türkiye 2014 yılında cari açığını bir önceki yıla göre 18,8 milyar azalttı, cari işlemler açığı 45 milyar 836 milyon dolar oldu. bu gerilemede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının 16 milyar 322 milyon dolar azalarak 63 milyar 585 milyon dolara düşmesi, net hizmet gelirlerinin 2 milyar 509 milyon dolar artarak 25 milyar 353 milyon dolara yükselmesi ve birincil gelir açığının 263 milyon dolar azalarak 8 milyar 723 milyon dolara gerilemesi etkili oldu.

türkiye cumhuriyet merkez bankası (tcmb) tarafından açıklanan cari işlemler açığı, 2014 yılı aralık ayında 6 milyar 816 milyon dolar.

cari işlemler açığı 2010'da yıllık 45,3 milyar doları gördükten sonra yükselişe geçerek 2011 yılında 75 milyar doları aşmış, ardından 2012 ve 2013 yıllarında da sırasıyla 48,5 ile 64,7 milyar dolar olmuştu. geçen yılsa cari yıllık bazda cari işlemler açığı 45,8 milyar dolara gerileyerek son 4 yılın en düşük seviyesinde gerçekleşti, bu rakamla 2014'te cari açığın milli gelire oranı yüzde 5,7 oldu.

“bu yıl görünüm daha iyimser”

halk yatırım yatırım danışmanlığı ve araştırma direktörü banu kıvcı tokalı, yılın son ayında gözlenen harekete paralel aylık bazda cari açığın arttığını ancak, yıllık bazda düşmeye devam eden açığın bu yılın genel iyimser görünümünün korunduğuna işaret ettiğini söyledi:

“ilımlı talep ve petrol fiyatlarıyla altın ticaretinde düzelme, cari dengedeki olumlu görünümü destekleyen unsurlar. özellikle yılın ilk çeyreğinde baz etkisinin desteğinin azalmasıyla, yıllık cari açık rakamındaki düşüşün ara verdiği görülebilir. bu durum genel olumlu tabloyu değiştirmedi, finansman tarafında, reel sektörün uzun vadeli kredilerinde süren iyileşme ve yatırım eğilimindeki toparlanma görüşlerimizi destekledi.”

“bu yıl riskler aşağı yönlü”

burgan yatırım başekonomisti haluk bürümcekçi de cari açıktaki iyileşme eğiliminin 2015 yılında da devam etmesini beklediklerini ve baz senaryolarındaki yılsonu cari açık tahmini üzerindeki risklerin aşağı yönlü olduğunu vurguladı:

“önceki yıl cari açığı azaltan faktörlerin başında gelen finansal koşullarda gözlenen sıkılaşma (daha sıkı para politikası duruşu, bddk önlemleri ve daha yüksek kredi faizleri) 2015 yılında etkisini azaltacak.buna karşılık petrol fiyatlarının da 2014 yılı ortalamasının (99 dolar) çok altındaki mevcut düzeyini koruması durumunda cari açıktaki iyileşmeye çok belirgin katkıda bulunacak.”

buna karşılık, irak ve rusya gibi önemli ihracat pazarlarındaki sorunlu görünüm ve avrupa birliği'nde gözlenmekte olan durgunluğunsa dış ticaret açığını artırıcı riskler arasında takip edildiğini belirten bürümcekçi, şunları kaydetti:

"orta vadeli program'da 2015 yılı cari işlemler dengesi tahmini, yüzde 4 büyüme ve petrol fiyatı ortalama 101,9 dolar varsayımı altında, 46 milyar dolar (gsyh'ye oranla yüzde 5,4) olarak belirlenmişti. bizim tahminimizse, yüzde 3,5 büyüme ve 70 dolar varsayımı altında, 41,5 milyar dolar düzeyinde (gsyh'ye oranla yüzde 5,1) bulunmaktadır. ancak, şu anki petrol fiyatları yıl boyu korunursa 36-38 milyar dolara (gsyh'ye oranla yüzde 4,5-4,7) kadar geri çekilme potansiyeli var gibi durmaktadır."

“petroldeki düşüş ocakta hissedilir”

odeabank başekonomisti inanç sözer ise 2014 yılında cari açığın 64,7 milyar dolardan, sürdürülebilir büyümeye geçiş programıyla 45,8 milyar dolara gerilediğini söyledi.

sözer, 2014'te mal ticareti açığının zayıf iç talep ve güçlü ihracatla yüzde 20 azalarak 63,6 milyar dolara indiğini, net hizmet gelirinin yüzde 11 artışla 25,3 milyar dolara yükseldiğini belirtti.

doğrudan yabancı yatırım girişinin 12,5 milyar dolar olduğu 2014'te, portföy girişinin yüzde 17 azalarak 20 milyar dolara, bankaların yurtdışı borçlanmasının ise yüzde 44 düşüşle 12,2 milyar dolara indiğini aktaran sözer, son çeyrekten itibaren yurtdışı borçlanmada vadelerin uzadığını, avrupa merkez bankası'nın niceliksel genişleme kararıyla bu trendin momentum kazanacağını tahmin ettiklerini vurguladı.

milli gelire oran olarak ise 2013'teki yüzde 7,9'dan 2014'te yüzde 5,7'ye inen cari açığın 2015 yılında son dönemde petrol fiyatlarındaki keskin düşüş sayesinde sürdürülebilir seviye olan yüzde 3,9'a gerileyeceğini öngördüklerini belirten sözer, türk ekonomisinin güçleneceğine inanıyor:

"petrol fiyatlarındaki keskin düşüş özellikle ocaktan itibaren hissedilmeye başlanacak. ocak ayında cari işlemler açığının 3 milyar dolar civarında gerçekleşeceğini, 12 aylık cari açığın da 43,8 milyar dolarla kasım 2010'dan bu yana en düşük seviyesine gerileyeceğini tahmin ediyoruz. ekonominin yüzde 3 büyüdüğü ortamda cari açığında belirgin bir düzeltme kaydeden türkiye ekonomisinin, destekleyici petrol fiyatları ve son dönemdeki yapısal reformlarla zenginleştirilmiş sürdürülebilir büyümeye geçiş programı sayesinde makroekonomik istikrarını güçlendireceğini tahmin ediyoruz."

2015 cari açık beklentisi 37,7 milyar dolar.

kaynak: aa