islâm işbirliği teşkilâtı zirvesi istanbul’da başlıyor. zirvenin en önemli gündemi, israil-filistin sorunu olacak. türkiye’nin israil ile yürüttüğü normalleşme görüşmelerinden nisan sonuna kadar sonuç alınması bekleniyor. türkiye’nin şartlarından biri, israil’in gazze üzerindeki ablukasının kalkması. israil’in gazze’ye yönelik eylemlerinin konuşulacağı oturumda, türkiye-israil görüşmeleri ve bunun bölgeye etkisi de görüşülecek. filistin devlet başkanı abbas da zirveye katılıyor.

zirvenin önemli gündem maddelerinden biri de ‘terörizm ve şiddete varan aşırıcılıkla mücadele’ ve islamofobi olacak. 57 üye ve beş gözlemci ülkeden (kktc, rusya, tayland, orta afrika cumhuriyeti, bosna-hersek) oluşan birliğin 13. zirvesi “adalet ve barış için birlik ve beraberlik” temasıyla toplanacak ve iki gün sürecek.

mısır dışişleri bakanı ilk kez türkiye’de

türkiye’nin iit dönem başkanlığını mısır’dan devralacağı zirvede birçok ülke devlet başkanı düzeyinde temsil ediliyor. darbeden bu yana ikili ilişkilerin gerildiği ve diplomatik temsil düzeyinin düşürüldüğü mısır’dan ise dışişleri bakanı semih şükrü katılıyor. bu, mısır’daki darbe yönetiminden türkiye’ye yapılan en üst düzey ziyaret olacak.

mısır tarafından türkiye’ye yapılan resmî bir ziyaret olmasa da mısır’ın zirvede dışişleri bakanı düzeyinde temsil ediliyor olması önemli. zirveye katılacak olan suudi arabistan kralı selman da türkiye ziyareti öncesi kahire’ye gitmişti. arap basını, kahire’den ankara’ya geçen kral’ın mısır ile türkiye ilişkilerinin normalleşmesi için arabuluculuk yaptığını iddia etmişti. 

darbe sonrası mısır yönetimine türkiye’nin tutumu sebebiyle ilişkilerin gerildiği birleşik arap emirlikleri de devlet başkanı düzeyinde temsil edilmeyecek. ancak üst düzey katılım var. zirveye, bae’nin yedi emirliğinden biri olan ummül kuveyn’in emiri şeyh saud bin raşid el mualla ve bae dışişlerinden sorumlu devlet bakanı enver muhammed gargaş katılacak. riyad, bae ve türkiye arasındaki ilişkilerin düzelmesini de destekliyor.

ruhani, zirvenin ardından resmî ziyaret için kalıyor

irak ve suriye’de görüş ayrılığının yaşandığı iran’dan da cumhurbaşkanı ruhani gelecek. dışişleri bakanı zarif’in planlanan ziyareti uzun süre görüş ayrılıklarından kaynaklı gerilim sebebiyle gerçekleşmemiş, başbakan davutoğlu mart ayı başında tahran’a giderek gerilimi düşürecek önemli bir adım atmıştı. davutoğlu’nun ziyaretinin ardından zirveye katılmak üzere istanbul’a gelen ruhani, zirvenin ardından bir gün daha türkiye’de kalarak resmi bir ziyarette de bulunacak. erdoğan ile baş başa görüşecek.

zirvede, iran ile suudi arabistan arasında yaşanan gerginliğin de gündeme gelmesi bekleniyor. son aylarda iki taraftan da ilişkilerin düzelmesine yönelik açıklamalar geldi. bunun ilk sonucu yemen’de alındı. yemen’deki çatışmalarda iran’ın desteklediği husilerden oluşan bir heyet riyad’a gitti ve kalıcı ateşkes için anlaşıldı.

suriye'deki krize siyasi çözüm bulmak amacıyla düzenlenen cenevre görüşmeleri de başladı. suudi arabistan'ın desteklediği muhalifler ile iran'ın desteklediği esed rejimi arasında geçiş dönemiyle ilgili ciddi görüş ayrılıkları sürüyor.

iran’dan en üst düzey katılım sağlanırken, başika kampı’nda iraklı askerlerin eğitimini üstlenen türkiye ile yaşadığı kriz sonrasında irak’tan katılım daha alt düzeyde kaldı. irak dışişleri bakanı yardımcısı nizar hayrallah zirvede irak’ı temsil edecek. bunun sebeplerinden biri de, irak'ın iç siyasi sorunları ve yeni hükümet kurulması sürecine girilmiş olması...

zirvede filistin, iran ve suudi arabistan’ın yanı sıra azerbaycan, pakistan, afganistan, katar, kazakistan, bosna hersek, yemen ve sierra leone de devlet başkanı düzeyinde temsil edilecek. somali, malezya ve lübnan’ın başbakanları ve libya'nın yeni kurulan ulusal mutabakat hükümeti başkanı el sirac da zirvede olacak.

barış, güvenlik, aşırıcılıkla mücadele, insanî yardım çalışmaları, kadın hakları, yoksulluğun azaltılması ve kültürel değişim gibi hedefleri kapsayan iit’nin 2016-2025 eylem planı da zirvede kabul edilecek. cuma günü imzalanması planlanan zirve sonuç bildirgesinde suriye, yemen, libya, afganistan, somali, mali, yukarı karabağ, keşmir ve bosna hersek’te yaşanan sorunlar da yer alacak.  

kaynak: al jazeera