abd, suriye’de beşşar esed karşıtı muhalif hareketi başından beri destekliyor.

washington daha önce birçok kez esed yönetimine koltuğunu bırakması çağrısında bulundu. muhaliflerin çatı örgütü suriye muhalif ve devrimci güçler koalisyonu’nu (smdk) suriye halkının meşru temsilcisi olarak tanıdı.

ancak abd uzun süredir suriye muhalefetinin içinde radikal grupların güçlenmesinden rahatsız. söz konusu grupların özellikle suriye’nin kuzeyinde etkinliğini artırması üzerine washington muhaliflere yaptığı ‘ölümcül olmayan askeri malzeme’ yardımını askıya almıştı.

abd bu gelişmelerin ardından muhalifleri diyaloğa ikna etme çabaları üzerinde yoğunlaştı.

obama yönetimi, ağustos ayında doğu guta’da düzenlenen ve aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu yüzlerce sivilin hayatını kaybettiği kimyasal saldırının ardından esed rejimine karşı tonunu sertleştirdi. abd, suriye’nin kimyasal silahlarının olduğu hedeflere yönelik askeri operasyon düzenleme kararı aldı. ancak rusya’nın devreye girmesiyle iki ülke suriye’nin kimyasal stoğunun ülke dışına çıkarılarak imha edilmesinde anlaştı ve operasyon askıya alındı.

washington, suriye krizinin silahla çözülemeyeceği ve tüm tarafların diyaloğa katılmasıyla siyasi çözüme varılması noktasında ısrar ediyor.

londra, suriye krizinde abd’nin en yakın müttefiki konumunda. ingiltere de, suriye muhalefetini halkın meşru temsilcisi olarak tanıdığını duyurdu.

başbakan david cameron, suriye muhalefetinin içindeki radikal unsurların yükselişinden rahatsız olduğunu açıkça belirtiyor.

cameron, doğu guta'daki kimyasal saldırının ardından abd’nin bu ülkeye düzenlenemeyi planladığı askeri operasyona destek vereceğini açıkladı ancak bu girişim parlamentodaki oylamadan döndü.

ingiltere, silahların yanlış ellere geçeceği endişesiyle de, suriye krizinin silahla değil diyalog yoluyla çözülmesini savunuyor.

batılı ülkeler arasında suriye rejimine karşı en sert tonu kullanan ülke konumunda. muhalefeti suriye halkının meşru temsilcisi olarak ilk tanıyan ülkelerden biri olan fransa, mayıs 2013'te ab’nin suriye’ye yönelik aldığı silah ambargosu kararının mimarlarından.

fransa cumhurbaşkanı françois hollande, uluslararası toplumun insan hakları ihlallleri ve savaş suçları nedeniyle suriye hükümetine güçlü bir yanıt vermesi gerektiğini savunmuştu.

fransa, abd’nin suriye’ye yönelik askeri operasyon girişimine de destek vereceğini açıklamıştı.

ülkenin başkenti paris sık sık suriye muhalefetinin toplantılarına ev sahipliği yapıyor.

türkiye, suriye muhalefetinin önde gelen destekçisi ve siyasi muhalif yapılanmanın merkez faaliyet üssü konumunda. ankara smdk’yı suriye halkının meşru temsilcisi olarak tanıyor ve esed rejimini insan hakları ihlalleri sebebiyle sert bir dille eleştiriyor.

smdk’nin merkezi istanbul’da bulunurken suriye muhalefetinin geçici hükümeti faaliyetlerini gaziantep’te sürdürüyor.

türkiye, suriye topraklarına sık sık yardım malzemesi gönderiyor, en fazla suriyeli mülteciyi ağırlayan ülkelerin arasında yer alıyor.

ankara, uzun bir dönem esed rejimine yönelik askeri seçeneğin masada olması gerektiğini savundu. gelinen noktada, iran da dahil olmak üzere tüm tarafların cenevre konferansına katılması ve diyalogla çözüm sağlanmasını istiyor.

iç savaştan önce de esed rejiminin karşısında olan riyad, çatışmaların başladığı günden bu yana muhalefeti destekleyen bloğun en önemli ülkelerinden biri.

suudi arabistan suriyeli muhaliflere yoğun silah yardımı yapan ülkelerden biri olarak biliniyor.

suriye’de riyad’ın desteğini alan islami cephe gibi silahlı rejim karşıtı gruplar son dönemde bir süre özgür suriye ordusu’na karşı savaştı.

batı’yı esed rejimine karşı harekete geçmemekle suçlayan suudi arabistan, suriye’ye yönelik bir askeri operasyon yapılması gerektiğini savunuyor.

katar suriye krizi konusunda türkiye’ye yakın bir politika izliyor.

esed rejimine karşı muhalefete uzun süre ciddi bir destek veren katar, krizin diyalog yoluyla çözülmesinin hem suriye hem de bölge açısından daha faydalı olacağını düşünüyor.

moskova, suriye krizinin başından bu yana esed rejiminin yanında yer alıyor.

suriye’nin en büyük silah tedarikçisi durumunda olan rusya’nın bu ülke ile yaptığı silah anlaşmalarının değeri dört milyar doları aşmış durumda.

rusya, esed’i destekleyerek, abd’nin orta doğu’yu şekillendirme çabalarını engellemek istiyor.

esed’in koltuğunu koruması, rusya’nın akdeniz’deki askeri varlığını açısından sigorta niteliği taşıyor.

moskova, suriye’ye yönelik bir askeri müdahaleye kesinlikle karşı ve suriye’deki ölümlerden daha çok muhalefet ve isyancılar arasındaki radikal grupları sorumlu tutuyor.

rejimi cenevre 2 konferansına katılmaya ikna eden rusya, esed üzerindeki baskının hafifletilmesi için çaba gösteriyor.

esed rejiminin bölgedeki en büyük destekçisi olan iran, suriye’nin uluslararası komplonun bir kurbanı olduğunu öne sürüyor.

batılı istihbarat örgütlerine göre, iran muhaliflere karşı suriye rejimine istihbarat, silah ve asker desteği sağlıyor.

esed’in koltuğunu kaybetmesi iran’a göre bölgedeki şii ekseninin kırılması ve israil’in bölgede daha rahat hareket edeceği bir alan bulması anlamına geliyor.

suriye, iran’ın lübnan’daki şii örgüt hizbullah ile arasındaki kritik bağlantı noktası görevini de görüyor.

suriye’de yaşanan iç savaş, lübnan'da son derece hassas durumda olan mezhep gerginliğini daha da artırmış durumda.

ülkede esed rejimi yanlıları ve karşıtları arasındaki bölünme gün geçtikçe derinleşiyor.

hizbullah, muhaliflere karşı suriye ordusunun yanında savaşırken, lübnanlı bazı sünni gruplar esed’e karşı mücadele veriyor.

lübnan aynı zamanda en fazla suriyeli mülteciyi barındıran ülke konumunda.

suriye’de iç savaşın uzaması lübnan için hassas dengelerin daha da bozulması anlamına geliyor.

israil yönetimi suriye kriziyle ilgili uluslararası kamuoyu önünde açıklama yapmaktan ısrarla kaçınıyor.

suriye’de olası bir rejim değişikliğinin ve sonrasında doğabilecek kaosun menfaatlerine ters düşebileceğini düşünen tel aviv, krizin daha çok kendi güvenliğine yansımalarıyla ilgileniyor.

başbakan binyamin netanyahu daha önce suriye krizinde kesinlikle taraf olmadıklarını ancak sorunu kendilerine yansıtmaya çalışanlara sert karşılık verileceğini duyurmuştu.

kaynak: al jazeera