adı kadri bülbül ancak yaşadığı çevrede herkes oınu ‘kadri usta’ diye tanıyor. diyarbakır’da yaşayan kadri usta yaz aylarını diyarbakır ile elazığ arasındaki hazar gölü’nün kıyısında geçiriyor. ‘usta’ demelerinin nedeni burada yazlıkçıların su tesisatı, elektrik, kanalizasyon ve boya-badana gibi işlerini küçük ücretler karşılığında halletmesi.

Salep yumruları orkidenin köklerinden elde ediliyor.

kadri bülbül’ün esas ilgi alanı ise bitkiler. çok gezen kadri usta, gittiği yerlerde doğa yürüyüşlerine çıkarak aktarlara satmak üzere pek çok bitki toplayıp kurutuyor. zahter otu, peygamber çiçeği, kekik çeşitleri, adaçayı, civanperçemi, ardıç, kuşburnu ve mahlep bu bitkilerin bazıları. mevsim bahar ve yaz başı olunca kadri usta’nın özellikle peşine düştüğü yegâne bitki ise orkide. daha doğrusu orkidenin kökü. kadri usta kazmasını ve küçük kovasını alarak kısmetini toprağın altında arıyor. işi bahar ve yaz başında daha kolay. sıcaklar şimdiki gibi artınca zorlaşıyor. 

“bahar aylarından yaza kadar sulak alanlarda ve çayırlıklarda yetişen orkide sıcaklar geldiğinde yapraklarını dökerek tanınmaz hale geliyor. o zaman bulmak çok daha zor oluyor. bu nedenle renkli yaprakları daha canlıyken bulup kazmak gerekiyor.”

kadri bülbül kazmasıyla orkideyi kökünden çıkardığında iki yumrudan birini alıyor. kalanını orkide yeniden yetişsin diye geri gömüyor.

“orkidelerin kökünde iki yumru var. eğer ikisini veya dişisini alırsanız çiçek ölür. ben erkeğini alıyorum sadece ve dişisine dokunmuyorum. tekrar gömüyorum kökünden ve orkide zarar görmüyor. ancak iki yumruyu birden alanlar var, biraz daha fazla topluyorlar ama orkideyi de öldürüyorlar.”

Salep yumruları çıkartıldıktan sonra güneşte kurutuluyor.

zahmetli iş

1983 yılından beri salep işi ile uğraştığını söyleyen kadri bülbül yumruları çıkardıktan sonra esas işinin başladığını belirtiyor.

“yumruları yıkayıp temizledikten sonra ayranla kaynatıyorum. bir süre kaynadıktan sonra çıkarıp duruladıktan sonra güneşte kurumaya bırakıyorum. güneşte kuruyunca taştan bir farkı kalmıyor. çekiçle bile kıramazsın. daha sonra maraş veya gaziantep’ten gelen alıcılara veriyorum.”

fiyatı 200 lira

kadri bülbül salep yumrularını kuruttuktan sonra kilosunu yaklaşık 200 liradan satıyor. piyasada fiyatı değişiyor 200 dolara da alıcı bulabiliyor zaman zaman. salep yumruları alıcısı tarafından su değirmenlerinde öğütüldükten sonra büyük partiler halinde dondurma üreticilerine satılıyor.

“iyi geçen bir mevsimde yaklaşık yüz kilo kadar satabiliyorum. ancak bu işten esas parayı aracılar kazanıyor. onlar neredeyse bizden aldıklarının iki katına satıyorlar. yine de şikayet etmiyorum.  benim için ek kazanç ve bakmakla yükümlü olduğum beş çocuğum var. toprağın altından çıkan bu yumrular benim için altın değerinde. allah’ın büyük bir lütfu.”

kaynak: al jazeera