suudi arabistan'da kral selman, veliaht prens mukrin bin abdulaziz'i kendi isteği üzerine görevden alarak, yerine yeğeni ikinci veliaht ve içişleri bakanı prens muhammed bin nayif bin abdulaziz'i veliaht olarak atadı. selman'ın oğlu prens muhammed bin selman da muhammed bin nayif'in yerine ikinci veliaht olarak atandı.

kral selman’ın aldığı bu kararla ilk kez veliahtlık, ülkenin kurucusu kral abdülaziz’in oğullarından torunlarına geçmiş oldu ve veliahtlık kuşak değiştirdi.

sağlık sorunları nedeniyle görevinden ayrılmak isteyen dışişleri bakanı prens suud faysal'ın yerine suudi arabistan'ın abd büyükelçisi adil cübeyir atandı. 1975'ten bu yana dışişleri bakanlığı koltuğunda oturan suud faysal, kral selman'ın dışişleri özel danışmanlığı'na atandı. bunun dışında bazı diğer bakanlıklarda da değişiklikler yapıldı.

al jazeera, suudi arabistan'da yaşanan bu beklenmedik kabine değişikliğinin ne anlama geldiğini uzmanlara sordu.

'dış politikada değişim'

siyaset, ekonomi ve toplum araştırmaları vakfı'ndan (seta) dış politika araştırmacısı mahmud samir rantisi, kral selman'ın kabine değişikliğiyle suudi arabistan’ın dış siyasetinde değişiklik yapmak ve kral abdullah döneminkinden farklı bir siyaset izlemek istediği görüşünde.

kral abdullah zamanının karar mekanizmalarında veliaht prens mukrin ve şu anki dışişleri bakanı faysal çok önemli bir yer teşkil ettiğini aktaran rantisi, "ciddi bir şekilde değişiklik yapabilmek için bu kişilerin değiştirilmesi gerekirdi" diyor ve "dolayısıyla bu değişiklik kral selman’ın dış siyaset vizyonunu gerçekleştirme yolunda bir adım. iç siyaset bazında yapılan, fakat doğrudan dış siyaseti etkileyen bir değişiklik" ifadelerini kullanıyor.

"kral abdullah ölmeden bir iki ay öncesinde aslında o zamanki veliaht selman’ın prens mukrin’le değiştirilmesi düşünülüyordu" diyen rantisi şöyle devam ediyor:

"o da kral abdullah’ın vizyonunu korumak için yapılmak isteniyordu. şimdi ise kral selman tam tersini yaptı. kendi vizyonunu sağlamlaştırmak ve kendi nüfuzunu korumak için bu hamleyi yaptı."

muhammed bin nayif hakkında ise veliaht prensin son zamanlarda türkiye ve katar’a yaptığı ziyaretleri vurgulayan rantisi, bu ziyaretlerin kral selman'ın dış siyaset vizyonunu gösterdiğini ifade ediyor. mısır konusunda kral selman'ın vizyonunun kral abdullah’ın vizyonundan farklı olduğunu kaydeden rantisi, kral selman'ın türkiye ve katar’a daha yakın durumda olduğunu, yeni veliaht muhammet bin nayif'in ise abd ile çok iyi ilişkileri olduğunu söylüyor.

'yemen'deki öncülük suriye ve irak'ta da ortaya çıkabilir'

stratejik düşünce enstitüsü (sde) ortadoğu uzmanı cahit tuz ise, eski veliaht prens mukrin'in ve dışişleri bakanı faysal'ın rahatsızlıklarından dolayı kendi istekleriyle görevden ayrıldıklarını, ancak yine de bu değişimin normal bir değişim olmadığını ve beklenmediğinin altını çiziyor.

değişikliklerin yapıldığı makamların önemli olduğunu vurgulayan cahit tuz, suudi arabistan'ın bir değişim iradesi ortaya koyduğunu, ancak adımların yavaş yavaş atıldığını belirtiyor ve değişimi şu ifadelerle açıklıyor:

"suudi arabistan’daki bu son değişiklik iki açıdan değerlendirilmeli. iç ve dış değişiklikler. nayif’in aile içindeki yapısı ve suudi arabistan’ın politikaları üzerindeki etkisi önemli. nayif son derece donanımlı biri ve içişleri bakanlığı döneminde suudi arabistan’ın önemli projelerinde yer almıştır. 56 yaşında olması gençleşme anlamında da yeni suud siyaseti anlamında okunabilir. bu değişiklikler aynı zamanda yemen’de bir kararlılık politikasını da gösteriyor. (eski veliaht prens) mukrin ve (eski dışişleri bakanı) faysal rahatsız oldukları için bir aksaklığı önlemek adına nayif bu göreve getirilmiştir"

suudi arabistan ‘kararlılık fırtınası’ operasyonunda yemen için yaptığı liderliği önümüzdeki süreçte suriye ve irak’ta da gösterebileceğini ve bu ülkelerdeki sorunlara yönelik de bazı faaliyetlerde bulunabileceğini aktaran tuz, "hem içeride hem dışarıda kapsamlı faaliyetlerde bulunmak için dinamik bir karar merciine ihtiyaç var" diyor.

sde uzmanı tuz, çalışma ve projeler bakanlıklarındaki değişim için ise "bu değişiklikler suudi arabistan’ın projeler üzerinden gidebileceğini gösteriyor. diplomasiyle bunları bir araya getirdiğinizde bu karar suudi arabistan’ın hem içe hem de dışa yönelik bir kararı olarak okunmalı" ifadelerini kullanıyor.

'gençleştirme ve reel politikaya dönüş hamlesi'

sabancı üniversitesi uluslararası ilişkiler bölümü öğretim üyesi bülent aras, suudi arabistan'daki veliaht değişikliğini 'mevcut kral selman'ın kurduğu yepının devamını istemesi' olarak yorumluyor. 

kral selman'ın sistemi uzun soluklu ve kalıcın olacak şekilde yeniden kurmak istediğini belirten aras, suud sisteminin en büyük sıkıntısının yönetimdeki aile fertlerinin yaşlarının büyük olması olarak görüyor. selman'ın bu kararla kendinden sonra gelecekleri gençleştirdiğini aktaran aras, sürekliliği sağlamak için kalıcı bir düzen kurmak istediğini ifade ediyor. 

aras'a göre kral selman'ın son değişikliği "bir önceki kralın müdahaleci politikasından ziyade daha klasik reel bir politika izleyeceğinin işareti"

'ülkenin geleceği yeni jenerasyonun elinde'

cidde'deki el faysal üniversitesi öğretim üyesi halid batarfi ise muhammed bin nayif'in terörle mücadelede üstlendiği rolü hatırlatıyor ve veliahtlık için 'doğru kişi' olduğunu söylüyor.

son kabine değişikliğiyle artık suudi arabistan'ın geleceğinin bir sonraki jenerasyona devredildiğini ifade eden batarfi'ye göre, veliaht prens seçilen prens muhammed 'hem iyi eğitimi, hem tecrübesi, hem de başarılarından dolayı veliahtlık için doğru tercih'.

'siyasi deprem'

abd’deki düşünce kuruluşu arab centre of washington’dan halil janshan ise, veliaht değişikliğini 'en şiddetli seviyede siyasi deprem' olarak niteliyor.

janshan, “artık birkaç saat önceki suudi arabistan yok, bu büyük bir siyasi depremdir” ifadelerini kullanıyor ve şöyle devam ediyor:

“bu değişiklik, sağlığı, kararlılığı ve suudi arabistan siyaseti üzerindeki kontrolü bazı uzmanlar tarafından tartışılan kral selman’ın bu tip eleştirilere verdiği net bir cevaptır. bu değişikliğin sadece içeride değil uluslararası alanda da yansımaları olacaktır.”

kaynak: al jazeera