ile ilişkilerinde yumuşama sağlayan iran cumhurbaşkanı hasan ruhani,  9 haziran pazartesi günü (bugün) ankara’da temaslarda bulunacak. petrol bakanı’nın da yer aldığı iran heyeti ile ankara’da yapılacak görüşmelerde masadaki önemli başlıklardan biri de tahkime taşınan doğalgaz alışverişi.

sorun hem fiyat hem de eksik teslimat

rusya’dan sonra türkiye’nin en büyük ikinci gaz tedarikçisi olan iran’dan alınan doğalgaz miktarı yılda ortalama 10 milyar metreküp. türkiye 1996 yılından bu yana yürürlükte olan anlaşma uyarınca gazın her bir metreküpü için ödediği fiyatı pahalı buluyor.

görüşmelerde iran tarafı ile fiyat indirimi konusunda anlaşma sağlanamadı, türkiye pazarlıkların sonuçsuz kalmasının ardından iran gazı ile ilgili anlaşmayı uluslararası tahkim heyeti’ne taşıdı.

tahkim heyetinin önündeki bir diğer dosya ise türkiye’nin “eksik teslimat” nedeniyle açtığı dava. iran yaklaşık 18 yıldır yürürlükteki anlaşma kapsamında bazı teknik sıkıntıları gerekçe göstererek anlaşmada yer alan miktardaki doğalgazı türkiye’ye teslim etmiyor.

türk tarafı, tahran yönetiminden daha önceki yıllarda iran’ın kompresör istasyonlarının da aralarında bulunduğu gerekli yatırımları yapmamasından kaynaklanan bu sıkıntının giderilmesini istemişti. ancak taraflar arasında bu noktada da uzlaşma sağlanamadığı için konu tahkime taşındı.

tahkim davası sürerken iki ülke arasında fiyat ve miktar konularında bir anlaşmaya varılması durumunda taraflardan birinin çekilmesiyle davanın düşmesi mümkün olabilecek. ankara’daki görüşmelerde de anlaşma yolunda bir adım atılmaması durumunda uluslararası tahkim heyeti’nin 2014 yılı sonuna kadar kararını vermesi bekleniyor.

yeni anlaşma da gündemde

iki ülke arasında enerji başlığı altında görüşülecek bir diğer konu ise iran gazının türkiye üzerinden avrupa’ya taşınması olacak. konuyla ilgili şubat ayında bir açıklama yapan enerji bakanı taner yıldız, “türkiye coğrafyasından kaynaklanan avantajları kullanmak açısından böyle bir projeye olumlu baktığımızı söylemek istiyorum. o projenin istihdam açısından, 2 milyon tonluk çelik boru açısından önemli bir yanı vardır. bu projenin bu manada destekçisiyiz” dedi.

hem tahkim hem de yeni anlaşma yapılma ihtimali üzerine mayıs ayında konuşan iran’ın ankara büyükelçisi alireza bikdeli ise türkiye ile fiyat ve miktarda anlaşma sağlanması durumunda yeni doğalgaz anlaşması yapılabileceğini söylemişti.

ukrayna krizi ile birlikte rus doğalgazına bağımlılıktan kurtulmanın yollarını arayan avrupa ülkeleri için iran gazı en hızlı çözümü beraberinde getirebilecek bir seçenek. iran petrol bakanı yardımcısı ali majedi, gazı avrupa’ya taşımak için en uygun maliyetli seçenek olarak tanap projesini göstermişti.

kaynak: al jazeera