iraklı akademisyen ve hukukçu abdulhüseyin şaban, birleşik arap emirlikleri'nde yayımlanan el halic gazetesinde yazdığı 'iç savaştan bölünmeye irak' başlıklı makalede musul'un düşmesiyle birlikte abd ve iran'ın, bölgedeki müttefiklerini kaybetme telaşına düştüğünü belirtiyor:

'musul'un işid'in eline düşmesinden saatler sonra iran, terörle mücadelede irak'a destek verdi, abd başkanı obama da benzer tekliflerde bulundu. irak devletinin çökmesi ve iç savaşa girmesi, irak'taki amerikan projesinin başarısız olması ve iran'ın bölgedeki önemli müttefikini kaybetmesi demek. bu yüzden iki ülke ve diğer bazı bölge ülkeleri durumu kontrol altına almaya çalışacaklar.'

irak başbakanı nuri maliki iktidarda kalsın veya uzaklaştırılsın ülkedeki bölünmenin önüne geçilemeyeceğini savunan yazar, "bu da joe biden'in irak'ı bölge projesini tekrar gündeme getirebilir. işid operasyonu bu çerçeve içine girmektedir" diyor.

'en kötü senaryoya gidiliyor'

mısır'da yayımlanan el ehram gazetesinden ahmed seyid ahmed ise irak'ta yaşanan dramatik olayların sürpriz olmadığını ve birçok etkenin bu süreci beslediğine dikkat çekiyor. 2003'teki işgal sonrası irak'taki siyasi sistemin iran'ın da desteğiyle mezhepçi politikayı derinleştirdiğini vurgulayan yazar, bu politikanın siyasetten umudunu yitirmiş sünniler nezdinde korkunç bir boşluk yarattığını ve işid'in bu boşluğu kullandığını ifade ederek en kötü senaryoya işaret ediyor:

'irak'ın bugün ikilemi en kötü senaryo olan mezhepçi, siyasi ve bölgesel iç savaşa girmenin önüne nasıl geçileceğidir. bu savaş irak'ı bölecek; şii, sünni ve kürt oluşumlara ayıracaktır. krizin irak içinde ve dışındaki etkin tarafların halihazırdaki yaklaşımları ülkeyi bu en kötü senaryoya götürüyor. hiç kimse sadece irak'la sınırlı kalmayacak tehlikeli sonuçları olacak bu trajediden nasıl çıkılacağına kafa yormuyor. irak'ta şu an bölünme ve iç savaşı engelleyip terörü bitirmenin tek çıkış yolu ülkenin farklı siyasi güçleri arasında iç savaş ihtimallerini ortadan kaldıracak siyasi çözüm bulmak için aklın ve diyalogun dilini kullanmaktır.'

'teröristlerle sadece sünniler mücadele edebilir'

suudi destekli şarkulevsat gazetesi yazarı ve el arabiya televizyonu genel yayın yönetmeni abdurrahman raşid 'amerikalılar irak'ta iki seçenek arasında' başlıklı makalesinde abd'nin işid ve el kaide ile mücadelede maliki'yi desteklemesinin yarayı daha da derinleştirdiğini belirtiyor:

'teröristlerle tek mücadele edebilecek kesim sünnilerdir. çünkü bu teröristler onların bölgesinde bulunmakta ve dillerini konuşmaktalar. bu da siyasi çözümü, durumu kontrol altına almanın, işid ve el kaide'ye karşı anlaşmanın tek şans haline getiriyor.'

kapsamlı bir siyasi çözüme varılmadığı takdirde irak'ın suriye'den daha sert bir savaş yaşayacağına dikkat çeken raşid, maliki'nin mezhepçi duyguları kabartması, iran ve abd'yi askeri olarak kendisine destek vermeye teşvik etmesi ve suçu suudi arabistan'a atmasıyla asıl olarak iktidarda kalmayı hedeflediğini belirtiyor.

'abd müttefiklerinin uyarılarını önemsemiyor'

katar'da yayımlanan el vatan gazetesinden abdullah sayici ise 'işid ve haritanın yeniden çizilmesi' başlıklı makalesinde irak'ta yaşananların sebebini washington'un körfez'deki müttefiklerinin talep ve endişelerini dikkate almamasına, ortadoğu'daki barış müzakerelerinin başarısız olmasına ve suriye'de siyasi veya askeri çözümlerin tıkanmasına bağlıyor:

'washington'un körfezli müttefiklerinin maliki'nin sünnileri marjinalleştirme politikalarının sonuçlarına dair uyarılarına rağmen irak üzerinde ciddi baskı yapmaması ve suriye'de durumun netleşmemesi, irak'ı ve bölgeyi tehdit edecek, iran'ın büyüyen rolünü güçlendirecek şartlara götürecektir.'

yazar ayrıca "abd'nin nükleer programıyla ilgili iran'la gizli müzakereler yürütmesinin ve irak'ta şartların kötüleşmesi sonrası terörle savaşta tahran'la koordinasyon içine girmesinin körfez ve bölge ülkelerinde yarattığı rahatsızlığa" dikkat çekiyor.

'terörist gruplar abd'nin kucağında büyüdü'

ürdün'den rey gazetesi yazarı salih kallab da aynı noktaya değinerek abd ile iran arasında ne olup bittiği sorusuna yanıt arıyor. obama'nın irak'ta işler rayına oturmadan amerikan güçlerini çekmesiyle ülkeyi iran'a teslim ettiğini savunan kallab, washington'un iranlılardan destek istemesinin şaşırtıcı bulmadığını ifade ediyor:

'barack obama'nın terörle mücadelede iranlılardan yardım istemesi şaşırtıcı değil. abd'nin güvenirliliği, somali'den kaçması ve afganistan'ı taliban ile el kaide'nin rahmetine bırakması sonrası hem bölgede hem dünyada sarsıldı. gerçeği söylersek tüm bu terörist gruplar amerika'nın kucağında büyüdü. şimdi de abd-iran flörtü görüyoruz. abd'nin iran'la birlikte irak ve suriye'yi bölme komplosuna katıldığını söyleyebiliriz.'

'abd terördeki rolünü kabul etmiş oldu'

bahreyn'de yayımlanan ahbar halic gazetesi yazarlarından seyid zehra da irak'ta yaşananları abd, iran ve şii güçleri içeren yeni üçlü ittifaka bağlıyor ve gelişmeleri bu çerçevede düşünmek gerektiğini belirtiyor. iran'ın irak'a maliki hükümetini savunmak için devrim muhafızları gönderdiğini iddia eden yazar, abd'nin de iran ve maliki güçleriyle birlikte mezhepçi rejimi korumak için askeri müdahale hazırlığı yapmasının ne anlama geldiğini anlatıyor:  

'abd'nin iran'la birlikte irak'taki şartları ele alması ve birlikte savaşa hazırlanması, kendisinin ve iran'ın irak'ta oynadığı terörist rolü kabullenmesi, irak'ın kaderini iran'a teslim etmesi, arap ülkelerini irak'taki gelişmelerin esaslı tarafı olarak görmemesi, etnik ve mezhep itibarıyla bölünmüş bir irak istemesi demek.'

derleme: al jazeera