“siz benden daha iyi biliyorsunuz çünkü ben bir odada toplantıdaydım ama yüksek müzakere heyeti suriye müzakereleri için cenevre’ye gelip gelmeme konusunda kendi tartışmalarını yapıyordu...yüksek ihtimal pazar günü onlarla konu hakkında tartışmaya başlayabileceğime inanmak için iyi nedenlerim var.”

birleşmiş milletler suriye özel temsilcisi steffan de mistura, cuma akşamı suriye rejim heyetiyle görüştükten hemen sonra bu açıklamayı yaptı.

mistura, bm binasında rejim heyetiyle görüşürken,  suriye muhalefeti de cenevre’ye gelmeye karar verdiğini açıklıyordu. hem de aynı dakikalarda.

suriye muhalefetinin cenevre’ye geleceğini açıkladığı ana kadar  yorumcular, cenevre’de bir tiyatro sergilendiğini söylüyorlardı. sonuçta içeride rejim ve rejimin sevdiği muhalefet vardı ama sorunun asıl tarafı yoktu, üstelik cenevre’ye gelmek için şartlar öne sürüyordu.

suriye’deki iç savaşa siyasal bir çözüm bulma iddiasıyla yola çıkan cenevre sürecinin muhalefetin katılımı olmadan hiç bir sonuç vermeyeceği bütün çıplaklığıyla göz önüne serildi.

muhaliflerin en büyük çatı örgütü ve 100’den fazla ülke tarafından suriye halkının temsilcisi olarak kabul edilen suriye devrimci ve muhalifler güçler (smdk), rejim değişikliği isteyen suriye ulusal koordinasyon heyeti ve silahlı muhalefetin  bazı unsurları aralık ayında riyad’da bir araya gelerek riyad listesi de denilen bir müzakere heyeti oluşturmuşlardı. 

meşru temsilci olduklarını bir kez daha kanıtladılar

fakat suriye rejiminin en büyük destekçisi rusya, bu listeye yeni isimler eklemek için diretti. bu isimlerin başında pkk’nın suriye kolu pyd de vardı. riyad listesi, pyd ve benzer örgütlerin rejimle birlikte oturması gerektiğini söyledi. mistura da, pyd’yi değil ama rejime yakınlığıyla bilinen başka isimleri cenevre görüşmelerine davet etti. bu isimlerden biri de çoğulcu toplum hareketi lideri randa kasis’di.  cenevre’nin ilk gününde kasis, rejim ve mistura içerideydi ama suriye’nin asıl muhalefeti yoktu. bu açıkça  cenevre görüşmelerini hem bir tiyatro haline getirdi, hem de suriye muhalefetinin asıl temsilcisinin riyad listesi olduğunu bir kez daha kanıtladı.

garantiler de aldılar

muhalefet,  cenevre’ye gelmek için bmgk’nin 2254 sayılı kararının uygulamasını özellikle 12.ve 13. maddelerinin bir an önce hayata geçirilmesini istiyordu. 12. madde kuşatmaların kaldırılıp insani yardım ulaştırılmasını, 13. madde ise sivillere yönelik saldırıların bir an önce durdurulmasını istiyor.

mistura ise, muhalefete ‘siz bir gelin de konuşuruz bunları’ demekle yetiniyordu. muhalefet direndi, bunlar olmadan cenevre’ye gelmeyeceğini defalarca dile getirdi. siyasi çözüm sürecinin bir an önce başlamasını isteyen abd de muhalefete ‘ön koşulsuz gelin’ baskısı yapıyordu.

ancak görüşmeler planlandığı gibi 29 ocak’ta yalnızca rejim ve rejimin sevdiği muhalefetin katılımıyla başlayınca ve bir yere gitmeyeceği anlaşılınca, abd dışişleri bakanı john kerry, muhalefetin ‘garantiler aldık, geliyoruz’ demesinden hemen sonra yazılı bir açıklama yaptı:

“birleşik devletler suriye muhalefeti yüksek müzakere heyeti’nin bm’nin ev sahipliğinde cenevre’de yürütülen müzakerelere katılma yönündeki önemli kararını büyük bir memnuniyetle karşılar.  ayrıca bmgk’nin 2254 sayılı kararının tamamıyla uygulanması gerekliliğinin bir kez daha vurgular. “

muhalefet cenevre’ye geliyor ama görüşmeler katılmak için değil

ancak muhalefet cenevre’ye gelecek ama cenevre görüşmelerine katılmayacak. uluslararası topluma ve abd’ye güvenmemek için gerekçeleri olan muhalefet önce kendisine verilen sözlerin nasıl tutulacağını görmek istiyor. bu konuda somut adım bekliyor.

kuşatmaların kaldırılması, insani yardımın götürülmesi, sivilleri yönelik saldırıların durdurulması için somut adımlar atıldığında , muhalefet konuyu yeniden ele alarak, siyasi çözüm müzakerelerine oturacak. bu somut adımlara atılmadan bm’nin cenevre binasından içeri girmeyecek.

uzun zor diplomasi yolu

muhalefetin istediği adımların atılması yalnızca bir başlangıç olacak, zira müzakerelerde önce ateşkes görüşülecek, ateşkes sağlandıktan sonra altı ay içinde geçiş hükümeti kurulması karara bağlanacak ve 18 ay içinde de ülkede seçimlere gidilecek. fakat bu aşamaların her biri birbirinden zor. zira rejim ve rejimin en büyük destekçisi rusya, saldırılarını ‘terör’ gerekçesiyle açıklıyor ve ateşkes olsa bile, bu gerekçe altında bazı bölgelere saldırılarına devam edebileceğinin sinyallerini veriyor. uluslararası belgelerde ‘tüm icra yetkisini elinde bulunduran geçiş hükümeti’ denilse de, rejim ve rusya ‘ulusal birlik hükümeti’ ya da ‘güvenilir bir hükümet’ gibi terimler kullanıyor.  rusya bir noktada kendisine yakın pyd gibi muhalifleri de görüşme masısına oturtmak için girişimlerde bulunacağını şimdiden ilan etti. bu ve benzeri konular ise muhalefetin önünde aşması gereken diplomatik büyük sorunlar olarak duruyor.