gıda yok, para birimi değer kaybetti, ekonomiden bahsetmek neredeyse imkansız. savaşın etkisi sadece tahmin edilebiliyor, sağlıklı bir veri akışı yok. ayaklanmanın başladığı mart 2011'den bu yana enflasyon yüzde 68'lere dayandı, fabrikaların yüzde 75'i kapandı, halkın yarısı yoksulluk sınırında yaşıyor. ekonominin eski haline dönebilmesi için en az 30 yıl gerekebilir. ülkede kayıtdışı ekonomi büyüyor. 

• tarım, ticaret ve sanayide faaliyetler savaş öncesi döneme göre üçte iki azaldı. savaş öncesinde suriye’nin döviz rezervi 18 milyar dolardı. bu paranın bitip bitmediği bilinmiyor. suriye'ye uygulanan yaptırımlar nedeniyle şam yönetiminin kaybının 13 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. suriye'ye destek olmak isteyen iran, 3.6 milyar dolarlık yardım sözü verdi. bu petrol ve ilaç yardımını içeriyor.
• düşünce kuruluşu carnegie endowment’a göre 2012’de ekonomi yüzde 14.4, 2013’te de yüzde 13.9 daraldı. birleşmiş milletler kalkınma programı’nın suriye politika araştırmalar merkezi ile hazırladığı rapora göreyse 2013’ün ilk üç ayında ekonomi yüzde 34.3, ikinci çeyrekte ise yüzde 39.6 küçüldü. bm raporunda savaşın başlangıcından bu yana kaybın 103 milyar dolar olduğu vurgulanıyor. birleşmiş miletler’den alex pollock’a göre ekonominin 2010’daki yüzde 5 büyüme oranına geri dönmesi 30 yıl alabilir.
• şam borsası, savaşın başlangıcından bu yana yüzde 86 değer kaybetti.
• savaşla suriye’deki altyapı da yerle bir oldu ve birçok firma türkiye ve mısır’a ufak da olsa yatırımlar yaptı.
• en önemli sorunlardan biri enflasyon. en son veri mayıs 2013’te geldi. oran yüzde 68 olarak açıklandı. sokakta ise fiyat artışlarının yüzde 200’leri aştığı ifade ediliyor. ayaklanmanın başladığı mart 2011 öncesinde bu oran yüzde 4.4’tü.
• savaş öncesinde işsizlik yüzde 12’yken, şimdi oran yüzde 49. iyi eğitimli suriyelilerin çoğu ülkeyi terk etti. savaşın başlamasından bu yana 2.3 milyon kişi işini kaybetti.
• ihracatta büyük bir düşüş yaşandı. 2010’da ihracat 12 milyar dolar düzeyindeyken, şimdi 2 milyar dolara yaklaşıyor. ülkenin en önemli ihracat kalemi petroldü. günlük üretim 400.000 varilken şimdi 20bin. rakka'daki en önemli petrol yatakları, şam yönetiminin elinden çıktı.
• rejim, muhaliflerin elindeki bölgelerde ekonomik aktiviteye son vermek istiyor. muhalifler de rejim kontrolündeki bölgelerde ekonomik olarak rejimin elini zayıflatmaya çalışıyor. muhalifler elektrik santrallerine ve lübnan’dan petrol getiren tankerlere saldırıyor.
• suriye’nin ticaret merkezi halep’te fabrikaların yüzde 75’i çalışamaz durumda. kimi bombalandı, kimi muhaliflerin eline geçti.
• birleşmiş milletler kalkınma programı’nın suriye politika araştırmalar merkezi raporuna göre nüfusun yarısı yoksulluk sınırında. 2013’ün ilk yarısında nüfusun üçte biri evinden ayrıldı. 1,73 milyon kişi ülkeyi terk etti, 1.37 milyon kişi göç etti, 4.8 milyon kişi de evsiz kaldı. yoksulluk sınırının altında yaşayanlar savaşla birlikte yüzde birden yüzde 19’a çıktı.
• suriye’de gıdaya ulaşmak büyük bir sorun. ulaşım sıkıntısı tarımı yaraladı. bu yıl buğday üretimi yüzde 50 düştü. çiftçiler tarlalarını ekecek ürünlere ulaşamıyor, satmaya gidemiyor.
• gıda kıtlığı var ve gıda fiyatları her geçen gün artıyor. şam’da cumhurbaşkanı esed, şeker ve pirinç ithal ediyor ama bu ülkenin her yanına ulaştırılamıyor. ekonomi bakan yardımcısı kadri jamil, iran’ın şam’a gıda ve petrol için sınırsız yardım sözünde bulunduğunu söylüyor.
• bm raporuna göre savaşın eğitim, sağlık hizmetleri üzerinde de büyük etkisi oldu. iki çocuktan biri okula gitmiyor. 3000 okul kullanılamaz durumda.  
• insani yardıma ihtiyacı olanların sayısı 9 milyonun üzerinde. ülkedeki hastanelerin yüzde 40’ı çalışmıyor.
• savaşla birlikte kayıt dışı ekonomi büyüdü. muhalifler tarafından kontrol edilen bölgelerde bir köyü korumak için para isteniyor. birçok bölgede yiyecek ve içecek satışını kaçakçılar yapıyor. 

kaynak: al jazeera , ajanslar, birleşmiş milletler suriye raporu